Karel de Stoutn: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Vorige veranderienge Volgende veranderienge →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 19 jan 2019 17:18

Karel de Stoutn

1433-1477

Groaf van Charolais

Periode	1433-1477
Vôorganger	Filips de Goein
Ipvolger	Maria van Bourgondië

Hertog van Bourgondië, Broabant, Lothier, Limburg
en Luxemburg

Markgroaf van Noamn,

Groaf van Vloandern, Artois, Franche-Comté, Henegouwn,

Holland en Zêeland

Periode	1467-1477
Vôorganger	Filips de Goein
Ipvolger	Maria van Bourgondië

Hertog van Gelre en
Groaf van Zutphen

Periode	1473-1477
Vôorganger	Arnold van Egmont
Ipvolger	Maria van Bourgondië

Voader	Filips de Goein
Moeder	Isabella van Portugal

Karel de Stoutn (in 't Frans Charles le Téméraire, en in 't Ingels Charles the Bold of Charles the Rash) (Dijon, 10 november 1433 - Nancy, 5 januoari 1477) was de zeune van Filips de Goein en Isabella van Portugal. Je was grave van Charolais van zyn geboorte tout an zyn dôod.

Van 1467 wast 'n hertog van Bourgondië, hertog van Broabant, Limburg, Lothier en Luxemburg, grave van Vlaandern, Artois, Franche-Comté, Henegouwn, Holland en Zêeland en markgrave van Naamn. Loater, in 1473, ist 'n hertog van Gelre gewordn, en grave van Zutphen.

Ze byname de Stoutn et 'n gekreegn omdat 'n vree courageus was, omdat 'n zovele dost, dus nie omdat 't ne drouvoard was.

Territorium

Karel ad al vele graafschappn en hertogdommn g'erfd van ze voader, mo ze lagen in twêe blokkn: de landn van herwaars over (langs ier, de Nederlandn) en de landn van derwaars over (de kantn van Bourgondië). Ie wilde die twêe gebiedn an mekoar angn, en azo een groot ryk maakn, gelyk 't Middnryk van Lotharius I gewist. Dovoorn wildegt ie ounder meer Lotharingen goan verovern. 't Is domee dat 'n ruze kreeg met de Fransche keunink, Lodewyk den elfstn. Al da vechtn wier uutendelik in 1477 ook ze dôod, je sneuvelde in Nancy.

Instelliengn

In ze leevn wast 'n an 't sleuteln an de centrale instellingn van z'n ryk. Ie kwam mor in 1467 an de macht, mor ook ze voader Filips de Goein was doar al mee bizeg. Belangryk zyn zeker de Ordonnanties van Thionville van 1473. Ie richtte tonne 't Parlement van Mecheln ip, ne centrale reeknkamer, ne kamer van de schatkiste, en ne kamer van de beedn. Da woarn in feite al commissies die al een endje an 't groein woarn in den Hofraad.

Familie en vrouwn

Karel was drie keers getrouwd: met Catherine van Valois, Isabelle van Bourbon, en Margaretha van York. By Isabelle ad 'n z'n ipvolgster Maria van Bourgondië verwekt.

Zyn titels

Ier es e lyste van de titels die Karel èt gedreegn tusschn 1467 a 1477, 't en woare dat et anders vermeld stoat.

Achter ze dôod

Achter dat 'n gesneuveld was in Nancy in 1477 kreeg z'n ipvolgster, Maria van Bourgondië, als jounk meisje van me moeite 20 joar ferme probleemn omda nie iedereen eur azo mo wilde g'oorzoamn. De bevolkinge liep vree dul ip bevoorbeeld da nieuw ipgerichte Parlement omdat dadde een instellinge was die helegans geleid wier deur Bourgondiërs die gin Vlams kostn. Doarnboovn begoste 't beroep in processn nog mor ip te kommn. Met andere woordn: al die legere rechtbankn woarn d'r ook nie mee gediend. Nog in 1477 et de bevolkinge by Maria 't Groot Privilegie ofgedwoungn, womee dat al die nieuwe instellingn ollemolle were ofgeschaft wiern. Nu ja, teegn de trend ingoan was moeilik, en binn d'eeste decennia zyn z'ol were eripgericht gewist, bevoorbeeld da Parlement wier in 1504 eripgericht als de Grote Raad van Mecheln deur Filips de Schôonn.

Zyn proalgraf in d'Onze-Lieve-Vrouwekerke van Brugge

Bronne

MORREN, P., De geschiedenis van België in documenten. Van de dôod van Karel de Stoute tot de troonsbestijging van aartshertog Karel (1477-1515), uutgegeevn deur 't Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1997.

Varia

Van 'n 27stn moarte tout 'n 21stn juli 2009 was der in het Groeningemuseum de tentoonstellienge Karel de Stoute. De tentoonstellienge toogde ounder andere de "Bourgondische buit" die Karel an de Zwitsers eit verloorn. 't Was 'n eestn kee da die indrukwekkende kunstschat (schilderyen, harnassn, wandtapytn, manuscriptn...) Zwitserland verliet.

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Karel de Stoutn van Wikimedia Commons.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Dynastie|
-| ploatje = [[Ofbeeldienge: Charles the Bold 1460.jpg|250px|Karel den Stoutn]]
+| ploatje = [[Ofbeeldienge: Charles the Bold 1460.jpg|200px|Karel de Stoutn]]
-| noame = Karel den Stoutn
+| noame = Karel de Stoutn
 | leevn = [[1433]]-[[1477]]
-| functie1 = [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|35px|left]][[Bourgondische hertoogn|Hertog van Bourgondië]]
+| functie1 = [[Ofbeeldienge:Blason Charolais.svg|20px|left]][[Charolais|Groaf van Charolais]]
-| periode1 = [[1467]]-[[1477]]
+| periode1 = 1433-1477
-| vôorganger1 = [[Filips den Goein]]
+| vôorganger1 = [[Filips de Goein]]
 | ipvolger1 = [[Maria van Bourgondië]]
+| functie2 =  [[Ofbeeldienge:Blason fr Bourgogne.svg|20px|left]] [[File:Brabant-Limburg Arms.svg|20px|right]] [[File:Arms of the Count of Luxembourg.svg|20px|right]] [[Hertog van Bourgondië]], [[Hertog van Broabant#Hertoogn van Broabant, Lothier en Limburg|Broabant, Lothier, Limburg]]<br />  en [[Huus Luxemburg#Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]] <br />[[File:Namur Arms.svg|20px|left]]Markgroaf van Noamn,<br />[[Ofbeeldienge:Blason Comte-de-Flandre.svg|20px|left]]  [[Ofbeeldienge:Blason province fr Artois.svg|20px|right]] [[File:Blason comte fr Nevers.svg|20px|left]][[Groaf van Vloandern]], [[Groafschap Artois#Huus Bourgondië|Artois]],  [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|Franche-Comté]], [[Groafschap Henegouwn#Huus Wittelsbach|Henegouwn]], <br> [[File:Hainaut Modern Arms.svg|20px|right]] [[Groafschap Holland#Huus Wittelsbach|Holland en Zêeland]]
-| functie2 = [[Ofbeeldienge:Blason comte-des-Flandres.svg|35px|left]][[Groaf van Vloandern]]
 | periode2 = [[1467]]-[[1477]]
-| vôorganger2 = [[Filips den Goein]]
+| vôorganger2 = [[Filips de Goein]]
 | ipvolger2 = [[Maria van Bourgondië]]
+| functie3 = [[File:Guelders-Jülich Arms.svg|20px|left]] [[File:Graafschap zutphen.svg|20px|right]] Hertog van Gelre  en<br /> Groaf van Zutphen
-| voader = [[Filips den Goein]]
+| periode3 = [[1473]]-[[1477]]
+| vôorganger3 = Arnold van Egmont
+| ipvolger3 = [[Maria van Bourgondië]]
+| voader = [[Filips de Goein]]
 | moeder =[[Isabella van Portugal (1397-1471)|Isabella van Portugal]]
 }}
-[[Ofbeeldienge:Karte Haus Burgund 4.png|thumb|250px|De Bourgondische bezittiengn by 'n dôod van Karel den Stoutn]]
+[[Ofbeeldienge:Karte Haus Burgund 4.png|thumb|250px|<center>De Bourgondische bezittiengn by 'n dôod van Karel de Stoutn]]
-[[Ofbeeldienge:Armoiries Bourgogne Philippe le Bon.png|right|thumb|250px|Woapnschild van Karel den Stoutn]]
+[[Ofbeeldienge:Armoiries Bourgogne Philippe le Bon.png|thumb|<center>Woapnschild van Karel de Stoutn]]
-'''Karel den Stoutn''' (in 't Frans Charles le Téméraire, en in 't Ingels Charles the Bold of Charles the Rash) (Dijon, [[10 november]] [[1433]] - Nancy, [[5 januoari]] [[1477]]) was de zeune van [[Filips den Goein]] en [[Isabella van Portugal (1397-1471)|Isabella van Portugal]]. Je was grave van [[Charolais]] van zyn geboorte tout an zyn dôod.
+'''Karel de Stoutn''' (in 't Frans Charles le Téméraire, en in 't Ingels Charles the Bold of Charles the Rash) (Dijon, [[10 november]] [[1433]] - Nancy, [[5 januoari]] [[1477]]) was de zeune van [[Filips de Goein]] en [[Isabella van Portugal (1397-1471)|Isabella van Portugal]]. Je was grave van [[Charolais]] van zyn geboorte tout an zyn dôod.
-Van [[1467]] wast 'n [[hertog van Bourgondië]], [[Hertog van Brabant|Brabant]], Limburg, [[Ertogdom Lothier|Lothier]] en Luxemburg, [[Groafschap Vloandern|grave van Vlaandern]], [[Artesië]], Franche-Comté, [[Enegouwn]], [[Groafschap Holland|Holland]], [[Zêeland]], en markgrave van Naamn. Loater, in 1473, ist 'n hertog van Gelre gewordn, en grave van Zutphen.
+Van [[1467]] wast 'n [[hertog van Bourgondië]], [[Hertog van Broabant#Hertoogn van Broabant, Lothier en Limburg|hertog van Broabant, Limburg]], [[Ertogdom Lothier|Lothier]] en [[Huus Luxemburg#Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]], [[Groafschap Vloandern|grave van Vlaandern]], [[Groafschap Artois#Huus Bourgondië|Artois]], [[Bourgondiërs#Huus Bourgondië (1347–1361)|Franche-Comté]], [[Groafschap Henegouwn#Huus Wittelsbach|Henegouwn]], [[Groafschap Holland#Huus Wittelsbach|Holland en Zêeland]]
+en markgrave van Naamn. Loater, in 1473, ist 'n hertog van Gelre gewordn, en grave van Zutphen.
-Ze byname ''den Stoutn'' et 'n gekreegn omdat 'n vree courageus was, omdat 'n zovele dost, dus nie omdat 't ne drouvoard was.
+Ze byname ''de Stoutn'' et 'n gekreegn omdat 'n vree courageus was, omdat 'n zovele dost, dus nie omdat 't ne drouvoard was.
 == Territorium ==
@@ Regel 26: / Regel 31: @@
 == Instelliengn ==
-In ze leevn wast 'n an 't sleuteln an de centrale instellingn van z'n ryk. Ie kwam mor in 1467 an de macht, mor ook ze voader [[Filips den Goein]] was doar al mee bizeg. Belangryk zyn zeker de Ordonnanties van Thionville van 1473. Ie richtte tonne 't Parlement van Mecheln ip, ne centrale reeknkamer, ne kamer van de schatkiste, en ne kamer van de beedn. Da woarn in feite al commissies die al een endje an 't groein woarn in den Hofraad.
+In ze leevn wast 'n an 't sleuteln an de centrale instellingn van z'n ryk. Ie kwam mor in 1467 an de macht, mor ook ze voader [[Filips de Goein]] was doar al mee bizeg. Belangryk zyn zeker de Ordonnanties van Thionville van 1473. Ie richtte tonne 't Parlement van Mecheln ip, ne centrale reeknkamer, ne kamer van de schatkiste, en ne kamer van de beedn. Da woarn in feite al commissies die al een endje an 't groein woarn in den Hofraad.
 == Familie en vrouwn ==
-Karel was drie keers getrouwd: met [[Catherine van Valois]], [[Isabelle van Bourbon]], en met [[Margaretha van York]]. By Isabelle ad 'n z'n ipvolgster [[Maria van Bourgondië]] verwekt.
+Karel was drie keers getrouwd: met [[Catherine van Valois]], [[Isabelle van Bourbon]], en [[Margaretha van York]]. By Isabelle ad 'n z'n ipvolgster [[Maria van Bourgondië]] verwekt.
 == Zyn titels ==
@@ Regel 35: / Regel 40: @@
 * [[Ofbeeldienge:Armoiries Bourgogne Moderne.png|20px]] [[Hertog van Bourgondië]]
 * [[Ofbeeldienge:Armoiries Brabant.svg|20px]]           [[Hertog van Broabant]]
-* [[Ofbeeldienge:Armoiries Gueldre-Juliers.png|20px]]   [[Ertogdom Gelre|ertog van Gelre]] ([[1473]]-[[1477]])
+* [[Ofbeeldienge:Armoiries Gueldre-Juliers.png|20px]]   [[Ertogdom Gelre|ertog van Gelre]]
 * [[Ofbeeldienge:Armoiries Limbourg.png|20px]]          [[Ertogdom Limburg|ertog van Limburg]]
 * [[Ofbeeldienge:Gules a fess argent.svg|20px]]          [[Ertogdom Lothier|ertog van Lothier]]
@@ Regel 47: / Regel 52: @@
 * [[Ofbeeldienge:Armoiries Hollande.png|20px]]          [[Groafschap Holland|groaf van Holland]]
 * [[Ofbeeldienge:Coatofarmszeeland.PNG|20px]]           [[Groafschap Zeeland|groaf van Zeeland]]
-* [[Ofbeeldienge:Graafschap zutphen.svg|20px]]  [[Groafschap Zutphen|groaf van Zutphen]] ([[1473]]-[[1477]])
+* [[Ofbeeldienge:Graafschap zutphen.svg|20px]]  [[Groafschap Zutphen|groaf van Zutphen]]
 == Achter ze dôod ==
-[[Ofbeeldienge:Grafkarel.jpg|left|thumb|Zyn proalgraf in d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]] van [[Brugge]]]]
 Achter dat 'n gesneuveld was in Nancy in 1477 kreeg z'n ipvolgster, [[Maria van Bourgondië]], als jounk meisje van me moeite 20 joar ferme probleemn omda nie iedereen eur azo mo wilde g'oorzoamn.
 De bevolkinge liep vree dul ip bevoorbeeld da nieuw ipgerichte Parlement omdat dadde een instellinge was die helegans geleid wier deur Bourgondiërs die gin Vlams kostn.
-Doarnboovn begoste 't beroep in processn nog mor ip te kommn. Met andere woordn: al die legere rechtbankn woarn d'r ook nie mee gediend. Nog in 1477 et de bevolkinge by Maria 't Groot Privilegie ofgedwoungn, womee dat al die nieuwe instellingn ollemolle were ofgeschaft wiern. Nu ja, teegn de trend ingoan was moeilik, en binn d'eeste decennia zyn z'ol were eripgericht gewist, bevoorbeeld da Parlement wier in 1504 eripgericht als de Grote Raad van Mecheln deur [[Filips I van Kastilië|Filips den Schoonn]].
+Doarnboovn begoste 't beroep in processn nog mor ip te kommn. Met andere woordn: al die legere rechtbankn woarn d'r ook nie mee gediend. Nog in 1477 et de bevolkinge by Maria 't Groot Privilegie ofgedwoungn, womee dat al die nieuwe instellingn ollemolle were ofgeschaft wiern. Nu ja, teegn de trend ingoan was moeilik, en binn d'eeste decennia zyn z'ol were eripgericht gewist, bevoorbeeld da Parlement wier in 1504 eripgericht als de Grote Raad van Mecheln deur [[Filips de Schôonn]].
+[[Ofbeeldienge:Grafkarel.jpg|left|thumb|<center>Zyn proalgraf in d'[[Onze-Lieve-Vrouwekerke (Brugge)|Onze-Lieve-Vrouwekerke]] van [[Brugge]]]]
 == Bronne ==
 MORREN, P., De geschiedenis van België in documenten. Van de dôod van Karel de Stoute tot de troonsbestijging van aartshertog Karel (1477-1515), uutgegeevn deur 't Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1997.
 == Varia ==
-Van 'n 27stn moarte tout 'n 21stn juli 2009 es der in het [[Groeningemuseum]] de tentoonstellienge ''Karel de Stoute''. De tentoonstellienge toont ounder andere de "Bourgondische buit" die Karel an de Zwitsers eit verloorn. 't Es 'n eestn kee da die indrukwekkende kunstschat (schilderyen, harnassn, wandtapytn, manuscriptn...)  [[Zwitserland]] verlat.<ref>[http://www.kareldestoute.org/ Website tentoonstellienge 2009 in Brugge]</ref>
+Van 'n 27stn moarte tout 'n 21stn juli 2009 was der in het [[Groeningemuseum]] de tentoonstellienge ''Karel de Stoute''. De tentoonstellienge toogde ounder andere de "Bourgondische buit" die Karel an de Zwitsers eit verloorn. 't Was 'n eestn kee da die indrukwekkende kunstschat (schilderyen, harnassn, wandtapytn, manuscriptn...)  [[Zwitserland]] verliet.
-== Referesjn ==
-<references />
-{{commonscat|Charles the Bold|Karel den Stoutn}}
+{{commonscat|Charles the Bold|Karel de Stoutn}}
 [[Categorie:Ertog van Bourgondië]]