Filips II van Spanje

Filips II van Spanje (Valladolid, 21 meie 1527 - Madrid, 13 september 1598) was keunink van Spanje en Portugal en soeverein van de Nederlandn. Tegoare me Maria I van Iengeland wast ’n ook vier joar keunink van Iengeland.

Zyn leevn

Filips II was den ênigstn wettige zeune van keizer Karel V en Isabella van Portugal. Van 1539 wast ‘n regent vo z’n voader in Spanje en je krêeg de Spoansche trône achter da z’n voader in 1556 was ofgetreedn . ‘t Joar d’r vôorn wast ’n z’n voader ol ipgevolgd in de Lêge Landn. Neffest Spanje bestound ‘t Spoans Ryk ton ook uut dêeln van Frankryk en Itoalië en de Spoansche kolonies.

Vrouwn en jounges

Filips II trouwde vier kêers:

• 1. Maria Emanuela van Portugal, dochter van Johan III van Portugal
  • Zeune: Carlos van Spanje (1545–1568). Maria stierf vier doagn achter de geboorte.
• 2. Maria I van Iengeland van ’t uus Tudor, (bygenoamd Bloody Mary), dochter van Hendrik VIII van Iengeland en z’n eeste vrouwe Catharina van Aragon. Z’aan gin jounges. Achter eur dôod wilde Filips met eur joungere olfzuster, de protestantse keuniginne Elizabeth I van Iengeland trouwn, mo dat is nie deure gegoan. Filips peisde da z’n zeune Don Carlos doar achter zat en je liet em gevangn zettn. O Don Carlos kort d’r achter stierf, beschuldigdn z’n teegnstanders em van ‘t vermoordn van z’n eign zeune.
• 3. Elisabeth van Valois, dochter van Hendrik II van Frankryk. In 1559 slôot Spanje, achter 60 joar oorloge me Frankryk, ‘t Verdrag van Cateau-Cambrésis. Ols ounderdêel van ‘t vredesverdrag trouwde Filips me de 14-joarige dochter van Hendrik II, Elisabeth van Valois. Elisabeth was eest beloofd gewist an z’n ton 14-joarige zeune Don Carlos. Elisabeth krêeg twi dochters, mo gin zeuns. Ze stierf in 1568.
  • Dochter: Isabella (1566-1633]), trouwde met Albrecht van Oostnryk
  • Dochter: Catharina (1567-1597), trouwde me Karel Emanuel I van Savoye
• 4. Anna van Oostnryk, dochter van keizer Maximiliaan II van ‘t Illig Rôoms Ryk en Maria van Spanje, dochter van Keizer Karel V. In 1570 trouwde Filips me z’n 22 joar jounger nichtje Anna van Oostnryk (1549-1580), die verloofd was me z’n zeune Carlos vo dat ‘n stierf.
  • Zeune: Fernando (1571-1578)
  • Zeune: Carlos Lorenzo (1573-1575])
  • Zeune: Diego Félix (1575-1582)
  • Zeune en ipvolger: Filips III van Spanje (1578-1621)
  • Dochter: Maria (1580-1583)

D'Ottomoann

In 1558 aan d'Ottomoann de Baleaarn veroverd en geplunderd, en ze vieln ook de Spoansche kust an. Achter ’n iproep van paus Pius V zette Filips em in ols verdediger van ‘t christelik Europa teegn ‘t islamitisch Ottomoans Ryk. In 1571 versloeg Filips' vlôot d'Ottomoann, tegoare met e dêel Zuud-Europeesche boundgenootn, in de Slag by Lepanto an de westkust van Grieknland.

de Tachtigjoarign Oorloge

Achter de Beeldnstorm in 1566 in de Nederlandn, zound Filips II den ertog van Alva vor orde ip zoakn te stelln. Z’n keiardn anpak lokte grôot protest uut en azo begost in 1568 de Tachtigjoarign Oorlog (of de Nederlandschn Ipstand). De stryd in de Nederlandn, de spanniengn met Iengeland en d'invoasies van de moslims woogn zwoar ip de stoatskasse. En in 1581 verkloardn d'Ollandsche Stoatn-Generoal in ‘t Plakkaat van Verlatinghe, de ounofankelikeid van de Republiek der Verenigde Provinciën en was Filips doa z’n macht kwyt.

Keunink van Portugal

Round 1580 erfde Spanje Portugal. Filips benoemde z’n eign tout keunink van Portugal omda z’n moeder e Portugese was. Da wierd eest nie anveird deur ’t Portugees volk en doarom most ‘n ’t doen me geweld. Je zette den ertog van Alva in, die ton ol weregekêerd was van de Nederlandn. Portugal zou 60 joar dêel uutmoakn van ‘t Spoans Ryk.

De Spoans-Iengelschn oorloge (1585-1604)

Iengeland was vrêe anti-Spoans en anti-katholiek gewordn achter ’t beleid van Maria Tudor (Bloody Mary), die tegoare met eur vint Filips II ’n echt terreurbewind teegn ’t protestantisme gevoerd aad. Omdat ‘n gin Iengelschn trôonipvolger aad met eur, is de trôon no de protestantse Elisabeth I van Iengeland, dochter van Hendrik VIII en z’n twidde vrouwe Anna Boleyn, gegoan. Elisabeth I, die ook ol d'ipstandeliengn in de Nederlandn steunde gaf ipdracht vo d'executie (1587) van de katholieke keuniginne Maria I van Schotland (nie te verwarrn me Maria I van Iengeland), die ountoofd wierd. Da was vo Filips II de reedn vor in 1588 met ‘n enorme vlôot, den Armada, te vertrekkn nor Iengeland. Mo z'n leger leed ’n enorme nederloage en Filips most ofzien van z’n plann.

Filips vocht hêel z’n leevn vo ’t Katholicisme en je stierf in 1598. Je wierd ipgevolgd deur z’n zeune Filips III. De Nederlandn kwoamn in andn van z'n dochter Isabella, die getrouwd was met Albrecht van Oostnryk.