Giovanni Boccaccio

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

---

Giovanni Boccaccio.

Giovanni Boccaccio of in 't korte Boccaccio (1313 – 21 december 1375), was 'n Italjoansche schryvre, dichtre, en belangryke Italjoansche Renaissance-humaniest. Y wisslde brievn uut mê Petrarca en schrêef 'n antal merkwoardige werkn, woaroendre de Decamerone en De mulieribus claris (Oovre befoamde wuuvn). Lik dichtre schrêef y in d' Italjoansche volkstoale. Boccaccio is byzoendre befoamd vo ze soamsproakn die dichte by 't daagliks leevn stoen en die dus verschildn van die van zyn tydgenôotn, middelêewsche schyvers, die geweunlik vormlikke modeln gebruuktn vo karakters en vertellienge.

Leevnsbeschryvienge

Oovre Boccaccio zyn gebôorte zyn we nie te goed ingelicht. Y was geboorn in Firenze of in e dorptje dichte by Certaldo vanwoa da zyn famielje was. en humanist uut de Renaissance. Y a briefwislienge mê Petrarca. Boccaccio schrêef 'n antal belangryke werkn, woaroendre de Decamerone en De mulieribus. Y was de zeune van e kommersant uut Firenze, Boccaccino di Chellino, en 'n oenbekend vromensch; verzeekrs was zyn gebôorte oenwettig. Boccaccio zyn stiefmoedre was Margherita de' Mardoli genoamd.

Joenge joarn

Boccaccio groejde ip in Firenze. Zyn voadre werkte vo de Compagnia dei Bardi en trowde in 1320 mê Margherita dei Mardoli, van e welstellnde famielje. Boccaccio is meuglik ipgevoed deur Giovanni Mazzuoli en y oentvienk van êm e vroege inleidienge in de werkn van Dante. In 1326, o ze voadre benoemd was toe direkteur van e bank, veruusde Boccaccio mê ze famielje no Napels. Boccaccio dej stoage in de bank mor y ad e broertje dôod an bankiern. Y oovretuugde zyn voadre vor êm rechtn te loatn doen an 't Studium, woa datn de vôgnde zes joar kerklik recht studeerde. Y dej ook mê belankstellienge weetnschapplikke en lettrekundige stuudjes.

Boccaccio zyn stanbeeld in 't Uffizi.

Zyn voadre liet êm kennisse moakn mê de napolitoanschn oadle en met deur 't Fransch beïnvloede hof van Robert de Wyze (de keunienk van Napels) in de joarn 1330. In dien tyd wierdn verliefd ip e getrowde dochtre van de keunienk, die "Fiammetta" wordt genoamd in veele van Boccaccio zyn proza-stikkn, mê inbegrip van Il Filocolo (1338). Boccaccio wierd e moat van zyn Florentynsche stadgenôot Niccolò Acciaioli, en profiteerde van zyn invloed lik behêerdre en misschiens minnoare van Catherine van Valois-Courtenay, weewe van Filip I van Tarente. Acciaioli wierd loatre roadsman van Keuneginne Joanna I van Napels en zeifs eur Grôot-Seneschoalk.

't Schynt da Boccaccio nie mêer plezier ad in rechtn dan in bankiern, mo zyn stuudjes gaavn êm de geleegneid om vanalles te lêern en om goeie kontaktn t' ên mê ze gelêerde moatn. Y stoend in 't begun oendre invloed van byvôorbeeld Paolo da Perugia ('n curator en schryvtr van e verzoamlienge mythn, de Collectiones), d' humananiestn Barbato da Sulmona en Giovanni Barrili, en de theolôog Dionigi di Borgo San Sepolcro.

Ip zyn vraage, vertoalde Petrarca, zyn mentor, de twee grôote heldndichtn van Homeros, De Ilias en de Odyssea in 't Latyn.

Vulwassn leeftyd

In Napels, begost Boccaccio tgêen y bekêek lik zyn echte roepienge, gedichtn moakn. De werkn dietn vôortbrocht in die tyd omvattn Filostrato en Teseida (de bronn vo Chaucer zyn Troilus en Criseyde en De Riddre zyn Vertellieng, respektievelik), Filocolo, 'n êrwerkienge in proza van e bestoande Fransche romance, en La caccia di Diana, e gedicht in têrzynn. In die tyd wastr ook belangryke verniewienge no vorm, woaroendre meuglik 't invoern van de "Siciljoansche Oktoave" (e bepoalde versvorm) in Firenze, woa dat 't invloed ad ip Petrarca.

Giovanni Boccaccio en de florentynn die gevlucht zyn vo de peste.

Boccaccio kêerde weere no Firenze in 't begun van 1341, doamee de peste vermydnde die in die stad uutbrak in 1340, mor ook 't bezoek misloopnde van Petrarca an Napels in 1341. Y a Napels verloatn omwille van de spanniengn tusschn de Angevynsche keunienk en Firenze. Zyn voadre was weeregekêerd no Firenze in 1338, woa datn bankroet was gegoan. Zyn moedre stierf kortliengs nadien (meuglik, ze was nie bekend lik ierboovn vermeld). Aloewel Boccaccio nie vrêe gêrn weeregekêerd was no Firenze, blêeft y toch an 't werk, en y makte de Comedia delle ninfe fiorentine (ook gekend lik Ameto) e mienglienge van proza en gedichtn, in 1341, de viftig zangn van 't allegôoriesch gedicht Amorosa visione vultôojnd in 1342, en Elegia di Madonna Fiammetta in 1343. 't Êrdrsgedicht "Ninfale fiesolano" is verzeekrs ook uut die tyd. In 1343 êrtrowde Boccaccio zyn voadre mê Bice del Bostichi. De kiendrs uut zyn êest' uuwlik woarn allemalle dôod, mor y krêeg nog 'n andre zeune, Iacopo, in 1344.

In Firenze kwam deur 't omverrewerpn van Walter of Brienne 't popolo minuto (klêen volk, werkmenschn) an de macht. Da dej den invloed van den oadle vermindren en van de ryke komersantn en 't gienk tegoare mê en betrekklik vervol van Firenze. Vors wierd de stad getroffn, in 1348, deur de Zwarte Dôod, die drievierde van de bevôkienge van de stad wegmoajde, loatre beschrêevn in de Decamerone.

Vanof 1347 brocht Boccaccio veele tyd deure in Ravenna, ip zoek no niewe oendresteunrs, en oendanks zyn beweiriengn is 't nie zeekre datn anweezig was in Firenze da deur de peste getroffn was. Zyn stiefmoedre stierf binst d' epedemie en zyn voadre, lik Miniestre van Bevôorroadienge in de stad, was dichte betrokkn by d' inspanniengn van de regeerienge. Zyn voadre stierf in 1349, en lik oofd van de famielje most y e mêer aktieve rolle goan speeln.

Boccaccio begost te werkn an de Decamerone roend 1349. 't Is woarschynlik dat den ipbow van veele van die vertelliengn aa gemakt was vroegre in zyn loopboane, mo de keuze van 'n oendredtol veroaln en 't roam-veroal van de lieta brigata (gêestig gezelschap) van drie vintn en zeevn wuuvn is uut dien tyd. 't Werk was grotndêels vultôojd in 1352. 't Was Boccaccio zyn uutendlikke inspannienge in de lettrekunde en êen van zyn latste werkn in' t Italjoansch; 't êenige andre belankryk werk was Corbaccio ('t zy van 1355 of van 1365). Boccaccio êrzag en êrschêef de Decamerone in 1370–1371. Da andschrifte is toe de dag van vandoage bluuvn bestoan.

Vanof 1350, oewel datn nie in d' êeste plekke e gelêerde was, wierd Boccaccio dichte betrokkn mê 't humaniesme in Itoalje en ook mê 't bestier in Firenze. Zyn êeste offiesjêele zendienge was no Romagna in 't latste dêel van 1350. Y bezocht de stadsstoat twi kêern weere en wierd ook gezoendn no Brandenburg, Milaan, en Avignon. Y oendresteunde ook de stuudje van 't Grieks, deur oendrekommn te geevn an Barlaam van Calabria, en deur êm an te moedign te probeern vertoaliengn te makn van Homeros, Euripides, en Aristoteles. In die joarn wierd y ook beklêed mê de lêegre ordn.

In oktoobre 1350 was y ofgevoardigd vo Francesco Petrarca te goan groetn otn Firenze binnekwam en ook vor êm vo gast 't ên in zyn uus binst ze verbluuf. De oentmoetienge tussch die twee was byzoendre vruchtboar en vanof tonne woarn ze moatn. Boccaccio êete Petrarca zyn leeroare en magister. In die tyd moedigde Petrarca Bocaccio an vo klassiek Grieksch te lêern en Latynsche lettrekunde. Ze kwoam mekoar teegn in Padua in 1351, Bocaccio ip offisjêele zendienge vo Petrarca uut te nôodign vor e lêerstoel 't anveirdn an d' Universiteit van Firenze. Aloewel zoendre rezultoat woarn de bespreekiengn toch bevordrlik vo Boccaccio vo de Genealogia deorum gentilium te schryvn; d' êeste uutgoave was grêed 1360 en da zoe êen van de sleutle-referensjes bluuvn oovre de klassieke mythologie vo mêer dan 400 joar. 't Diende lik 'n uutgebreide verdeedegienge vo de stuudjes van d' antieke lettrekunde en leefweirld. Oendanks de heidense gedachtn in de kern, peisde Boccaccio datr veele koste gelêerd wordn van d' Oedeid. Ip die maniere weerlegde y d' argumentn van de kerklikke gelêerdn die de toegank toe de klassieke bronn wildn beperkn vo de Kristlikke leezrs vor under gin morêele schoa te berokkn. Omda 't êrleevn van de klassieke oedeid nôodig was vo 't vulbriengn van de Renaissance, was zyn verdeedigienge van 't belang van d' antieke lettrekunde e nôodzoaklik element vo d' oentwikklienge drvan. De bespreekiengn gaavn ook vorm an de gedachtn van Boccaccio oovre dichtkunste. Sommigte bronn zien ook e verandrienge by Boccaccio van den oopn humaniest van de Decacamerone nor e mêer beneepn ipvattienge, dichtre by d' oovrêerschnde sfeer van de vêertiende êewe. Byvôorbeeld, y vôgde Petrarca (en Dante) in 't zoendre sukces bevordrn van 'n oedewetsche vorm van Latynsche dichtkunste, vul mê toespeeliengn. In 1359 vôgde 'n oentmoetienge mê Paus Innocentius VI en nog mêer oentmoetiengn mê Petrarca. Verzeekers wierd Boccaccio ook beklid mê de py van êen of andre godsdienstige orde. Dr is 'n ardnekkig, mor oenbeweezn gruchte dat y in 1362 zyn vroegre werk verwierp, woaroendre de Decamerone, lik te weirlds.

Circe: ofbeeldienge van êen van de 106 befoamde wuuvn uut De Claris Mulieribus, deur Boccaccio – van e Duutsche vertoalienge van 1541.

In 1360 begost Boccaccio te werkn an De mulieribus claris, e boek mê de leevnsbeschryviengn van oengevêer oendrd en zes befoamde wuuvn, datn vultôojde in 1374.

Achtre de mislukte machtsgreepe van 1361 woarn dr 'n antal van Boccaccio zyn beste moatn en andre kennissn die terdôod verôordêeld woarn of verbann in de doarip vôgnde zuuvrienge. Aloewel datn nie direkt mê de soamzweerienge te moakn ad, was 't in da joar da Boccaccio Firenze verliet vo te goan weunn in Certaldo, en y was mindre betrokkn by bestierszoakn. Y oendrenam gin voddre zendiengn vo Firenze toe an 1365, en reisde no Napels en tonne no Padua en Venetië, wo datn mê veele komplimentn oentvangn wierd deur Petrarca in 't Molina-paleis, Petrarca zyn verbluuf en de platse van zyn boekery. Y kêerde loatre weere no Certaldo. Y kwam Petrarca nog mor êene ki teegn, in Padua in 1368. Otn ôorde van de dôod van Petrarca (19 juli 1374), schrêef Boccaccio 'n êrdenkiengsgedicht, en hy gaf 't e platse in zyn verzaamlienge van lyriesche gedichtn, de "Rymn".

Y gienk weere werkn vo 't bestier van Firenze in 1365 en oendrenam e zendienge no Paus Urbanus V. O 't pausdom weerkêerde no Rome uut Avignon in 1367, wierd Boccaccio weere gezoenn nor Urbanus vo gelukwensschn an te biedn. Y oendrenam ook diplomatieke zendiengn no Venetië en Napels. Van zyn loatre werk woarn de moraliestiesche leevsbeschryviengn verzoameld lik De casibus virorum illustrium (1355–74) en De mulieribus claris (1361–1375) het mêest van beteeknisse. Andre werkn omvatn e wôordnboek oovre eirdrykskundige toespeeliengn in de klassieke lettrekunde, De montibus, silvis, fontibus, lacubus, fluminibus, stagnis seu paludibus, et de nominibus maris liber. Y gaf e reeks leeziengn oovre Dante in de kerke van Santo Stefano in 1373 en dedeeze diendn vo zyn latste grôot werk, de gedeetajeerde Esposizioni sopra la Commedia di Dante. Boccaccio en Petrarca woarn ook twêe van de mêest gelêerde mensschn uut de vroege Renaissance ip 't gebied van archeologie.

Boccaccio zyn verandrienge van schryfstyl in de joarn 1350 was nie allêene 't gevôg van oentmoetiengn mê Petrarca. 't Was mêest te wytn an zyn slichte gezoendeid en e vroege verwakkienge van zyn fyziesche krachtn. 't Was ook te wytn an oentgoochliengn in de liefde. Sommigte zukke oentgoochliengn kunn verkloarn woarom da Boccacio, die vodien altyd geschreevn ad mê lof oovre de wuuvn en de liefde, almetekêe in e bittre Corbaccio-styl begost te schryvn. Petrarca beschryft oe da Pietro Petrone (e Kartuuzre-monnik) ip ze dôobedde 1362 'n andre Kartuuzre zoend (Gioacchino Ciani) vor êm an te spôorn van ze weirldse stuudjes ip te geevn. Petrarca oovretuugde tonne Boccaccio van zyn eign werkn nie te verbrann en zyn persôonlikke boekery, brievn, boekn en andschriftn te verkoopn. Petrarca bôod zeifs an vo Boccaccio zyn boekery te verwervn, zoda ze e dêel koste zyn van Petrarca zyn boekery. Echtre, by Boccaccio zyn dôod wierd de hêele verzoamlienge geschoenkn an 't klôostre Santo Spirito in Firenze, woa da ze nog altyd is.

Zyn latste joarn woarn verstôord deur ziekte, sommigte in verband mê zwoarlyvigeid en mê wa dikkers beschreevn is lik oedêem, serjeus oedêem da teegnwôordig zoe beschreevn wordn lik foaln van 't êrte. Y stierf ip de leeftyd van 62 ip 21 december 1375 in Certaldo, woa datn begraavn is.

Werkn

Genealogia deorum gentilium, 1532

Alfabeetiesche iplystienge van 'n antal werkn

• Amorosa visione (1342)
• Buccolicum carmen (1367–1369)
• Caccia di Diana (1334–1337)
• Comedia delle ninfe fiorentine (Ninfale d'Ameto, 1341–1342)
• Corbaccio (roend 1365, die doatum wordt betwist)
• De Canaria (in de joarn 1341 – 1345)
• De Casibus Virorum Illustrium (c.1360). Facsimile van 1620 Paris ed., 1962, Scholars' Facsimiles & Reprints, ISBN 978-0-8201-1005-9.
• De mulieribus claris (1361, êrzien toe in 1375)
• Decamerone (1349–52, êrzien in 1370–1371)
• Elegia di Madonna Fiammetta (1343–1344)
• Esposizioni sopra la Comedia di Dante (1373–1374)
• Filocolo (1336–1339)
• Filostrato (1335 or 1340)
• Genealogia deorum gentilium libri (1360, êrzien toe in 1374)
• Ninfale fiesolano (in de joarn 1344–46, die doatum wordt betwist)
• Rime (vultôojd in 1374)
• Teseida delle nozze di Emilia (vôor 1341)
• Trattatello in laude di Dante (1357, tietle êrzien no De origine vita studiis et moribus viri clarissimi Dantis Aligerii florentini poetae illustris et de operibus compositis ab eodem)
• Zibaldone Magliabechiano (in de joarn 1351–1356)

Roadpleeg Consoli zyn bibliografie vor e volleedige lyste.

E bitje voddr kykn

• (en) Consoli, Joseph P. 1992 : Giovanni Boccaccio: an Annotated Bibliography, Garland, New York, ISBN 0-8240-3147-4.
• (en) Patrick, James A. 2007 : Renaissance And Reformation, Marshall Cavendish Corp., ISBN 9780761476504.
• (en) 2001 : On Famous Women (Latin text and English translation), edited and translated by Virginia Brown, Harvard University Press, Cambridge, MA, ISBN 0-674-00347-0
• (en) The Decameron, ISBN 0-451-52866-2
• (en) 1990 : The Life of Dante, translated by Vincenzo Zin Bollettino, Garland, New York, 1990 ISBN 1-84391-006-3
• (en) 1990 : The Elegy of Lady Fiammetta, edited and translated [from the Italian] by Mariangela Causa-Steindler and Thomas Mauch; with an introduction by Mariangela Causa-Steindler, University of Chicago Press, Chicago, ISBN 0-226-06276-7.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Giovanni Boccaccio van Wikimedia Commons.