Naar inhoud springen

Limburgs

Van Wikipedia
(deureverweezn van Zuud-Nederfrankisch)
Limburgs
't Limburgs in koarte gebrocht
ToalgebiedBelgisch Limburg, Hollands Limburg
Sprekers2 miljoen
ToalfamilieIndo-Europees
Stoatus
Officieel in(nievers)
Toalorganisoatie(ginne)
Daterienge
VoorloperMiddelnederlands (Limburgs)
Toalcodes
ISO 639-1li
ISO 639-2lim
ISO 639-3lim

't Limburgs is e Nederfrankische streektoale die weirdt gesprookn in Belgisch Limburg, Hollands Limburg en ôok in 't dêel van Noordreyn-Westfoaln (Duutsland) die an Hollands Limburg grenst (doar Zuud-Nederfrankisch genoemd).

In 't Limburgs zelve zyn der ook nog vee verschilln, die deur isoglossn (de Benratherlinie en de Uerdinger linie) weirdn geschid. Der zyn verre 2 miljoen Limburgssprekers.

Fransche en Duutsche invloedn

[bewerkn | brontekst bewerken]

Deurda Limburg centroal ligt tussn Vrankryk, Holland en Duutsland en van alle drie dêel uut makte, is 't nie verwonderlik da z' invloed g'hed hèin ip de Limburse toale.

Enigste vôorbêeldn:

  • hui (Frans aujourd'hui) - vandoage
  • rappeleren (Frans rappeler) - rappeleern, herinnern
  • avvensere (Frans avancer) - avanseern, avveseern, voruutgoan

Achter d'ofschiddienge van België van 't Verenigd Keuninkryk der Nederlandn vergrôotte den invloed van 't Frans ip 't Limburgs zelfs nog mêer. Ze gebruukn bevoorbeeld (lik in 't West-Vlams) remorque, compteur, embrayage, kader, camion, facteur en madame.

Limburgse termen

[bewerkn | brontekst bewerken]

Enigte Limburgse woordn en under vertoalienge noa 't West-Vlams:

  • allegaal/allelein/tótmem: ol gelyk
  • breêr: pôorte
  • dao: doa
  • de koel: de mynn
  • egg/essig: azyn
  • gezèt/tsiedòng: gazette
  • graaf: berm
  • hie/hië/hei: hiere
  • Hollès(j): AN
  • humme: hemde
  • huuj: vandoage
  • kalle/moele: klappn
  • kan(z)jel: dakgote
  • kolef/koalèf/mostem: groenselhof
  • krevat: plastrong
  • loetsj: tute (vo baby's)
  • miemel: zoage
  • moôs: kool (groensel, greun moos is groene kool)
  • neij(e)/nèj(e)/nein (uutsproake: n-ei-n, nie n-ai-n): nêen
  • poôr: poret
  • Pruus(j): Duutser (letterlik: Pruus)
  • sjaegele: slingern, zigzaggn
  • sjink: (rauwe) hespe
  • sjtuùts: steirt
  • tob/top/iëker (Moasmechels): oaker, selle, êmer
  • ummer: altyd, alsan
  • un: andjoen
  • vreigele/vreijele/sjtechele (Middn-Limburgs en Moasmechels): zwoar discuteern over niet belangryk
  • zjwaegel: sulfer
Zie de Limburgse uutgoave van Wikipedia.