Iers

Van Wikipedia
Iers-Gaelisch
ToalgebiedRepubliek Ierland, Nôord-Ierland
SprekersIerland: 1.171.000
Totoal: 1.200.300
ToalfamilieIndo-Europees
Stoatus
Officieel inVlagge van Ierland Ierland
Nôord-Ierland
EU
ToalorganisoatieForas na Gaeilge
Toalcodes
ISO 639-1ga
ISO 639-2gle
ISO 639-3gle

Iers of Iers-Gaelisch (Gaeilge) is e Keltische toale van de groep Goidelische toaln, die gesprookn wordt in Ierland.

't Is d' êeste officiële toale van Ierland (vo 't Iengels) en 't wordt erkend lyk regionoale toale in Nôord-Ierland volgns 't Europees Handvest vo regionale toaln of toaln van minderheedn.

Recente geschiedenisse[bewerkn | brontekst bewerken]

Oendanks d' invoazjes, blêef 't Iers-Gaelisch de mêest gesprookn toale in Ierland toet de achttienste êeuwe. Ton begost de toale achteruut te goan, surtout deur de repressieve moatregeln van de Britsche regerienge en d' uutbreydienge van de twêetoaligheyd. In 't middn van de 19e êeuwe gieng d' Iersche toale nog mêer achteruut deur de grôotn hoengersnôod en d' emigroasje.

An 't ende van de 19e êeuwe beloofdn anhangers van de bewegienge Gaelische heriplevienge (Gaelic revival) vo de toale were nieuw leevn in te bloazn met andacht vo de rykdom van de volkstradiesje. Ze wildegn ook journalistiek en literateure oentwikkeln, surtout via de Gaelische Liga (Conradh na Gaeilge), die de belangn van de toale bevorderde.

In 1921 kwam Ierland oenofhankelyk en de promoosje van 't Iers kwam e doelstellienge van de stoat. Da blêek styf moeilyk vanwege 't gebrek an middeln en officiële interesse. De progresje van 't toalproject hangt nu surtout of van de militantn.

Volgns de volkstellienge van 2011 meldegn minder of 60.000 Iern (minder of 2% van de bevolkienge) dan ze d' êeste officiële toale in under doagelyks leevn gebruukn. Mêer of 100.000 gebruukt de toale wekelyks en mêer of 600.000 nog minder. Mêer of een half miljoen Iern lêert doagelyks Iers ip schole. D' Iersche toale is in al de schooln in Ierland e verplicht vak.

Zie de Iersche uutgoave van Wikipedia.
Wikimedia Commons