Verênigde Stoaten van Amerika

Van Wikipedia

Liggienge van de Verênigde Stoatn ip de weireldkoarte

De Verênigde Stoaten van Amerika of kortweg Amerika es e land in Nôord-Amerika (in 't Iengels: United States of America, of kortweg USA of zest US). 'n Oofdstad is Washington DC. In Amerika weunn d'r mêer of 330 miljoen menschn. De grotsn e belangrykstn stad is New York.

Geschiedenisse[bewerkn | brontekst bewerken]

't Land is e bitje met e kir egroeid. 't Begost in 1776 toun da 13 kolonies nunder wilnde ofschêen van 't moederland Grôot-Brittannië. In 1783 erkende Iengeland ton oek da 't een apart land wos. De 13 stoatn schoovn op na 't Westn en 't land kwam grodder e grodder. Achter e burgerôorlog (1861-1865) tusschn de zudelikke en de nôordelikke stoatn (over ounder ander de sloaverny) groeide 't land en kwam et ossan moa machtiger. Miljoenn immigrantn (oek uut West-Vloandern) woarn d'r welekommn. Amerika dei mei an 'n Êestn Weireldôorlog en de Twiddn Weireldôorlog, e ze wounn twêe keirs. Sedert de joarn '50 is Amerika dé weireldmacht. Êest nog mi Rusland, moa in deze tydn speel et die rolle ollêne. Doadeurn kom et oek da 't in veel landn ni geirn ezien is (peis moa an de aansloagn op de WTC-tôorns).

Moar oek intern ed et, nietegenstoande ze welvoart, vele probleemn te bekampn: vervulieng, racisme, verschil tusschn arme e ryke,...

Stoatn van de USA

Bestuur[bewerkn | brontekst bewerken]

Amerika is e federoale republiek die steunt ip de groundwet, mi vele macht voe de president die ieder vier joar ekoozn is. Voe 't moment is da Joe Biden, die in januoari 2021 Donald Trump upevolgd et. D'r zyn politiek gezien moa twêe partyen die echt meitelln: de Democroatn (idder progressif) en de Republiekeinn (idder conservatif). Zyder en de macht in 't Congres: dat is de volksvertegenwôordigieng die bestoat uut de Senoat en 't Uus van Ofgevoardigdn.

Muntêeneid[bewerkn | brontekst bewerken]

In Amerika betoaln ze met Amerikoanse dollars. Êne dollar is 't zelfde gelik 0,8930 euro's (2/05/2019). 'n Dollar es ôok in veel andre landn ter weireld gebrukt om gemakeliker te betoaln of ip reize, surtout in Oazië.

Nationoale Parkn[bewerkn | brontekst bewerken]

Amerika e veel nationoale parkn. Vôorbeeldn dervan zyn de Grand Canyon, Monument Valley, Yellowstone en Death Valley.

Wikimedia Commons
{{{ofb_links}}} Landn in Nôord-Amerika {{{ofb_rechts}}} {{{ofb_groot}}}

BermudaCanadaGroenlandMexicoSaint-Pierre en MiquelonVerênigde Stoaten van Amerika
Centroal-Amerika: BelizeClippertonCosta RicaEl SalvadorGuatemalaHondurasNicaraguaPanama
Caraïbn: Amerikoansche MoagdneilandnAnguillaAntigua en BarbudaArubaBahama'sBarbadosBonaireBritsche MoagdneilandnCaymaneilandnCubaCuraçaoDominicaDominicoansche RepubliekGrenadaGuadeloupeHaïtiJamaicaMartiniqueMontserratPuerto RicoSabaSaint-BarthélemySaint Kitts en NevisSaint LuciaSaint-MartinSaint Vincent en de GrenadinesSint EustatiusSint MoartnTrinidad en TobagoTurks- en Caicoseilandn