Libelln: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 28: | Regel 28: | ||
== Ofmeetienge == |
== Ofmeetienge == |
||
De grotste leevnde libelle is de Centroal-ameeriekoansche ''Megaloprepus coerulatus'' (''Zygoptera: Pseudostigmatidae'') mêt e vleugle-oovrespannienge van 191 mm. De zwoarste leevnde libelln ''Tetracanthagyna plagiata'' (''Anisoptera: Aeshnidae'') mêt e vleugle-oovrespannienge van 165 mm, en ''Petalura ingentissima'' (''Anisoptera: Petaluridae'') mêt e lyf-langte van 117 mm (vôgns sommigte bronn 125 mm) en e vleugl-oovrespannienge van 160 mm. De langstleevnde libelle is de Neotroopiesche ''Mecistogaster linearis'' (''Zygoptera: Pseudostigmatidae'') mêt e lyf-lankte van 135 mm. Somtyds is de Hawaiioansche ''Anax strenuus'' (''Anisoptera: Aeshnidae'') vermeld lik de grotste libelle mêt e veroenderstelde vleugle-oovrespannienge van 190 mm, mo da zoe e foable zyn angezien datr weetnschapplik mo van 152 mm sproake is. |
De grotste leevnde libelle is de Centroal-ameeriekoansche ''Megaloprepus coerulatus'' (''Zygoptera: Pseudostigmatidae'') mêt e vleugle-oovrespannienge van 191 mm. De zwoarste leevnde libelln ''Tetracanthagyna plagiata'' (''Anisoptera: Aeshnidae'') mêt e vleugle-oovrespannienge van 165 mm, en ''Petalura ingentissima'' (''Anisoptera: Petaluridae'') mêt e lyf-langte van 117 mm (vôgns sommigte bronn 125 mm) en e vleugl-oovrespannienge van 160 mm. De langstleevnde libelle is de Neotroopiesche ''Mecistogaster linearis'' (''Zygoptera: Pseudostigmatidae'') mêt e lyf-lankte van 135 mm. Somtyds is de Hawaiioansche ''Anax strenuus'' (''Anisoptera: Aeshnidae'') vermeld lik de grotste libelle mêt e veroenderstelde vleugle-oovrespannienge van 190 mm, mo da zoe e foable zyn angezien datr weetnschapplik mo van 152 mm sproake is. |
||
De verstêende reuzelibelln uut 't ''Paleozoicum'' lik ''Meganeuropsis permiana'' uut 't Perm van [[Nôord-Amerika]] mê toe 71 cm vleugle-oovrespannienge <ref> {{en}}[http://harvardmag.com/pdf/2007/11-pdfs/1107-112.pdf Dragonfly - The largest complete insect wing ever found]</ref><ref> {{en}} Mitchell, F.L. and Lasswell, J. 2005 : A dazzle of dragonflies, ''Texas A&M University Press'', 224 pages: page 47</ref> en 43 cm lyf-lankte zyn de grotste insektn van alle tydn gewist en ze ôordn by d' orde ''Meganisoptera'', verwant mê de libelln mo gin dêel van de teegwôordige orde ''Odonata'' in de nowe betêeknisse. |
|||
{{Commonscat|Odonata}} |
{{Commonscat|Odonata}} |
||
Versie van 21 feb 2015 15:41
| Libelln | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Hemicordulia tau | |||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||
| |||||||||
| Orde | |||||||||
| Odonata Fabricius, 1793 |
De libelln (Odonata) zyn 'n orde van vlêeseetnde insektn, die de oenglykvleuglign (Anisoptera) en de woatrejuufrs of glykvleuglign (Zygoptera) omvat. Dr zyn oengevêer 5900 sôortn beschreevn[1].
Etymologie
Johan Christian Fabricius is de scheppre van de term Odonata uut 't Grieks οδόντoς (οδούς), odontos (tand) schynboar omda de libelln tandn ên ip undre mandiebls, aloewêl de mêeste insektn ook mandiebls mê tandn ên[2].
Systematiek en taksonomie
Die orde wierd tradiesjonêel tegoare gepakt mê de haften (Ephemeroptera) en verschillnde uutgestorvn ordn in e groep genoamd de Palaeoptera, mo die groepeerienge ku parafyleetiesch zyn. Wa da ze gemêenschapplik ên mê haftn is de maniere woarip da de vleugls gelid zyn en oe da ze stoan in ruste.
In sommigte stuudjes [3] wordn d' Odonata verstoan in e wydre betêeknisse, in de groend soamnvollnd mê de superorde Odonatoptera mo zoendre de vôoriestooriesche Protodonata. By die benoadrienge is de term Odonatoidea gebruukt, in de platse van Odonatoptera. De systematiek van de Palaeoptera is in 't hêele nie ipgelost; wa da wêl kan gezeid wordn is da oenofanklik van 't feit of ze "Odonatoidea" of "Odonatoptera" gêetn wordn, d' Odonata en undre uutgestorvn verwantn wê deeglik e kloade vormn[4].
Dr wierd lange tyd geloofd da de Anisoptera 'n oendrorde woarn, en datr e derde was, de "Anisozygoptera". Echtre, ziedre wierdn gekombieneerd in d'oendrorde Epiprocta (woarin da Anisoptera 'n infraorde is) achtre dat 't uutkwam da de "Anisozygoptera" e parafyleetiesche groep is, saamgesteld uut mêest uutgestorvn ofstammliengn van Epiprocta-evoluusje. De twêe leevnde sôortn die in die groep geplatst zyn, wierdn dus gezet in de infraorde Epiophlebioptera, terwyl da de fossiele taxa die doarin woarn gezet nu verdeêeld zyn oovre de Odonatoptera (of Odonata in brêe zin)[5].
De Tarsophlebiidae zyn e vôoriestooriesche famielje van d' Odonatoptera die ku beschowd wordn lik e boazies vo de Odonata ofwêl undre zustre-takson.
Ofmeetienge
De grotste leevnde libelle is de Centroal-ameeriekoansche Megaloprepus coerulatus (Zygoptera: Pseudostigmatidae) mêt e vleugle-oovrespannienge van 191 mm. De zwoarste leevnde libelln Tetracanthagyna plagiata (Anisoptera: Aeshnidae) mêt e vleugle-oovrespannienge van 165 mm, en Petalura ingentissima (Anisoptera: Petaluridae) mêt e lyf-langte van 117 mm (vôgns sommigte bronn 125 mm) en e vleugl-oovrespannienge van 160 mm. De langstleevnde libelle is de Neotroopiesche Mecistogaster linearis (Zygoptera: Pseudostigmatidae) mêt e lyf-lankte van 135 mm. Somtyds is de Hawaiioansche Anax strenuus (Anisoptera: Aeshnidae) vermeld lik de grotste libelle mêt e veroenderstelde vleugle-oovrespannienge van 190 mm, mo da zoe e foable zyn angezien datr weetnschapplik mo van 152 mm sproake is.
De verstêende reuzelibelln uut 't Paleozoicum lik Meganeuropsis permiana uut 't Perm van Nôord-Amerika mê toe 71 cm vleugle-oovrespannienge [6][7] en 43 cm lyf-lankte zyn de grotste insektn van alle tydn gewist en ze ôordn by d' orde Meganisoptera, verwant mê de libelln mo gin dêel van de teegwôordige orde Odonata in de nowe betêeknisse.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Odonata van Wikimedia Commons. |
Verwyziengn
<references>
- ↑ (en) Zhang, Z.-Q. 2011 : Phylum Arthropoda von Siebold, 1848 In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, Zootaxa, 3148, p. 99–103
- ↑ (en) Mickel, Clarence E. 1934 : The significance of the dragonfly name "Odonata", Annals of the Entomological Society of America, 27/3, p. 411–414
- ↑ byvôorbeeld Trueman & Rowe 2008
- ↑ Trueman 2008
- ↑ Lohmann 1996; Rehn 2003
- ↑ (en) Dragonfly - The largest complete insect wing ever found
- ↑ (en) Mitchell, F.L. and Lasswell, J. 2005 : A dazzle of dragonflies, Texas A&M University Press, 224 pages: page 47