Veugel: verschil tussen versies

Van Wikipedia
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
nieuw blad: ==Oorsproenk== Meer dan 140 miljoen jaar geleen ontwikkelden veugels uut reptieln. Nog assan en ze der vele gelykenissen mee. Azo leggen zowel veugels als reptieln eiers, en en ze alle t...
 
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 19: Regel 19:
===Broen===
===Broen===
Veugels zyn warmbloedige beesten die eiers leggen. Die eiers broen z'uut dankzij de "broedplekken" da z'en ip under onderlichaam. Beist dat de broende veugel em ip zen eiers nere zet makt em of zy dat er blote plekken zyn ip zyn of eur onderlichaam zodanig dat d'eiers in contact kom met 't bloot vel voe maximale warmte-overdracht. Die kletse plekken kun bevoorbeeld ontstaan deur dat de veugel in kwestie zelve de donspluumtjes daar uuttrekt om een warm nest te maken. [[Aan]] en [[wild'aan]] doen dadde bevoorbeeld. Broedplekken zyn gespecialiseerd vel: der kom beist 't broen meer bloedvaatjes in wodeure dat er gemakkeliker warmte kan geproduceerd worn.
Veugels zyn warmbloedige beesten die eiers leggen. Die eiers broen z'uut dankzij de "broedplekken" da z'en ip under onderlichaam. Beist dat de broende veugel em ip zen eiers nere zet makt em of zy dat er blote plekken zyn ip zyn of eur onderlichaam zodanig dat d'eiers in contact kom met 't bloot vel voe maximale warmte-overdracht. Die kletse plekken kun bevoorbeeld ontstaan deur dat de veugel in kwestie zelve de donspluumtjes daar uuttrekt om een warm nest te maken. [[Aan]] en [[wild'aan]] doen dadde bevoorbeeld. Broedplekken zyn gespecialiseerd vel: der kom beist 't broen meer bloedvaatjes in wodeure dat er gemakkeliker warmte kan geproduceerd worn.

==Meer info==
DE JONG, MEINDERD, Deltas Junior-Dierenencyclopedie, Zuidnederlandse UItgeverij Aartselaar, 1977.

Versie van 31 okt 2007 19:54

Oorsproenk

Meer dan 140 miljoen jaar geleen ontwikkelden veugels uut reptieln. Nog assan en ze der vele gelykenissen mee. Azo leggen zowel veugels als reptieln eiers, en en ze alle twee nen eitand. 't Oedste fossiel van ne veugel wier gevoen in Beiern, en is wel 130 miljoen jaar oed. Ie kreeg de name "Archeaopteryx". Ie al al pluum, mo vodder van de reste a de Archeaopteryx nog e reke kenmerkn van reptieln: ie a tan, ze stêrt was lank, en a wel 20 wervels, ze vlêrken endigden ip drie scherpe klauwn. 't Was ook nog gin echte vlieger: de kam ip zen borstbeen (voe d'anhechtinge van de bostspieren) was nog nie ontwikkeld. Zen botten waren wel al oldig. Der wordt van uut gegaan dat 't beestje alleszins al koste zweven.

Verspreidingsgebied

Overal ter êrde zyn der veugels te vien. Z'en under an alle meugelike biotopen angepast. Ze leven zowel in de woestyn, tropische regenwoudn, dicht bevolkte gebien, savannes, an de noord- en zuudpolen... Al no gelang de verschillende biotopen en levenswyzen en de veugels een verschillend uutzicht ontwikkeld. Loopveugels lik struusveugels pasten under an an een levend ip de grond: ze kun goed lopen, mor under vlerken en alles die met vliegen tope gaat stelt nie vele nie meer voorn. Pinguins en under angepast an een leven in 't water en in de koede. De bek leert vele over de levenswyze van veugels: zaagbekken en ne snavel die angepast is an 't vissen, snippen en enorm vele zenuwen in under bek wodeure da ze in 't slyk rap alle meugelike beestjes kun were vien. Roofveugels en ne gekromde bek womee da ze vlees kun scheuren. Spechten en snavels lik betels womee da ze boomstam kun bewerken, enzovors. Ook over under poten kan 't zelfste gezeid worn.

Typisch voe veugels

Pluum

Kun vliegen is nie typisch voe veugels want ook heel wat insecten lik vlienders en zelfs sommigte zoogdieren lik vleermuzen kun ook vliegen. Pluum zyn wél typisch, gin één ander levend wezen et pluum lik veugels. Pluum dien zowel als isolatie, en ook dikkers als bescherminge tegen water, als camoeflaze, en voe de show, bevoorbeeld voe 't versieren van e wuuvje. De meeste veugels en twee soorten pluum: butenste pluum en donspluumtjes. Die butenste pluum geven de veugel zen vorm, zen uutzicht. De grote, sterke pluum van de vlêrken en van de stêrt worn pen genaamd. De binste pluumtjes, de donspluumtjes, dien in eeste plekke voor isolatie, om de veugel warme t'oen. Pluum verslyten. 't Is nie azo dat pluum azo mo bluven deure groeien lik aar. Jaarliks gaan veugels under pluum verliezen, en groeien der nieuwe in de platse. Da naamt verpluum.

Holle been

Om te kun vliegen met "redelike" vlerken, moeten veugels lichte zyn. Under skelet is zodanig gebouwd dat 't sterk genoeg is, en toch nie vele weegt, met holle been dus.

Broen

Veugels zyn warmbloedige beesten die eiers leggen. Die eiers broen z'uut dankzij de "broedplekken" da z'en ip under onderlichaam. Beist dat de broende veugel em ip zen eiers nere zet makt em of zy dat er blote plekken zyn ip zyn of eur onderlichaam zodanig dat d'eiers in contact kom met 't bloot vel voe maximale warmte-overdracht. Die kletse plekken kun bevoorbeeld ontstaan deur dat de veugel in kwestie zelve de donspluumtjes daar uuttrekt om een warm nest te maken. Aan en wild'aan doen dadde bevoorbeeld. Broedplekken zyn gespecialiseerd vel: der kom beist 't broen meer bloedvaatjes in wodeure dat er gemakkeliker warmte kan geproduceerd worn.

Meer info

DE JONG, MEINDERD, Deltas Junior-Dierenencyclopedie, Zuidnederlandse UItgeverij Aartselaar, 1977.