Kroaizje

De kroaizje of koeroazje es iets dajje nôdig eit oaje allêne of bykans allêne iet lastigs moe doen terbinst datter olle sôorten van tegenwerkienge es.

Kroaizje is êen van de vier kardinoale deugden, en psychologisch kenmerk en en karaktertrek. Het is de meugelykhie de confrontoatie met lichoamelyke pyne, tegenslag en levensbedreiging, onzekerhie en intimidoatie an te neem'n en te deurstoan. Soms ester onderschid gemakt tussen lichoamelyke kroaizje en morele kroaizje.

Kroaizje of moed eije dus nôdig vô en byzondre grôte en lange inspannienge te doen, vô en indernisse te neemn woa dajje schrikkelyk tegen ipzie of vô iets te beginn'n da schier onmeugelyk es vô te lukk'n.

Kroaizje komt van 't Franske "courage".

Er zyn der die peizn da dadde en typische eigenschap is van de West-Vloamiengn (zie bronn'n): nie vele zeggn moa veel kroaizje. Doardeure zyn d'r allesins vele West-Vloamiengn en Flandriens beroemd gekommn.

De kroaizje wordt geëerd met een lauwerkranse

Deugd

Kroaizje is et tegendêel van laffehie, maar ook van leeghie of zwakkehie. An 't ander uterste van kroaizje ligt roekelôoshie, stootmoedighie zonder bezinnienge, zonder rekenienge t'oud'n met 't lot of den toevol, zonder nederighie tegenover zichzelve en barmertighie tegenover andren.

Kroaizje als deugd veronderstelt ne vorme van belangelooshie, altruïsme of edelmoedighie. Kroaizje is ne deugd oat'ie in dienste stoat van ne mins of van en algemêne of edelmoedige zoake.

Kroaizje es nôdig oajje me kennisse, wishied en gelôof nie mêe toekomt. 't Es de kennisse van de diengn die te vrêezn zyn, achter de kennisse, en van de diengn die 't nie zyn (zie o.a. Plato).

Kroaizje eit betrekkienge ip d'angste en dreigienge in de toekomst, maar vôorol ip 't eed'n. Kroaizje bestoat vôoral in 't eed'n, 't mêest nabye roakpunt met de noaste toekomste, stante pede. De wille om in de toekomste courageus te zyn of in 't verleen courageus te zyn gewist es veelêer denkbêeldig en laf.

Kroaizje is individueel en persôonlyk. 't Is gêen geweet'n maar een besluut, gêen gedacht moar ne doad. Kroaizje es soms een zoake van wils- of gêesteskracht genoemd, 't streevn bly te zyn en wel te doene tegenover d'indernissen, die tallôos zyn (zie o.a. Spinoza).

Dedien die vecht met de kroaizje van de wanôpe, doet dadde uut colère of hoat, omdat 't moet, omdat et tegenoverdêel lafhie zou zyn, omwille van de schônehie & 't ethische.

Karaktertrek

Kroaizje es als karaktertrek 't feit dajje nie rap benauwd zyt, ofwel omdajje er letter gevoelig voor zyt, ofwel omdajje benauwdighie gemakkelyk of zelfs geirne verdroagt.

Bronnen

• André Comte-Sponville

, Kleine verhandeling over de grote deugden, Uitgeverij Atlas, 1997, p.59-77

• E verkennend onderzoek noa regionoale verschilln in studieprestaties in Vloandern en d'oorzoak'n d'rvan
• Vacature - De vuuf droomn van West-Vloandern
• Over deurzettiengsvermoogn van Vloamiengn in 't olgemeen