Lagerstätte

Van Wikipedia
Een Diplomystus dentatus vis van de Green Riverformoatie

Een Lagerstätte (van 't Duuts, een "upslagplekke") is een sedimentaire geologische lage woardan d' overbluufsels van plantn of bêestn van een uutzounderlike kwaliteit zyn. 't Wôord was vô 't êest gebruukt deur den Duutse paleontoloog Adolf Seilacher, en j' herkende twê sôortn lagerstätten:

Konzentrat-Lagerstätten (concentroatie-Lagerstätten) zyn geologische laagn woarda verschillende overbluufsels zyn t' hope gespoeld, gelik in een kalm dêel van een riviere. Over 't olgemêen is de kwaliteit van concentroatie-Lagerstätten veel minder dan van conservoatie-Lagerstätten. Typische vôorbêldn zyn bêenderbeddn.

Konservat-Lagerstätten (conservoatie-Lagerstätten) zyn geologische laagn woarda de bewoarienge van de fossieln van een vrê hoge kwaliteit zyn, bvb. mè de bewoarienge van zochte lichaamsdêeln die anders over 't olgemêen nie bewoard zyn gebleevn. Dikwils goan zô'n geologische laagn t' hope mè omgeviengn die vry woarn van zeurstoffe, zodoanig dan de zochte dêeln kostn fossiliseern in plekke van te verrottn.

't Belang van conservoatie-Lagerstätten kom vôrol van 't feit dan ze d' ênigste plekkn in de geologische kolomme zyn woarda me bêestn en plantn viendn die anders moeilik fossiliseern, omdan ze gin harte dêeln hèn gelik bêendern of schelpn. De maniere woarup da de fossilisoatie gebeurt verschil nogol van plekke toe plekke:

  • in de Orstenschoalie wordn de bêestn in fosfoat bewoard
  • in de Bitter Springs in Zuud-Australië zyn de bacterieën in silica (SiO2) bewoard
  • in de Burgess-schoalie zyn de bêestn as kôolstofhoudende films bewoard
  • in de Hunsrücklein zyn de bêestn in pyriet (FeS2) bewoard
  • in de Ediacara-zandstêenn zyn de bêestn bewoard as ofgietsels met d' hulpe van microbenmattn

Belangryke Lagerstätten[bewerkn | brontekst bewerken]

Marrella, 't mêest olgemêen fossiel van de Burgess-schoalie.
Precambrium
    Bitter Springs 1000-850 Ma Zuud-Australië
Cambrium
    Chengjiang 525 Ma Yunnanprovincie, China
    Sirius Passet 518 Ma Groenland
    Burgess-schoalie 505 Ma British Columbia, Canada
    Orsten- and Alum-schoalie 500 Ma Zweedn
Ordovicium
    Soom-schoalie 435 Ma Zuud-Afrika
Devoon
    Rhynie-vierstêen 400 Ma Schotland
    Hunsrücklein 390 Ma Rheinland-Pfalz, Duutsland
Carboon
    Mazon Creek 300 Ma Illinois, Verênigde Stoatn
Jura
    Solnhofen lithogroafische kolkstêen 145 Ma Beiern, Duutsland
Kryt
    Yixianformoatie ± 135 Ma Liaoning, China
    Santanaformoatie ± 100 Ma Brazilië
Eoceen
    Green Riverformoatie 50 Ma Colorado/Utah/Wyoming, Verênigde Stoatn
    Messel olieschoalie 49 Ma Hessen, Duutsland
Pleistoceen
    Rancho La Brea terrepittn 20,000 yrs geleen Californië, Verênigde Stoatn