België

Koninkrijk België Royaume de Belgique Königreich Belgien

Liggienge van België in Europa 50° 32' N, 4° 46' O
Officiële toale	Nederlands Frans Duuts
Hoofdstad	Brussel (Brussel/Bruxelles/Brüssel)
Stoatsvorm	Constitutionele parlementaire monarchie
Stoatshoofd	Keunienk Filip
Êerste minister	Alexander De Croo
Ippervlak	30.689,17 ^[1] km²
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	11.584.008 (1 januoari 2022) ^[2] 377 inw./km²
Munte	Euro (vo 2002: Belgische frang)
Tydzone	UTC+1 (zomertyd: UTC+2)
Landcode	BE, BEL
Telefongcode	(+32)
Internet-TLD	.be
Nationale fêestdag	21 juli (1831) (Eedofleggienge 1e keunienk)

België (Nederlands: België, Frans: Belgique, Duuts: Belgien, officieel: Koninkrijk België, Royaume de Belgique, Königreich Belgien) is e parlementaire, constitutionele monarchie an de Nôordzêe. 't Grênst ten zuudn an Vrankryk, ten ôostn an Duutsland en Luxemburg en ten noordn an Holland. In 't westn is er nie echt e gebeur, mo wel de Nôordzêe. Achter 't woater ligt Iengeland. 'n Hoofdstad è Brussel. Andere grôte steedn zyn Antwerpn, Luuk, Gent, Brugge en Charleroi.

Bevolkienge[bewerkn | brontekst bewerken]

D'r weunn om en by de 11,6 miljoen inweuners in België. 6,7 miljoen doavan zyn Vloamiengn, der zyn 1,2 miljoen Brusseloars en de reste - 3,7 miljoen - zyn Woaln en Duutsers in de Ôostkantongs.

Toaln[bewerkn | brontekst bewerken]

D'r zyn drie officiële toaln: Nederlands, Frans en Duuts.

Geografie[bewerkn | brontekst bewerken]

Belgie is over 't olgemeen styf plat - voerol in Vloandern. In 't zuudn, in de Woalen, è je e bitje 'bergen'. Den hôogstn is de Signal de Botrange (694 meters) in de Hoge Veenn. D'n hogstn top in Vloandern is Remersdoal (287,5 meters) in de Voerstreke. Ip de twidde plekke komt de Kemmelberg (156 meters) in 't Heuvelland.

194,95 km² of 0,635% van België is woater.^[1]

Geschiedenisse[bewerkn | brontekst bewerken]

De geschreven geschiedenisse begunt round 52 v.Chr. op 't moment da Julius Caesar (in z'n De Bello Gallico) over de Belgen schryft ("De Dapperste Oller Galliërs"). Loater is gebleken dat die stammn nie overêenkomn mè de Belgen van nu, moa da doet er nie toe.

Bestuur[bewerkn | brontekst bewerken]

België is e stoat die bestoat uut drie gemêenschappn en drie gewestn. De gemêenschappn en e toal-culturele oorsproung, de gewestn en ruumtelik-economischn:

de Vlamsche Gemêenschap, de Fransche Gemêenschap en de Duutstoalige Gemêenschap.
Vlams Gewest, Woals Gewest en Brussels Hoofdstedelik Gewest.

Ierby e je ton ook nog eki de federoale regerienge die ol de reiste doet.

Zie ook et artikel over de stoatservormienge.

Verder is België ounderverdêeld in provinsjes, arroundissementn en gemêentn.

Zie ook et artikel over Belgische provinsjes.

Belgische gewestn
Gewest	Liggienge	Inweuners 2022 ^[2]		Ippervlak ^[3]		Dichtheid inw/km²	Hoofdstad	Prov.	Arr.	Gem.
Gewest	Liggienge	Oantal	%	Km²	%	Dichtheid inw/km²	Hoofdstad	Prov.	Arr.	Gem.
Vlams Gewest (Vloandern)		6.698.876	58%	13.625,54	44%	492	Brussel	5	22	300
Woals Gewest (Wallonië)		3.662.495	32%	16.901,22	55%	217	Noamn	5	20	262
Brussels Gewest		1.222.637	11%	162,42	0,5%	7.528	Brussel	/	1	19
Totoal		11.584.008		30.689,18		377		10	43	581

Polletiek[bewerkn | brontekst bewerken]

Koamer van Volksvertegenwoordigers[bewerkn | brontekst bewerken]

De zetelverdêlienge van de Koamer van Volksvertegenwoordigers ziet er ezô uut:^[4]^[5]

Party	F/N	2019	2014	2010	2007	2003
N-VA	N	25	33	27	6	1
PS	F	20	23	26	20	25
Vlaams Belang	N	18	3	12	17	18
MR	F	14	20	15	20	21
Ecolo	F	13	6	8	8	4
CD&V	N	12	18	17	24	21
PVDA-PTB	F/N	12	2	0	0	0
VLD / Open Vld	N	12	14	13	18	25
sp.a(-Spirit) ¹ / Vooruit	N	9	13	13	14	23
Groen! / Groen	N	8	6	5	4	0
cdH	F	5	9	9	10	8
FDF / DéFI	F	2	2	3	3	3
PP	F	0	1	1
LDD ²	N	(1)	0	1	5
FN	F			0	1	1
Totoal		150	150	150	150	150
Nederlandstoaligen		88	87	88	88	88
Franstoaligen		62	63	62	62	62

¹ sp.a-Spirit in 2003 en 2007

² In 2019 as onafhankelike vo N-VA

Êerste ministers (vanoaf 1974)[bewerkn | brontekst bewerken]

Ēerste minister	Van	Tot	Joaren	Party
Leo Tindemans	1974	1978	4	CVP
Paul Vanden Boeynants	1978	1979	1	PSC
Wilfried Martens	1979	1981	2	CVP
Mark Eyskens	1981	1981	0	CVP
Wilfried Martens	1981	1992	11	CVP
Jean-Luc Dehaene	1992	1999	7	CVP
Guy Verhofstadt	1999	2008	9	Open Vld
Yves Leterme	2008	2008	0	CD&V
Herman Van Rompuy	2008	2009	1	CD&V
Yves Leterme	2009	2011	2	CD&V
Elio Di Rupo	2011	2014	3	PS
Charles Michel	2014	2019	5	MR
Sophie Wilmès	2019	2020	1	MR
Alexander De Croo	2020	nu	2	Open Vld

Weirelderfgoed[bewerkn | brontekst bewerken]

Kyk noa UNESCO-weirelderfgoed in België

Historisch center van Brugge
Grôte Markt van Brussel
Plantin-Moretusmuseum in Antwerpn
Onze-Lieve-Vrouwekathedroale in Doornik

Beroemde Belgn[bewerkn | brontekst bewerken]

René Magritte, surrealistische schilderoare
Ambiorix, en Oudn Belg die teegn de Romeinn vocht
Leo Baekeland, uutvinder van bakeliet
Peter Benoit, componist
Raymond Ceulemans, biljarter
Jacques Brel, zanger
Pieter Breugel, schilderoare
Hendrik Conscience, schryver van De Leeuw van Vlaanderen
Poater Damioan, e froaie mens die zorgde voe de melaatsn en hillig verkloard is
James Ensor, kunstschilder
Zénobe Gramme, uutviender van den dynamo
Hergé, de voader van Kuifje
Jacky Ickx, ottocoureur
Paul Janssen, uutviender va medicamentn
Mercator, têkenoare van koartn, uutviender van 'n atlas
Eddy Merckx, volgens vele den beste coureur oller tydn
Georges Nagelmackers, bankier en bouwer van den Orient Express en de slapwagongs Wagons-Lits
Peter Paul Rubens, barokschilderoare
Adolphe Sax, uutviender van de saxofong
Georges Simenon, schryver van Maigret
Simon Stevin, wiskundign
Toots Thielemans, jazz-muzikant
Godfried van Bouillon, e vèchtersboasje die mèjdeed an den eerstn kruustocht
Jean-Claude Vandamme, acteur
Karel Van Depoele, uutviender van den elektriekn tram (trolley)
Andreas Vesalius, weetnschapper in den anatomie

Andere betêkenissn[bewerkn | brontekst bewerken]

Behalve 't welbekende land woa da West-Vloandern ligt, zyn d' er nog andere betêkenissn van 't woord Belgium / Belgique in andere toaln.

Vier steedn in de Verênigde Stoatn (in Illinois, West Virginië, Wisconsin en Minnesota)
Een liedje van den Amerikoansen punkgroep "Bowling for Soup"
Een andere noame vôr een Brabants trekpeird
Een Amerikoans cargoschip (SS Belgique)
De name van twê Belgische ounderzoeksscheepn (Belgica)
Een imaginair vloekwoord in "The Hitchhiker's Guide to the Galaxy" ("zô grof da 't in de hêle melkweg verboon is, buutn in e pleksje woa dan ze nie weetn wa da 't betêeknt")
Een onconventionele êenheid van uppervlakte (A Web Site the Size of Belgium (gearchivêerd))

Referensjes[bewerkn | brontekst bewerken]

Externe koppeliengn[bewerkn | brontekst bewerken]

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie België van Wikimedia Commons.

Belgische landsdêlen

Vlams Gewest:
Antwerpn | Limburg | Ôost-Vloandern | Vlams-Broabant | West-Vloandern

Woals Gewest:
Enegouwn | Luuk | Luxemburg | Noamn | Woals-Broabant

Brussels Oofdstedelik Gewest

Vlamsche Gemêenschap | Fransche Gemêenschap | Duutstoalige Gemêenschap

België | Gewestn | Gemêenschappn | Provinsjes

{{{ofb_links}}}	Europese Unie (EU)		{{{ofb_groot}}}
België \| Bulgareye \| Cyprus \| Denemarkn \| Duutsland \| Estland \| Finland \| Grieknland \| Holland \| Hongareye \| Ierland \| Itoalië \| Kroatië \| Letland \| Litouwn \| Luxemburg \| Malta \| Ôostnryk \| Pooln \| Portugal \| Roemenië \| Slovakeye \| Slovenië \| Spanje \| Tsjechië \| Vrankryk \| Zweedn			{{{ofb_groot}}}

{{{ofb_links}}}	Landn in Europa	{{{ofb_rechts}}}	{{{ofb_groot}}}
Albanië • Andorra • Armenië • Azerbeidzjan • België • Bosnië-Herzegovina • Bulgareye • Cyprus • Denemarkn • Duutsland • Estland • Finland • Georgië • Grieknland • Holland • Hongareye • Ierland • Itoalië • Kazachstan • Kosovo • Kroatië • Letland • Liechtnstein • Litouwn • Luxemburg • Malta • Moldoavië • Monaco • Montenegro • Noord-Macedonië • Nôorweegn • Oekraïne • Ôostnryk • Pooln • Portugal • Roemenië • Rusland • San Marino • Servië • Slovakeye • Slovenië • Spanje • Tsjechië • Turkeye • Vaticoanstad • Verênigd Keunienkryk • Vrankryk • Wit-Rusland • Ysland • Zweedn • Zwitserland			{{{ofb_groot}}}

[ipp-1] 1,0 ^1,1 Statbel

[bev-2] 2,0 ^2,1 Statbel

[3] Statbel

[4] DE KAMER.BE

[5] z

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]