Tapyt van Bayeux
't Tapyt van Bayeux of de Tapisserie van Bayeux is e bordeurwerk of broderie van 70 meter lank en 50 cm hoge, die de geschiedenisse uutbeeldt van de slag by Hastings in 1066. Willem de Veroveroare viel ton vanuut Normandië Iengeland binn en je versloeg den Angelsaksische keunienk Harold. Der zyn e poar van de latste scènes verloorn gegoan en doadeure is d' originele lengte van 't tapyt nie mè geweetn. Sedert 2007 stoat 't tapyt ip de lyste van 't UNESCO-program "Memory of the World" (Weireldmemorie).
't Tapyt is gemakt kort achter de veroverienge van Iengeland deur Willem van Normandië in 1066, verzekers tusschn 1070 en 1080. 't Zoudt uut een Iengels atelier kommn van 't groafschap Kent en woarschynlyk besteld en betoald zyn deur den bisschop van Bayeux, Odon de Conteville, halfbroere van Willem de Veroveroare.
Scènes[bewerkn | brontekst bewerken]
| Scène | Tekst | Ofbeeldienge | |
|---|---|---|---|
| 1. | Keunienk Edward zendt Harold noa Normandië vor hertog Willem t' informeern dat 'n zyn ipvolger goa zyn van den Iengelsche trône. | 
| |
| 2-3. | Harold vertrekt direct noa de kust, voorofgegoan deur zyn meute hoendn. By de kerke van Bosham leezn Harold en zyn stalmêester vor e goein overtocht. | 
| |
| 4. | Z' eetn vo 't latst an land. Harold goat an bôord. Ze goan ip blôte voetn deur d' êeste golvn van t' ipkommnd getie. | 
| |
| 5. | Met de zeils ipgebloazn deur de wiend wordn de scheepn noa de kust van Picardië gedreevn. | 
| |
| 6. | Zoender te willn, noazn d' Iengelsche de kustlyne. De scheepn loopn vaste ip 't land van groaf Guy van Ponthieu. | 
| |
| 7. | Groaf van Ponthieu gèeft bevel vo Harold gevangn te neemn. | 
| |
| 8. | Groaf Guy, met e valke ip zyn hand, briengt de gevangn Harold noa Beaurain. | 
| |
| 9. | Harold en Guy begunn t' oenderhandeln over 't losgeld. | 
| |
| 10. | Willem die verwittigd is over de gebeurtenissn, zendt koeriers noa de groaf van Ponthieu vor hem te beveeln Harold vry te loatn. | 
| |
| |||
| 11. | Twêe ruters, hoar in de wiend en gewoapnd mè lansn, deegns en schildn, vertrekkn noa Beaurain. | 
| |
| 12. | E koerier van Harold komt toe by Willem en gèeft hem uutleg over 't verzoek van zyn mêester. Willem eist dat de groaf van Ponthieu Harold vrylat. Je goa zelve 't losgeld betoaln. | 
| |
| 13. | Guy briengt Harold mee noa Willem. Vo der vôorn te zorgn dat er gèen twyfel meugelyk is, wyst 'n hem an mè zyn vienger. | 
| |
| 14. | Hertog Willem goat tegoare mè Harold noa zyn paleis. | 
| |
| 15. | Willem makt zyn intensjes over de trôonipvolgienge van Iengeland dudelyk en je belooft da Harold eventueel mè Aelfgyve, zyn oudste dochter zou meugn trouwn. | 
| |
| 16. | Den hertog van Normandië die nog in ruuzje ligt mè Conan, den hertog van Bretagne, inviteert Harold vo mee te doen an die militaire expediesje. | 
| |
| 17. | By de Mont Saint-Michel steekn ze de riviere de Couesnon over. Menschn en peirdn zakkn weg in 't dryfzand. | 
| |
| 18. | 't Normandisch leger rukt ip noa Dol. Hertog Conan moe vluchtn. | 
| |
| J' arriveert in Rennes woar dan de Normandiërs hem inhoaln. | 
| ||
| 19. | Anval ip Dinan. | 
| |
| 20. | De soldoatn van hertog Willem steekn de stad in brand. Den hertog van Bretagne capituleert en overhandigt de sleutels van de stad Dinan an den hertog van Normandië ip 't puntje van zyn lanse. | 
| |
| 21. | Willem gèeft de woapns an Harold. Vanof nu ist 'n e Normandische ridder. | 
| |
| 22. | Ze vertrekkn noa 't kastêel van Bayeux. | 
| |
| 23. | Ip twêe reliekhouders zweirt Harold een eed van trouw an hertog Willem. | 
| |
| 24. | Harold goat were ip zêe en je kêert were noar Iengeland. | 
| |
| 25. | Harold vertelt an keunienk Edward over zyn reize noa Normandië. | 
| |
| 26. | Keunienk Edward wordt noa Westminster Abbey gedreegn. | 
| |
| 27. | De stervnde keunienk, omgeevn deur zyn getrouwn, makt zyn latste wille kenboar. | 
| |
| 28. | Twêe dienoars en e paster moakn hem gerêed vo de begroavienge. | ||
| 29. | Ze geevn de keunienkskrône an Harold | 
| |
| 30. | Oendanks den eed, gezwoorn an den hertog van Normandië, accepteert Harold den Iengelsche krône. | 
| |
| 31. | Je krygt den deegn en de scepter. | ||
| 32. | In de lucht zien ze e komete. | 
| |
| 33. | De verschynienge van de komete is vo Harold e vôortêekn van oengeluk. | 
| |
| 34. | Twêe Normandische spiongs an bôord van een Iengels schip zyn ip weg vo Willem te verwittign over 't verroad van Harold. | 
| |
| 35. | Hertog Willem gèeft bevel vo scheepn te bouwn vo noar Iengeland te voarn. Ze zyn druk bezig ip de scheepswervn an de Normandische kust. | 
| |
| 36. | De scheepn goan te woater. | 
| |
| 37. | De woapns en de wyn wordn an bôord van de scheepn gedreegn. | 
| |
| 38. | Willem te peird, tegoare mè zyn compagnongs, zettn an noa de scheepn. Ridders en peirdn goan an bôord. De vlote zet koers noar Iengeland. | 
| |
| 39. | 't Schip van den hertog komt an by Pevensey. Ze loatn de zeils nere en loatn de peirdn van bôord goan. | 
| |
| 40. | De ridders hoastn under noa Hastings. Wadard, de ridder met e lanse en e schild, zorgt vo de bevôorroadienge. | 
| |
| 41. | 
| ||
| 42. | De toafelbediendn presenteern 't geveugelte. | 
| |
| 43. | 
| ||
| Fêestbanket ter êre van Willem mè zyn barongs en den bisschop Odon. | 
| ||
| 44. | Achter 't eetn volgt e krygsroad. | 
| |
| 45. | De road beslist van e versterkt kastêel te bouwn in 't kamp van Hastings. | 
| |
| 46. | Willem oentvangt e verkenner die hem moet informeern over de bewegiengn van Harold. | 
| |
| 47. | Een huus, die de bewegiengn van 't leger verduukt, wordt in brand gestookn. | 
| |
| 48. | Willem makt hem gerêed vo 't gevecht. 't Leger vertrekt vanuut Hastings en trekt ten stryde teegn keunienk Harold. | 
| |
| 49. | Verkenners informeern Willem da 't Saksisch leger dichte by is. | 
| |
| 50. | E Saksische wachter woarschuwt Harold da 't Normandisch leger noast. | 
| |
| 51. | Hertog Willem sprèekt zyn soldoatn toe. De soldoatn zyn gerêed vo de stryd teegn 't Saksisch leger. |  
| |
| 52. | De Saksn zoekn beschuttienge achter under meur van schildn. De Saksische infanterie, bewoapnd mè speern en byln vormt e leevnde vestienge. De Normandische ridders omsiengeln e groep Saksische stryders. Lewine en Gyrd, de broers van keunienk Harold, kommn an under ende. |  
| |
| 53. | Normandische peirdn en ridders geroakn verstrikt in 't moeras. | 
| |
| 54. | Bisschop Odon, de broere van Willem, moedigt de stryders an. | 
| |
| 55. | Willem, van wien dan ze peisdn dat 'n dôod was, doe zyn helme of en toogt hem an zyn troepn. | 
| |
| 56. | 
| ||
| De Normandiërs vechtn vôort. Harold krygt e pyle in zyn oge en sterft. | 
| ||
| 57. | 't Saksisch leger is versleegn. | 
| |
| 58. | De 14stn oktober 1066 wint hertog Willem de slag by Hastings van de Saksn. | 
|
't Tapyt wierd toet 't ende van d' achttienste êeuwe bewoard in de schatkoamer van de kathedroale van Bayeux en 't deurstoend styf vele gevoarn, lyk brandn in de 12e êeuwe, plunderiengn binst den Hoenderdjoarign Oorloge, de godsdienstoorloogn en de Fransche Revoluusje. Den dag van vandoage is 't tapyt te bezichtign in 't oud Seminoarie van Bayeux, nu Centre Guillaume-le-Conquérant genoemd.
-
Kathedroale van Bayeux -
Oud seminorie van Bayeux woar da 't tapyt te bezichtign is
