Aroabiesche toale: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 9: | Regel 9: | ||
Sommigte van de gesprookn varjeteitn zyn weedrzyds oenbegryplik <ref>{{en}} Encyclopædia Britannica Online 2009 : Arabic language, ''Encyclopædia Britannica''. </ref>, zowêl geschreevn of moendlienk, en de varjeteitn lik êen gehêel vormn e sosjoo-liengwiestiesche toale. Da wil zeggn da vanuut zuuvre toalkundige zyde de neigienge bestoat vo ze lik mêer of êen toale te beschown, mo ze zyn geweunlik tegoare bekeekn lik êen toale uut polletieke en godsdienstige oovrweegiengn. O ze beschowd wordn lik mêer of êen toale, ton ist nie duulik oeveele toaln datr zoen zyn, omda de gesprookn varjeteitn 'n streektoaln-keekn uutmoakn, en datr gin duudlikke grenzn zyn. Ot 't Aroabiesch êen toale is, tonne wordt ze misschiens gesprookn deur apeupri 420 mieljoen gebruukrs (deur gebôorte) in d' Aroabiesche weirld<ref>{{en}} [http://www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-and-celebrations/celebrations/international-days/world-arabic-language-day/ World Arabic Language Day, ''UNESCO''.]</ref>, zodoanig da ze êen van zes mêest gesprookn toaln van de weirld is. In 't gevol van verschillnde toaln, is 't Egyptiesch Aroabiesch de mêest gesprookn varjeteit<ref>{{en}} Egyptian Arabic</ref> mê 89 mieljoen spreekrs van gebôorte <ref>{{en}} The World Factbook [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html ([www.cia.gov])</ref> — nog atyd mêer of glyk wukke Afro-Aziejoatiesche toale. 't Aroabiesch is ook e lieturgiesche toale vo 1,6 bieljoen Mosliems <ref name="pewmuslim4">{{en}} [http://www.pewforum.org/2011/01/27/the-future-of-the-global-muslim-population Executive Summary 2011 : The Future of the Global Muslim Population, ''Pew Research Center'']</ref><ref>{{en}} [http://features.pewforum.org/muslim-population/?sort=Pop2030 Muslim Population by Country | Pew Research Center's Religion & Public Life Project, ''Features.pewforum.org''].</ref>. 't Is êen van de zes offiesjêele toaln van de Verêenigde Noasjes <ref>{{en}} [http://www.un.org/en/aboutun/languages.shtml UN official languages, ''Un.org''.]</ref>. |
Sommigte van de gesprookn varjeteitn zyn weedrzyds oenbegryplik <ref>{{en}} Encyclopædia Britannica Online 2009 : Arabic language, ''Encyclopædia Britannica''. </ref>, zowêl geschreevn of moendlienk, en de varjeteitn lik êen gehêel vormn e sosjoo-liengwiestiesche toale. Da wil zeggn da vanuut zuuvre toalkundige zyde de neigienge bestoat vo ze lik mêer of êen toale te beschown, mo ze zyn geweunlik tegoare bekeekn lik êen toale uut polletieke en godsdienstige oovrweegiengn. O ze beschowd wordn lik mêer of êen toale, ton ist nie duulik oeveele toaln datr zoen zyn, omda de gesprookn varjeteitn 'n streektoaln-keekn uutmoakn, en datr gin duudlikke grenzn zyn. Ot 't Aroabiesch êen toale is, tonne wordt ze misschiens gesprookn deur apeupri 420 mieljoen gebruukrs (deur gebôorte) in d' Aroabiesche weirld<ref>{{en}} [http://www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-and-celebrations/celebrations/international-days/world-arabic-language-day/ World Arabic Language Day, ''UNESCO''.]</ref>, zodoanig da ze êen van zes mêest gesprookn toaln van de weirld is. In 't gevol van verschillnde toaln, is 't Egyptiesch Aroabiesch de mêest gesprookn varjeteit<ref>{{en}} Egyptian Arabic</ref> mê 89 mieljoen spreekrs van gebôorte <ref>{{en}} The World Factbook [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html ([www.cia.gov])</ref> — nog atyd mêer of glyk wukke Afro-Aziejoatiesche toale. 't Aroabiesch is ook e lieturgiesche toale vo 1,6 bieljoen Mosliems <ref name="pewmuslim4">{{en}} [http://www.pewforum.org/2011/01/27/the-future-of-the-global-muslim-population Executive Summary 2011 : The Future of the Global Muslim Population, ''Pew Research Center'']</ref><ref>{{en}} [http://features.pewforum.org/muslim-population/?sort=Pop2030 Muslim Population by Country | Pew Research Center's Religion & Public Life Project, ''Features.pewforum.org''].</ref>. 't Is êen van de zes offiesjêele toaln van de Verêenigde Noasjes <ref>{{en}} [http://www.un.org/en/aboutun/languages.shtml UN official languages, ''Un.org''.]</ref>. |
||
De teegnwôordige geschreevn toale (Modern Standoard Aroabiesch) is ofgeleid van de toale van de Kooran (gekend lik Klassiek Aroabiesch of Kooroaniesch Aroabiesch). 't Wordt ip veele platsn oendrweezn in schooln en uunieversieteitn, en wordt in verschillnde moate gebruukt by 't werk, 't bestier, en de meedja. De twêe formêele varjeteitn zyn tegoare gepakt lik Lietrèèr Aroabiesch, die d' offiesjêele toale is van 26 stoatn en de lietuurgiesche toale van den [[Islam]]. Modern Standoard Aroabiesch vôgt van dichte de sproakkunste van 't Koroaniesch Aroabiesch en gebruukt apeupri de zeifste wôordnschat. Mo, 't êt e poar gramatiekoale droajn en wôordn weggeloatn die nie mê bestoan in de gesprookn varjeteitn, en 't êt êenigte niewe droajn en wôordn oovrgenoomn uut de gesprookn toale. Veele uut de niewe wôordnschat dient vo begrippn weere te geevn die oenstoan zyn in loatre tydn, in 't byzoendre in de moderne tyd. |
De teegnwôordige geschreevn toale (Modern Standoard Aroabiesch) is ofgeleid van de toale van de Kooran (gekend lik Klassiek Aroabiesch of Kooroaniesch Aroabiesch). 't Wordt ip veele platsn oendrweezn in schooln en uunieversieteitn, en wordt in verschillnde moate gebruukt by 't werk, 't bestier, en de meedja. De twêe formêele varjeteitn zyn tegoare gepakt lik Lietrèèr Aroabiesch, die d' offiesjêele toale is van 26 stoatn en de lietuurgiesche toale van den [[Islam|Ieslam]]. Modern Standoard Aroabiesch vôgt van dichte de sproakkunste van 't Koroaniesch Aroabiesch en gebruukt apeupri de zeifste wôordnschat. Mo, 't êt e poar gramatiekoale droajn en wôordn weggeloatn die nie mê bestoan in de gesprookn varjeteitn, en 't êt êenigte niewe droajn en wôordn oovrgenoomn uut de gesprookn toale. Veele uut de niewe wôordnschat dient vo begrippn weere te geevn die oenstoan zyn in loatre tydn, in 't byzoendre in de moderne tyd. |
||
Aroabiesch is d' êenige oovrbluuvnde van d' Oede Nôord-Aroabiesche streektoaln-groep woar te neemn in de vôor-Ieslamietiesche ipschriftn die bestoan vanof de 4-de êewe <ref>{{en}} Harvcoltxt|Versteegh 1997 33p.</ref><ref>{{en}} Contradict-inline, Ancient North Arabian 2014 </ref>. Aroabiesch wordt geschreevn mê 't Aroabiesch schrifte, dat 'n ''abjad''-schrifte is (meedeklienkrs-schrifte) en 't is geschreevn van lienks no rechs aloewêl da de gesprookn varjeteitn somtyds in ''ASCII'' van rechs no lienks goan zoendre duudlikke reegls. |
|||
==Verwyziengn== |
==Verwyziengn== |
||
Versie van 15 okt 2015 14:05
D' Aroabiesche toale (Aroabiesch : العَرَبِية ) is de klassieke Aroabiesche toale van de 6ste êewe en zyn teegnwôordige ofgeleide vormn mêt uutzoendrienge van 't Maltêes. Aroabiesch wordt gesprookn in e grôot gebied da lopt deur West-Oazje, Nôord-Afrika, en den Ôorn van Afrika. 't Aroabiesch makt dêel uut van d' Afro-Aziejoatiesche famielje.
D' algemêen beschoafde toale, genoamd "Modern Standoard Aroabiesch" of "Lieterèèr Aroabiesch", is d' êenigte oofiesjêele vorm van 't Aroabiesch. 't Wordt gebruukt in de mêeste geschreevn dokumentn mor ook by formêele gesprookn geleegneedn, lik by leeziengn en uutzendiengn.
Aroabiesch is e "Centroal Semietiesche toale", dichte verwant mê 't Arameesch, 't Hebrêewsch, 't Ugarietiesch en 't Feeniesiesch. Standoard-Aroabiesch verschilt van en is mêer beoedsgezind of aal de gesprookn varjeteitn, en de twêe bestoan in e toestand die diglossia gêetn wordt, gebruukt neffnst mekoar vo verschillnde sosjoale funksjes.
Sommigte van de gesprookn varjeteitn zyn weedrzyds oenbegryplik [1], zowêl geschreevn of moendlienk, en de varjeteitn lik êen gehêel vormn e sosjoo-liengwiestiesche toale. Da wil zeggn da vanuut zuuvre toalkundige zyde de neigienge bestoat vo ze lik mêer of êen toale te beschown, mo ze zyn geweunlik tegoare bekeekn lik êen toale uut polletieke en godsdienstige oovrweegiengn. O ze beschowd wordn lik mêer of êen toale, ton ist nie duulik oeveele toaln datr zoen zyn, omda de gesprookn varjeteitn 'n streektoaln-keekn uutmoakn, en datr gin duudlikke grenzn zyn. Ot 't Aroabiesch êen toale is, tonne wordt ze misschiens gesprookn deur apeupri 420 mieljoen gebruukrs (deur gebôorte) in d' Aroabiesche weirld[2], zodoanig da ze êen van zes mêest gesprookn toaln van de weirld is. In 't gevol van verschillnde toaln, is 't Egyptiesch Aroabiesch de mêest gesprookn varjeteit[3] mê 89 mieljoen spreekrs van gebôorte [4] — nog atyd mêer of glyk wukke Afro-Aziejoatiesche toale. 't Aroabiesch is ook e lieturgiesche toale vo 1,6 bieljoen Mosliems [5][6]. 't Is êen van de zes offiesjêele toaln van de Verêenigde Noasjes [7].
De teegnwôordige geschreevn toale (Modern Standoard Aroabiesch) is ofgeleid van de toale van de Kooran (gekend lik Klassiek Aroabiesch of Kooroaniesch Aroabiesch). 't Wordt ip veele platsn oendrweezn in schooln en uunieversieteitn, en wordt in verschillnde moate gebruukt by 't werk, 't bestier, en de meedja. De twêe formêele varjeteitn zyn tegoare gepakt lik Lietrèèr Aroabiesch, die d' offiesjêele toale is van 26 stoatn en de lietuurgiesche toale van den Ieslam. Modern Standoard Aroabiesch vôgt van dichte de sproakkunste van 't Koroaniesch Aroabiesch en gebruukt apeupri de zeifste wôordnschat. Mo, 't êt e poar gramatiekoale droajn en wôordn weggeloatn die nie mê bestoan in de gesprookn varjeteitn, en 't êt êenigte niewe droajn en wôordn oovrgenoomn uut de gesprookn toale. Veele uut de niewe wôordnschat dient vo begrippn weere te geevn die oenstoan zyn in loatre tydn, in 't byzoendre in de moderne tyd.
Aroabiesch is d' êenige oovrbluuvnde van d' Oede Nôord-Aroabiesche streektoaln-groep woar te neemn in de vôor-Ieslamietiesche ipschriftn die bestoan vanof de 4-de êewe [8][9]. Aroabiesch wordt geschreevn mê 't Aroabiesch schrifte, dat 'n abjad-schrifte is (meedeklienkrs-schrifte) en 't is geschreevn van lienks no rechs aloewêl da de gesprookn varjeteitn somtyds in ASCII van rechs no lienks goan zoendre duudlikke reegls.
Verwyziengn
<references>
- ↑ (en) Encyclopædia Britannica Online 2009 : Arabic language, Encyclopædia Britannica.
- ↑ (en) World Arabic Language Day, UNESCO.
- ↑ (en) Egyptian Arabic
- ↑ (en) The World Factbook ([www.cia.gov)
- ↑ (en) Executive Summary 2011 : The Future of the Global Muslim Population, Pew Research Center
- ↑ (en) Muslim Population by Country | Pew Research Center's Religion & Public Life Project, Features.pewforum.org.
- ↑ (en) UN official languages, Un.org.
- ↑ (en) Harvcoltxt|Versteegh 1997 33p.
- ↑ (en) Contradict-inline, Ancient North Arabian 2014