Keevrs: verschil tussen versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Forstbirdo (discuusjeblad | bydroagn)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 16: Regel 16:
==Beschryvienge==
==Beschryvienge==
De keevrs omvattn mêer [[Sôorte (biologie)|sôortn]] of om 't eevn wukke orde, en ze vormn bykans 25% van al de types bêestn <ref name=insenc>[[#refPowell|Powell (2009)]]</ref><ref>{{en}} Rosenzweig, Michael L. 1995 : Species Diversity in Space and Time, ''Cambridge University Press'', ISBN 9780521499521</ref><ref>{{en}} [http://www.sciencemag.org/content/318/5858/1913 Hunt, T. et al. : A Comprehensive Phylogeny of Beetles Reveals the Evolutionary Origins of a Superradiation, ''Science'', 318/5858, p. 1913–1916] </ref>. Oengevêer 40% van al de beschreevn insekte-sôortn zyn keevrs (oengevêer 400 000 sôortn <ref> {{en}} Hammond, P. M. 1992 : [https://archive.org/details/globalbiodiversi92wcmc Species inventory], pp. 17–39 in ''Global Biodiversity, Status of the Earth’s Living Resources'', B. Groombridge, ed. Chapman and Hall, London, ISBN 0412472406.</ref>), en niewe sôortn wordn reeglmoatig gevoenn. Sommigte schattiengn geevn e totoal antal sôortn, beschreevn en oenbeschreevn, van 100 miljoen, mor 'n antal van êen miljoen wordt mêer algemêen anveird
De keevrs omvattn mêer [[Sôorte (biologie)|sôortn]] of om 't eevn wukke orde, en ze vormn bykans 25% van al de types bêestn <ref name=insenc>[[#refPowell|Powell (2009)]]</ref><ref>{{en}} Rosenzweig, Michael L. 1995 : Species Diversity in Space and Time, ''Cambridge University Press'', ISBN 9780521499521</ref><ref>{{en}} [http://www.sciencemag.org/content/318/5858/1913 Hunt, T. et al. : A Comprehensive Phylogeny of Beetles Reveals the Evolutionary Origins of a Superradiation, ''Science'', 318/5858, p. 1913–1916] </ref>. Oengevêer 40% van al de beschreevn insekte-sôortn zyn keevrs (oengevêer 400 000 sôortn <ref> {{en}} Hammond, P. M. 1992 : [https://archive.org/details/globalbiodiversi92wcmc Species inventory], pp. 17–39 in ''Global Biodiversity, Status of the Earth’s Living Resources'', B. Groombridge, ed. Chapman and Hall, London, ISBN 0412472406.</ref>), en niewe sôortn wordn reeglmoatig gevoenn. Sommigte schattiengn geevn e totoal antal sôortn, beschreevn en oenbeschreevn, van 100 miljoen, mor 'n antal van êen miljoen wordt mêer algemêen anveird
<ref>{{en}} Chapman, Arthur D. 2009 : Numbers of Living Species in Australia and the World, ''Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts'' ISBN 978-0-642-56861-8 </ref>. De grotste [[Taxonomie (biologie)|taksonoomiesche]] famielje zoen de snuutkeevrs (''Curculionidae'') zyn, mo recent zoen de kortschildkeevrs (''Staphylinidae'') recht gekreegn ên ip die tietle.
<ref>{{en}} Chapman, Arthur D. 2009 : Numbers of Living Species in Australia and the World, ''Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts'' ISBN 978-0-642-56861-8 </ref>. De grotste [[Taxonomie (biologie)|taksonoomiesche]] [[Familie (biologie)|famielje]] zoen de snuutkeevrs (''Curculionidae'') zyn, mo recent zoen de kortschildkeevrs (''Staphylinidae'') recht gekreegn ên ip die tietle.


De verscheidneid by de keevrs is hêel grôot. Ze wordn gevoenn in alle belangryke leefgebiedn, uutgezoenderd de [[zêe]] en de poolstreekn. Ziedre ên e grôote verscheidneid an ekoloogiesche effektn; byzoendre sôortn kunn praktiesch iedre type voedsl verwerkn. Sommigte zyn nie-gespesjaliezeerde ofvol-eetrs die oovrebluuvsls van bêestn en [[plantn]] ofbreekn; sommigte voedn undre ip byzoendre sôortn kadoavrs lik vlêes of velln; sommigte leevn van uutwerpsln, sommigte voedn undre mê schimmels, sommigte mê speecifieke plantesôortn, andre mêt e e brêe keuze an plantn.
De verscheidneid by de keevrs is hêel grôot. Ze wordn gevoenn in alle belangryke leefgebiedn, uutgezoenderd de [[zêe]] en de poolstreekn. Ziedre ên e grôote verscheidneid an ekoloogiesche effektn; byzoendre sôortn kunn praktiesch iedre type voedsl verwerkn. Sommigte zyn nie-gespesjaliezeerde ofvol-eetrs die oovrebluuvsls van bêestn en [[plantn]] ofbreekn; sommigte voedn undre ip byzoendre sôortn kadoavrs lik vlêes of velln; sommigte leevn van uutwerpsln, sommigte voedn undre mê schimmels, sommigte mê wêlbepoalde plantesôortn, andre mêt e e brêe keuze an plantn. Sommigte zyn zoendr veel oenderscheid eetrs van stuufmeel, blommn of fruut. Sommigte zyn roofinsektn, parazietn of parazietoiedn. Veele van roofinsektn zyn belangryke bestrydrs van ploagn in de landbow. Byvôorbeeld, keevrs uut de famielje van de ''Coccinellidae'' (piempampoentjes) eetn bladluuzn, schildluuzn, dunderbêestjes, en andre insektn die têeltn beschoadign.


==Eksterne koppliengn==
==Eksterne koppliengn==

Versie van 16 feb 2015 09:04


Keevrs of schildvleuglign zyn e groep insektn die bioloogiesch gerangschikt zyn in de orde Coleoptera. 't Wôord "Coleoptera" komt van 't oed-Grieks κολεός [koleos], tgêen wilt zeggn "schild"; en πτερόν [pteron], wat da "vleugle" betêeknt, dus "vleugle mêt e schild", omda de mêeste keevrs twêe poar vleugls ên, 't vôornste poar de dekschildn of elytra, zyn verard en verdikt toe e schelpachtige beschermienge vo 't achtrste poar en vo 't achtrlyf van de keevre. D' ippervlakkig geziene morfoloogiesche êenvormigeid van de keevrs, in 't byzoendre undre schildn, ê lange tyd doen peinzn da ze monofyleetiesch zoen zyn. Toegenoomn bewyzn duud an da da nie zjuuste is, dr zyn byvôorbeeld reedns vor an de teegnwôordige oendrorde Adephaga zyn eign orde toe te kenn, of zeifs mêer dan êen orde [1].

Beschryvienge

De keevrs omvattn mêer sôortn of om 't eevn wukke orde, en ze vormn bykans 25% van al de types bêestn [2][3][4]. Oengevêer 40% van al de beschreevn insekte-sôortn zyn keevrs (oengevêer 400 000 sôortn [5]), en niewe sôortn wordn reeglmoatig gevoenn. Sommigte schattiengn geevn e totoal antal sôortn, beschreevn en oenbeschreevn, van 100 miljoen, mor 'n antal van êen miljoen wordt mêer algemêen anveird [6]. De grotste taksonoomiesche famielje zoen de snuutkeevrs (Curculionidae) zyn, mo recent zoen de kortschildkeevrs (Staphylinidae) recht gekreegn ên ip die tietle.

De verscheidneid by de keevrs is hêel grôot. Ze wordn gevoenn in alle belangryke leefgebiedn, uutgezoenderd de zêe en de poolstreekn. Ziedre ên e grôote verscheidneid an ekoloogiesche effektn; byzoendre sôortn kunn praktiesch iedre type voedsl verwerkn. Sommigte zyn nie-gespesjaliezeerde ofvol-eetrs die oovrebluuvsls van bêestn en plantn ofbreekn; sommigte voedn undre ip byzoendre sôortn kadoavrs lik vlêes of velln; sommigte leevn van uutwerpsln, sommigte voedn undre mê schimmels, sommigte mê wêlbepoalde plantesôortn, andre mêt e e brêe keuze an plantn. Sommigte zyn zoendr veel oenderscheid eetrs van stuufmeel, blommn of fruut. Sommigte zyn roofinsektn, parazietn of parazietoiedn. Veele van roofinsektn zyn belangryke bestrydrs van ploagn in de landbow. Byvôorbeeld, keevrs uut de famielje van de Coccinellidae (piempampoentjes) eetn bladluuzn, schildluuzn, dunderbêestjes, en andre insektn die têeltn beschoadign.

Eksterne koppliengn

Wikimedia Commons

Verwyziengn

<references>

  1. (en) Whiting, Michael F. 2002 : Phylogeny of the holometabolous insect orders: molecular evidence, Zoologica Scripta, 31/1, p. 3–15
  2. Powell (2009)
  3. (en) Rosenzweig, Michael L. 1995 : Species Diversity in Space and Time, Cambridge University Press, ISBN 9780521499521
  4. (en) Hunt, T. et al. : A Comprehensive Phylogeny of Beetles Reveals the Evolutionary Origins of a Superradiation, Science, 318/5858, p. 1913–1916
  5. (en) Hammond, P. M. 1992 : Species inventory, pp. 17–39 in Global Biodiversity, Status of the Earth’s Living Resources, B. Groombridge, ed. Chapman and Hall, London, ISBN 0412472406.
  6. (en) Chapman, Arthur D. 2009 : Numbers of Living Species in Australia and the World, Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts ISBN 978-0-642-56861-8