Centraal dogma van de moleculaire biologie

schemoatische vôorstellienge van et centraal dogma

Et centraal dogma van de moleculaire biologie es de basiswet die de overdracht va informoatie in biologische systeimn beschryft. 't Es nen êeste kêe uutgesprook'n deur Francis Crick in 1958.

Originele vorm

In zyn originele vorm zegt et dogma da de informatie in een celle sequentieel gebeurt en in een bepoalde richtienge, en da de andere richtienge nie kan. Kort gezei goat de strôom als volgt: DNA -> mRNA -> proteïne.

Replicoatie

DNA weirdt verdubbeld deur een proces replicoatie genoamd. Doarbie weirdt er nieuw DNA gevormd.

Transcriptie

DNA weirdt in de celkern ofgeleezn en vormt mRNA. Da mRNA weirdt buut'n de celkern gebrocht in eukaryoten, mo wordt van 't moment da et e bitje afgeschreven is van et DNA van e prokaryoot al vertoald.

Transloatie

mRNA weirdt vertoald in proteïn'n ter ôogte van de ribosoomn.

Loatere anvulliengn

In loatere joarn es 't duudelyk gekoomn da, oloewel de drie boovnstoande richtiengn olgemêen geldig zyn, er nog specioale vormn zyn van informatieoverdracht:

• reverse transcriptie: doarbie weirdt RNA overgeschreevn tot DNA. Retrovirussn, gelyk HIV gebruuk'n da mechanisme om un RNA omme te zett'n in DNA in de gastcelln.
• RNA replicatie: RNA weirdt ommegezet tot RNA, en proces da sommige RNA virussn gebruuk'n.
• Directe vertoalienge va DNA noo proteïne: een proces die meugelik es in specifieke experiment'n.