Ze kwoamen van Koaneghem en ze wist'n van niët

Stamdbild van baljuw Spierinck ip de markt van Tielt

Ik komme van Koanegem en 'k weete van niet is een Tielts volksverhoal uut de middelêeuwn. Van die sage komd ôok de gelyknamige spreuke, woamee dan ze willn uutdrukkn dad etwien van niêtn wit. Ip de markt van Tielt stoat e standbild van baljuw Spierinck, êen van d'hoofdpersonages uut 't verhoal. De sage spild hem of ten tyde van Filips de Stoutn, anno 1402-1403.

Ip 2, 3 en 4 september 2011 wierd er en oopnluchtspektoakel gespild ip de mart van Tielt over da volksverhoal.

Vertellienge

De vertellienge begunt ip 18 februoari 1402, den dag dad hertog Filips de Stoutn e bezoek briengt an Tielt. Os Filips de Stoutn, zyn toesproake ed g'houdn, legd baljuw Alexander Spierinck zyn êed van baljuw of. Achter dat den baljuw de woordn: 'Ik Alexander Spierinck zweire getrouwheid an den hertog, an zyn wettn en an de rechtn en vryheedn van die Stad' zei, wierd er zeevn daagn en zeevn nachtn gefêest in de stad Tielt. Hêel 't joar deure was de stad ip zyn gemak en bekwaam'n ze van de grotste ôorlogsellende dan z'achter de rugge haan. Ip 20 moarte 1403 krygt den baljuw binst een katsspel (den baljuw was een fameuzen katser) e glorieus gedacht. Ol moandn wierdn der zwoare misdryven gepleegd in Tielt en den baljuw haad er genoeg van. Je riêp uut dat y den êesten slichterik dat ie tegenkwam, ging kraakn...

Oendertusschen, ip 21 moarte 1403 liêp de paster va Koanegem no zyn kerke. De pastersmoarte aad'êm juste uutgezwoaid en êm zyn nieuvn oêd ipgezet. De paster was nog mo juste uut'huus of der kwam ê streuss gebouwde figeure uut de bussletjes gesprungn. j'Aad ê lange mantl an en ê mes in zyn handn. De paster trachte'hem te kalmeern, moa de vent kende geên genade. Je smeet de paster ip de groend en stak't mes in zyne rugge. "Verdoemme" schreeuwde de paster nog rap, moa bliês ol gauw zynen latsten oasem uut. "Meneêr de paster, meneêr de paster." De pastersmoarte aad'em hoôrd en liêp no't lichoam van de vermorde geestelikkn. De moardnoare aad'ol zyn mes weêregetrokkn en was weêre in 't duustr verdweên'. "Help, help, de paster is vermoôrd!" schreeuwde pastersmoarte. Jacoba van Steêland, een trouwe kerkgangstr, kwam angeloapn en keêkt otde paster nog te reddn was, moar't was te loate. De paster was doôd en de moôrdenoare was oentsnapt...

Dien avond nog was Jan Vleminck ip weg no zyn huis in Tielt. Je was no Gent gewist, voe do kiekens en keuns te verkoopn, da was zyn beroep. 't Dunderde en bleksemde verschrikkelik, en je besloôt ê binn'weg te pakkn langs Koanegem, voe rapper thuus te zyn. Eêne ki voby Koanegem, kwamt Jan rechte vor ê streussche vint te stoan met ê zwarten mantl an. t'Was de moardenoare van de paster! "Wat zoek je?" riêp de moordenoare "Weg! Of je zyt'er gewist!" brulde't je. Vleminck sloeg ê kruus en begost te loopn, je zag nog dat de moordenoare êm volgde, moa datje ommenneki weg was. Vleminck liêp nog een endetje verder, mo viêl tonne nere nefferst een boam en viel in slape.

Die nuchtend wierd Vleminck wakker en wierd oemriengd deur ê hêleboel menschn roend êm. J'erkende tusschen 't volk de baljuw, soeverein Joris en de pastersmoarte. De soeverein was bezig met'deurzoekn van de kabba van Vleminck, en olde ê bebloêd mes boovn. "Wa doet dadde in joene zak, Vleminck?" vroeg de baljuw kwoad. "Ikke weetn van niêt!" antwoôrdde Vleminck. "Moa wat doên die vlekkn bloêd tonne ip je veste?" "Ik weetn van niêt!" schreeuwde Vleminck. Moa de baljuw was 't er zeekr van da Vleminck schuldig was en riêp: "Soldoatn, briengd êm weg!" De soldoatn paktn êm vaste en sleurdn êm mee. Tegensputternd riêp Vleminck nog: "Meneer den baljuw, je moe me geloovn! Ik komm'n van Koanegem en ik weetn van niêt!" De baljuw geboarde dat'je nie hoôrde en liêp verder.

De volgenden dag, den 22 maart 1403, wierd Vleminck vô de rechtbank geslipt. Niettegenstoande de getuugenisse van de pastersmoarte en Jacoba van Steeland en een compatieus gesprek tusschenen Spierinck en Louis Vleminck (den oedste zeune van Vleminck) wierd Jan Vleminck terechtgesteld deur de doôdstraffe. Vleminck zoe'd ipgehangn wordn klokslag ten twoalven. Os Jan Vleminck an de galge stoend, zei'tje zyn latste wêns, die luudde ols vogt: "Beste burgers van Tielt, ik ben oenschuldig. En om da te bewyzn roep'ik weêke ip weêke, dag ip dag, eure ip eure, Alexander Spierinck op toet Gods Oôrdeel (Spierinck zoe tus over juuste één weêke stervn). Zorg goêd voe myn vrouwe en kienders, en bid voe myn ziêle. 'k vergeevn't junder, ik kommn van Koanegem en ik weetn van niêt." Den baljuw deed teêkn no den beul datje Vleminck moest iptrekkn. Vlemincks nekke brak niêt, moa je stikte. Ip den twoalvden klokslag bewoogt'je nie mê...

Eén weêke loatr gieng ten baljuw katsen, de klokke van ten twolven begost te luuddn, en ip de twolvden slag, viêl t'en baljuw doôd neêre... Weêre ê weêke loatr wierd de nieuvn baljuw Omaar van Coorvelt benoemd. Ter eêre iervan wierdn er drie kanongschootn ofgevierd. Ip 't derde kanongschot viel't er een gewoendn. Zyn name was Corneel Haerinck. Iedereên zag dat je ieder moment koste doôdgoan, en dorom was de biechtvoader d'erby gekomn. "Meneer de paster, ik gon doôdgoan, ik willn biechtn." kreunde Haerinck "Ik ên de paster van Koanegem vermoôrd..." Er kloenk groat rumoer by 't volk, moa de paster deêd teêkn da'ze moestn zwygn. "Ik ên em vermoôrd omdat k'ik nie mê Eliane mochtn trouwn. En eigentlik aad je gelyk, want zy is ê braaf meistjie, en ik zyn ê leegloapr en een droenkoard. Volk van Tielt, zorgt mo goêd voe zyn vrouwe en kienders, en bid voe zyn ziêle, begraavd'êm en gif myn an de kroaien. Ik zyn zeker dat'ie junder vergivt." Ze stemme gieng weg en je bliês zyn latsten oasem uut... 't Volk makte'hem uut en ip sommigte platsn hoôrde je "Leve Jan Vleminck!" roepn. Vlemincks ziêle wierd gered en zyn familjie zette zyn werk voôrt met d'hulpe van de burgers van Tielt. En 't er was nog noois zoo'n groôt samenorighiedsgevoêl lik vordien gewist...

Personages

1. Jan Vleminck
2. Baljuw Alexander Spierinck
3. Hertog Filips de Stoutn
4. Paster van Koanegem
5. Pastersmoarte Agatha Wielmakers
6. Môordenoare Corneel Haerinck
7. Vrouwe van Vleminck
8. Louis Vleminck
9. Biechtvoader
10. Jacoba van Steeland
11. Soeverein Joris
12. Drie scheepns