Bergbusschn en toendra van den Oeral

Van Wikipedia
Liggienge van d' ekostreeke in Rusland.
Liggienge van de boreoale busschn in de weirld.

De bergbusschn en toendra van den Oeral, geleegn ip de schiddienge van Europa en Oazje, zyn 'n ekostreeke uut d' ekozôone Palaearctis vôgnst de Weirld Nateur-Stichtienge (WWF) [1][2][3]. Ze maakn dêel uut van 't bioom de boreoale busschn of de tajga. D' ippervlakte van d' ekostreeke besloa 17 456 519 êktoarn [4]. Vo de grôote ekoloogiesche rykdom, deur de mienglienge van sôortn uut Europa en Oazje en uut de tajga en de toendra, is d' ekostreeke ook bekeekn lik e Global 200-streeke, de "tajga van den Oeral" [5].

Beschryvienge[bewerkn | brontekst bewerken]

't Oeralgebergte is roend de 2 000 km lank, en lopt van 't nôordn no 't zuudn. 't Kliemoat en de vegetoasje ip de westlikke flankn verschilln styf van dedeeze ip d' ôostlikke flankn van 't gebergte. De westkant oentvangt 500–700 mm joarliksche neerslag, binst dat den oostkant oendr den invloed stoat van de luchtmassas van de nôordpool en mo 300–480 mm krygt ip e joar.

Plantn-weirld[bewerkn | brontekst bewerken]

Zicht van ip de Berg Zuratkoel in de provinsje Tsjeliabinsk.
Êrfst in e bus in den Oeral.

De vegetoasje-typn van d' ekostreeke zyn de vôgnde : stêenachtige toendra mê schroale korstmossn en mossn; typiesche toendra mêt e goed oentwikkelde mos-loage; toendra mê dwergstruukn; doenkre boreoale noaldbusschn. Ip grotre ogte istr ook struukachtige berkebus of dinne-gezoajd sparre-dennebus. Die ekostreeke êt ook rotse-toppn me schroale alpiene of toendra-vegetoasje. D' oovrêersnde boomsôortn zyn Siebeeriesche sparre (Picea obovata), Siebeeriesche lorke (Larix sibirica), en Siebeeriesche denne (Abies sibirica).

Bêestn-weirld[bewerkn | brontekst bewerken]

Algemêen in tajga en toendra oovre hêel de weirld, zyn vôgnde zoogbêestn ook ier te vienn : bruune beir (Ursus arctos), grysde wolf (Canis lupus) en (euroaziesche) lynx (Lynx lynx). Dr zyn veele vôorbeeldn van Siebeeriesche sôortn lik karieboe (Rangifer tarandus) en soablemartre (Martes zibellina), zowêl lik van Europeesche sôortn lik oaze (Lepus europaeus), bunzienk (Mustela putorius), en Europeesche nerts (Mustela lutreola). E tyd lank uutgeroejd in die ekostreeke, wierd den europeesche beevre (Castor fiber) weere ingevoerd in 1949 en y dej 't zo goed datn nu algemêene vôornkommt. Den eeland (Alces alces) is ook an 't weerekommn deur beschermiengsmoatreegls. Mo de karieboe doarnteegn, bluuft achtruutgoan deur de konkuurensje van de gekwikte sôortgenôotn. De mêeste veugls zyn nie eign an den Oeral, mo ze kunn ook gevoenn wordn in d' andre Europeesche of de Siebeeriesche boreoale busschn. Z' omvattn woatresprêewe (Cinclus cinclus), stêenoarnd (Aquila chrysaetos), vienke (Fringilla coelebs), morienêlpleviere (Charadrius morinellus), koroene (Lyrurus tetrix), en Oeralschn uul (Strix uralensis). Sommigte veuglsôortn oovrleevn nog mê veele moejte : steppekiekndief (Circus macrourus), slangnoarnd (Circaetus gallicus), keizroarnd (Aquila heliaca), klêene tôornvolke (Falco naumanni), zwarte ôojevoar (Ciconia nigra), en visoarnd (Pandion haliaetus) .

Bedreigiengn en beschermienge[bewerkn | brontekst bewerken]

De belangrykste bedreigiengn in die ekostreeke zyn kappn van oerbus, beweidienge, mynbow, luchtvervuulienge van de scheikundige induustrie, rekreoasje en landbow. Pertanks verschilt 't allemalle veele, ofanklik van platse toe platse. Byvôorbeeld is de bergtoendra styf veranderd deur hêel d' ekostreeke, uutgezoenderd in e poar beschermde gebiedn. De sentroal en zuudlik geleegn boreoale busschn zyn styf veranderd deur bos- en mynbow. Mo de nôordlikke tajga is nog reedlik goe bewoard.

Eksterne koppliengn[bewerkn | brontekst bewerken]

Zied ook noa[bewerkn | brontekst bewerken]

Boreoale busschn uut 't Palaearctis
PA0601 Boreoale busschn van ôostlik Siebeerje Rusland
PA0602 Boreoale berkebusschn en alpiene toendra in Ysland Ysland
PA0603 Beikn en dinne gezoajde busschn van Kamtsjatka en de Koerieln Rusland
PA0604 Boreoale busschn van Kamtsjatka en de Koerieln Rusland
PA0605 Boreoale busschn van nôordôostlik Siebeerje Rusland
PA0606 Boreoale busschn van Okhotsk-Mantsjoerye Rusland
PA0607 Boreoale busschn van Sakhalien Rusland
PA0608 Skandienoavsche en Russiesche boreoale busschn Finland/Nôorweegn/Rusland/Zweedn
PA0609 Koniefeere-busschn van Transbajkal Mongoolje/Rusland
PA0610 Bergbusschn en toendra van den Oeral Rusland
PA0611 Boreoale busschn van westlik Siebeerje Rusland


Verwyziengn[bewerkn | brontekst bewerken]

  1. ↑ (en) Ecoregion PA0610 : Ural montane forests and tundra (WWF).
  2. ↑ (en) Ecoregion PA0610 : Ural montane forests and tundra (Nationalgeographic).
  3. ↑ (en) Ecoregion PA0610 : Ural montane forests and tundra (WWF).
  4. ↑ (en) Ecoregion PA0610 : Ural montane forests and tundra (Globalspecies).
  5. ↑ (en) Global ecoregion nr 83 : Ural Mountains Taiga (WWF).
Overgenomen van "https://vls.wikipedia.org/w/index.php?title=Bergbusschn_en_toendra_van_den_Oeral&oldid=309997"