Groafschap Artesië: verschil tussen versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Pastel (discuusjeblad | bydroagn)
link
Regel 5: Regel 5:
’t Groafschap was begrensd deur Boulogne in ‘t westn, Picardië in ‘t zuudn, Koameryk in ‘t ôostn en ‘t [[groafschap Vloandern]] in ’t nôordn.
’t Groafschap was begrensd deur Boulogne in ‘t westn, Picardië in ‘t zuudn, Koameryk in ‘t ôostn en ‘t [[groafschap Vloandern]] in ’t nôordn.


De belangrykste steedn zyn Arras (Atrecht), Calais (Kales), Boulogne-sur-Mer (Boonen), Saint-Omer (Sint-Omoars), Lens en Béthune.
De belangrykste steedn zyn Arras (Atrecht), Calais (Kales), Boulogne-sur-Mer ([[Bonen]]), Saint-Omer (Sint-Omoars), Lens en Béthune.


De noame komt van de Keltische stam van d’Atreboatn, die doa binst den Oudheid gevestigd woarn.
De noame komt van de Keltische stam van d’Atreboatn, die doa binst den Oudheid gevestigd woarn.

Versie van 21 nov 2009 18:21

't Groafschap Vloandern en Artesië (1477)
’t Woapnschild van Artesië

Artesië (Frans: Artois) was e groafschap, gesticht in West-Francië, en loater e provincie in ’t nôordn van Vrankryk tout an ’t ende van de 18ste êeuwe. Achter de Fransche Revolutie in 1789 kwam ‘t ounder ’t departement Nauw van Kales (Pas-de-Calais).

’t Groafschap was begrensd deur Boulogne in ‘t westn, Picardië in ‘t zuudn, Koameryk in ‘t ôostn en ‘t groafschap Vloandern in ’t nôordn.

De belangrykste steedn zyn Arras (Atrecht), Calais (Kales), Boulogne-sur-Mer (Bonen), Saint-Omer (Sint-Omoars), Lens en Béthune.

De noame komt van de Keltische stam van d’Atreboatn, die doa binst den Oudheid gevestigd woarn.

Geschiedenisse

Julius Caesar versloeg d’Atreboatn binst de Gallische Oorloogn in de 1ste êeuwe v. Chr. en je miek van hunder streke e Romeinse civitas, de Civitas Atrebatium met den hoofdstad Nemetacum (Atrecht, Frans: Arras). De civitas lag in de Romeinse provincie Gallia Belgica.

Veroverd deur de Frankn in de 5de êeuwe was Artesië êest de gouwe pagus Atrebatensis.

In de 9ste êeuwe steldn de Karoliengers overol gouwegroavn an, surtout vo de verdedigienge teegn de Vikings. Et groafschap (comitatus) wierd gesticht in West-Francië ounder Odalric (ca. 850) en Ecfrid (ca. 892).

Gouwegroavn ounder de Karoliengers

Round 932 veroverde Arnulf I van Vloandern Artesië, en ’t blêef e hêel ende ounder Vloandern, tout da Filips van den Elzas ’t in 1180 gaf an zyn nichte Isabella van Henegouwn, os ze trouwde mè keunienk Filip August van Vrankryk. Azo kwam Artesië ounder de Capetiengers.

Huus Capet

  • 1180-1190: Isabella van Henegouwen en heur vint Filip August van Vrankryk
  • 1190-1226: Lodewyk VIII van Vrankryk
  • 1226-1237: Lodewyk IX van Vrankryk
  • 1237-1249: Robert I van Artesië
  • 1250-1302: Robert II van Artesië
  • 1302-1329: Mahaut van Artesië
    • betwist deur Robert III van Artesië

In 1285 trouwde Mahaut van Artesië met Otto IV van Bourgondië. Hunder dochter Johanna II van Bourgondië erfde ’t groafschap Bourgondië van heur voader en ’t groafschap Artesië van heur moeder.

Huus Bourgondië

In 1320 trouwde Margaretha I van Bourgondië mè Lodewyk I van Vloandern of Lodewyk van Nevers. Hunder zeune was Lodewyk van Male en azo kwam Artesië were by Vloandern. Deurda zyn dochter Margaretha van Male in 1369 getrouwd was mè Filips den Stoutn, hertog van Bourgondië kwam ’t ounder de Bourgondische hertoogn van ’t huus Valois en loater ounder de Habsburgers.

Huus Dampierre

Huus Valois-Bourgondië

Huus Habsburg

In 1529, by de Vrede van Koameryk (of Paix des Dames), most Karel V Bourgondië ofstoan an Frans I van Vrankryk, moa je mocht wel ‘t Groafschap Vloandern en Artesië houdn.

Met de Pragmatieke Sanctie van 4 november 1549 wierd de Bourgondische Kreits deur Karel V ommegevormd tout de Zeventien Provinciën van de Lêge Landn. De Bourgondische Kreits bestound ol van 1512 ounder Maximiliaan I, en was êen van de tien Rykskreitsn, woarin dat ‘t Hillig Rôoms Ryk ingedêeld was. Karel V bepoalde met de Pragmatieke Sanctie dan de Zeventien Provinciën olsan mostn tegoare bluuvn ounder êen keunienk, on ze overg’erfd wierdn. Ze kwoamn doamee apart te stoan van ‘t Hillig Rôoms Ryk en ’t keunienkryk Vrankryk. Achter de trôonsofstand van Karel V kwoamn z’ounder Filips II.

De Zeventien Provinciën of Habsburgse Nederlandn blêevn ounder ‘t Spoans bewiend tout in 1659. Binst de Spoans-Franschn oorloge (1635-1659), e gevolg van de Dertigjoarign oorloge (1618-1648), wierd de Slag by Duunkerke (1658) uutgevochtn.

’t Verlies van Spanje leidde tout ’t vredesverdrag, de Vrede van de Pyreneeën. Filips IV van Spanje most doaby Artesië en stikkn van Vloandern en Henegouwn ofstoan an Lodewyk XIV van Vrankryk.

Artesië kwam nu definitief ounder Vrankryk en vormde de Fransche provincie Artesië tout an de Fransche Revolutie.

Wikimedia Commons