Huus Habsburg: verschil tussen versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JAnDbot (discuusjeblad | bydroagn)
k robot Erbij: zh-min-nan:Habsburg
SieBot (discuusjeblad | bydroagn)
k robot Anders: id:Wangsa Habsburg
Regel 63: Regel 63:
[[hr:Habsburg]]
[[hr:Habsburg]]
[[hu:Habsburg-család]]
[[hu:Habsburg-család]]
[[id:Dinasti Habsburg]]
[[id:Wangsa Habsburg]]
[[it:Casa d'Asburgo]]
[[it:Casa d'Asburgo]]
[[ja:ハプスブルク家]]
[[ja:ハプスブルク家]]

Versie van 5 mei 2009 01:26

't Habsburgkastêel in Argau (Zwitserland)

't Huus Habsburg was e belangryke Europeesche dynastie, die genoemd is noa ’t Habsburgkastêel in Argau (Zwitserland). De Habsburgers regeerdegn lange over Oostnryk, mo loater ook over Boheemn, Hongareye, ‘t Hertogdom Bourgondië, Spanje en Portugal en under bezittiengn over zêe.

Van 1438 tout 1806 miekn ol de keizers van ’t Hillig Rôoms Ryk, uutgezounderd Karel VII (Huus Wittelsbach), dêel uut van de Habsburgers.

De noame

Over hoe da de burcht an zyn noame kwam bestoan d’r verschillige versies:

  • Binst de jacht zoudt er e rôofveugel (Habich, Duuts vo Havik) ip de meur van de burcht kommn zittn hen, woadeure da Radbot de noame Habichsburg gaf.
  • ’t Oudduuts woord Hab (of: Haw) betêeknde rivierovergank: Burg an der Hab of Habsburg (burcht an de rivierovergank).

De stamvoaders

Rekenienge houdnd met de stambôom van de Acta Murensia uut 1160, die wel nie hêel betrouwboar is, zou Guntram de Rykn anzien zyn ols de stamvoader van ’t Huus Habsburg. Je was ofkomstig uut den Elzas.

Zyn noakommeliengn tout Rudolf I:

Nen verêenvoudigdn stambôom van de Habsburgers

LanzelinRadbotWerner IOtto IIWerner II - Albrecht IIIRudolf IIAlbrecht IVRudolf I.

  • Ounder Radbot wierd ’t Habsburgkastêel gebouwd.
  • Otto II zoudt den êestn gewist zyn die hem von Habsburg liet noemn.
  • Rudolf I was Rôoms-Duuts keunink. Je makte ’n ende an de dynastie van ’t huus Hohenstaufn (Zwaabn) en je was den êestn Habsburger in de lyste van de monarchn van ‘t Hillig Rôoms Ryk.

Loater kwam ‘t Huus Luxemburg en ‘t Huus Wittelsbach an de macht. Ot ’t huus van de Luxemburgers uutsterft, goat d'erfenisse Boheemn en Hongareye van Sigismund van Luxemburg noa den Habsburger hertog Albrecht V van Oostnryk, ’n ofstammelienk van Rudolf I. Je volgt Sigismund ip ols Albrecht II. Deur de verênigienge van Oostnryk, Hongareye, en Boheemn zyn de Habsburgers machtig gewordn.

Achter den dôod van z'n vrouwe Maria van Bourgondië in 1482 begunt ounder Maximiliaan I de periode van de Habsburgsche Nederlandn. Vo de Noordelikke Nederlandn van 1482 tout 1581 (officieel 1648). Vo de Zudelikke Nederlandn van 1482 tout 1794.

Zyn zeune Filips I van Kastilië, bygenoamd den Schoonn, wordt gin keizer van 't Hillig Rôoms Ryk omdat 'n êerder sterft of ze voader. Achter den dôod van Maximiliaan goat dien titel noa z'n klêenzeune Karel V, de zeune van Filips I.

In 1555 doe Karel V trôonsofstand van de Nederlandn en in 1556 van de Spoansche gebiedn. Je stoa z'of an z'n zeune Filips II van Spanje, en de keizerskrône me de Oostnryksche erflandn an z'n broere Ferdinand I. Karels weireldryk van de Habsburgers is van ton gesplitst in de Oostnryksche- en de Spoansche Habsburgers.

De Habsburgsche bezittiengn in de XVIe êeuwe

Huus Habsburg achter 1438

Huus Wittelsbach (1742-1745)

  • Karel VII

Huus Habsburg- Lotharingn (1745-1806)

  • Frans I, Jozef II, Leopold II, Frans II

Frans II deed ofstand van de krône ounder druk van Napoleong.