Hoazelmuus
- Dit artikel es geschreevn in 't Ypers, en da zou best ozô bluuvn.
| Hoazelmuus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 E Oazelmuus up e stoksje | |||||||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Soorte | |||||||||||||||
| Muscardinus avellanarius Linnaeus, 1758 |
Oazelmuuzn (Muscardinus avellanarius) zyn e sôorte van knoagdiern uut de familie van de slapmuuzn (Gliridae). ’t Is e sôorte die zeker in hêel Vloandern eleefd et, mo nu verre zeker ollêne in Limburg nog in redelikke populoasches vôornkomt.
Uutzicht
[bewerkn | brontekst bewerken]Oazelmuuzn zyn oranje-bruun van kleur (nundern buuk is e bitje lichter) en ’t ku gebeurn da ’t toptje van ’n steirt aars ekleurd is (zwort of wit). De joungsjes zyn grysde ekleurd.
‘t Zyn de klinste sôorte van slapmuuzn en kommn nie langer of neegn cantimeiters (met oungeveer nog eki zovele by voun ’n steirt). Z’en grôte, zworte oogn, woamei dan ze indeliks goed kunn zien, mo ze kunn oek styf goed riekn en voeln.
Leefomgevienge en verspreidienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Oazelmuuzn kommn in verre hêel Europa vôorn, surtout in ’t gebergte (toet an de boomgrenze) en ’t middelgebergte (doar schynkt er vele lucht deur de boomn en groein der mêestol vele struukn), ol zyn der oek wel die lêger leevn (mêestol wel nie ounder de 150 meiters).
In België leevn ze oek, mo zeker in Vloandern zyn ze verzeker styf zeldzoam (Natuurpunt is nog nie lange bezig met dadde t’ounderzoekn (in Olland en Grôot-Brittannië gebeurt dadde ol vele langer). In West-Vloandern zyn der warschynlik ginne, ol zyn der wel 2 ezien (’n latstn ol meer of 10 joar eleen) nie verre van makoar in Ôostkamp. In Ploegsteirt zittn der wel nog, mo ’t is oek nie zeker oe groot dat de populoasche is.
Omdan ze vele teetn nôdig en en nermaal gezien nie verre verkruupn, leevn oazelmuuzn in België mêestol an de bôord van busschn, omdan ze doa ’t simpelste an teetn kunn groakn (dieper in de busschn groein der miender interessante plantn). In streekn me vele begroeiienge dieper in ’t bus, leevn ze oek vodder weg van de bôordn.
Leevnswyze
[bewerkn | brontekst bewerken]Teetn
[bewerkn | brontekst bewerken]’t Zyn bêestjes die vanolles eetn en die vele teetn nôdig en up e klêne uppervlakte (ze goan nermaal gezien nie vodder of 70 meiters van nunder nest) leevn. Ze kommn oek verre nôois up de ground, olles dan ze eetn pakkn ze van up e taksje. Z’en juuste lik oapn an ol nunder potjes e dume dan ze apart kunn gebruukn en ezo kunn ze zest oundersteboovn an e taksje angn voun teetn te pakkn.
Z’eetn bloemn, fruut, zoad, bottn en fernient, wel liefst me vele vet of suker in (z’en gin dikkn derm en kunn dus nie enoeg uut bloars oaln). ’t Liefst van ol eetn ze oazelnootn omdan dadde styve vette nootn zyn. Buutn de zoadn en nootn van e masse sôortn boomn (lik êekn, beukeboomn, berkn, elzn, esschn en oazeloars), eetn z’oek de beiers van struukn lik broamn en sleedôorns en zoadn van plantn lik ges (an ze der an kunn zounder up de ground te kommn).
Nermoal gezien kommn ze ollêne by nachte buutn, mor at de wienter noast, gebeur et oek dan ze by doage teetn zoekn. Ze doen e wientersloape en moetn nunder gewicht enoeg vermiddern voun te kunn overleevn. Beistn die wientersloape vertroagt nundern ertslag toet 10% van nermoal.
Vôortplantienge
[bewerkn | brontekst bewerken]De wuvetjes krygn êen of twee nestn ’t joar en mêestol zyn ze geslachtsrype achter e joar (ol ku ’t gebeurn dat idder is, surtout at er vele teetn is).
E klêne 25 doagn achter de bevruchtienge krygn ze e jounk of vuve (maximum achte), die blend en kletse zyn. Ze zoogn nog ekir e dag of 25 en bluuvn doarachter nog êentige weekn byn de moeder, tout an ze grôot enoeg zyn voun zevve teetn te zoekn.
Ze kommn in ’t wilde 5 joar oud.
Beschermienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Achteruutgank
[bewerkn | brontekst bewerken]’n Achteruutgank van oazelmuuzn et surtout te moakn met de vermienderienge van goeie busschn (met vele verschillige boomn, struukn en aar plantn, zodoanig dan ze verre ossan teetn kunn vienn) en surtout deurdan populoasches gin nieuwe gebiedn kunn koloniseern (deurn ’t wegvolln van outkantn en busschn en ’n anleg van diengn woa dan ze nie over kunn (lik brêe boann en voartn)).
Wettelik
[bewerkn | brontekst bewerken]In België (lik in de mêeste Europeesche landn) is ’n oazelmuus beschermd deur e keunienklik besluut uut 1980. ’t Is in België verboodn voun te joagn up de bêestjes, je meug ze oek nie vangn of thuus oudn en je meug ze nie kokkeduunn oek nie. Je meugt nunder nestn nie voun de wuppe elpn en je meug ze oek nie vervoern of verkoopn. Buutn de letter van de wet, zyn der oek aar pogiengn voun nunder aantalln were te doen groein.
Praktyk
[bewerkn | brontekst bewerken]In ’n praktyk gebeurt er nog nie vele omdat er êest mêer ounderzoek moe gebeurn. De grotste populoaschn zittn in Voern en van doaruut zoudt er probeerd zyn voun uut te breidn, deur nieuwe corridors te moakn tusschn verschillige busschn. ’t Is oek ’t overweegn weird voun muzetjes uut te zetten in gebiedn die doavôorn goed zoudn kunn zyn (de streke van ’n Kemmelberg zou kunn dienn), mo doavôorn is er nog nie enoeg ounderzoek edoan en zyn de bestoande populoasches (nog) nie grôot enoeg.