Regio (Itoalië)
Itoalië is verdêeld in twientig regio's (Italioans: regione).
Iedere regio hèt e parlement ("consiglio regionale", regionale road), die om de vuuf joar gekoozn wordt. De regio's zyn were verdêeld in 109 provinsjes en mêer of 8100 gemêentn. (allêne Valle d'Aosta hè gin provinsjes).
Lyste van d' Italioansche regio's
[bewerkn | brontekst bewerken]| # | Regio | Hoofdstad | Ippervlak (km²) | Inweuners | Koarte |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Abruzzo | L'Aquila | 10.793 | 1.309.797 | 
|
| 2 | Apulië | Bari | 19.364 | 4.069.869 | |
| 3 | Basilicata | Potenza | 9992 | 591.338 | |
| 4 | Calabrië | Catanzaro | 15.083 | 1.998.052 | |
| 5 | Campanië | Noapels | 13.592 | 5.790.187 | |
| 6 | Emilia-Romagna | Bologna | 22.122 | 4.223.264 | |
| 7 | Friuli-Venezia Giulia | Triëste | 7712 | 1.212.602 | |
| 8 | Lazio | Rome | 17.210 | 5.493.308 | |
| 9 | Ligurië | Genua | 5421 | 1.607.878 | |
| 10 | Lombardeye | Milaan | 23.861 | 9.545.441 | |
| 11 | Marche | Ancona | 9695 | 1.536.098 | |
| 12 | Molise | Campobasso | 4438 | 320.074 | |
| 13 | Piëmonte | Turyn | 25.398 | 4.352.828 | |
| 14 | Sardinië | Cagliari | 24.090 | 1.659.443 | |
| 15 | Sicilië | Palermo | 25.701 | 5.016.861 | |
| 16 | Trentino-Zuud-Tirol | Trento | 13.599 | 994.703 | |
| 17 | Toscane | Florence | 22.990 | 3.638.211 | |
| 18 | Umbrië | Perugia | 8454 | 872.967 | |
| 19 | Valle d'Aosta | Aosta | 3266 | 124.812 | |
| 20 | Veneto | Venetië | 18.390 | 4.773.554 |
Statuut
[bewerkn | brontekst bewerken]Der bestoan twêe sôortn van regio's: mè normaal statuut en mè speciaal statuut. 't Statuut is de regionale groendwet.
De regio's mè normaal statuut
[bewerkn | brontekst bewerken]Viftien regio's èn e normaal statuut. Achter 'n hervormienge van d' Italioansche groendwet in 2001 èn die regio's mêer gezag gekreegn, moa (nog) gin financiële autonomie. De regio's mè normaal statuut bestoan sinds de joarn tsjeevntig.
De regio's mè speciaal statuut
[bewerkn | brontekst bewerken]De vuuf regio's mè speciaal statuut (noamelyk Sicilië, Sardinië, Trentino-Zuud-Tirol, Friuli-Venezia Giulia en Valle d' Aosta) èn e grôte autonomie, die deur e speciale stoatswet gewoarborgd wordt. Die regio's wordn autonome regio's genoemd. Tusschn 60 en 100% van al de lastn zyn vo die regio's.
De reedns vo die autonomie verschilln: in 't geval van d' eilandn Sicilië en Sardinië is 't de geografische isoloasje en 't separatisme; in Valle d'Aosta de Franstoalige, in Trentino-Zuud-Tirol de Duutstoalige minderheid. De genoemde regio's zyn in 1948 ipgericht. Friuli-Venezia Giulia is in 1963 ipgericht, de mêerderheid van de bevolkienge sprikt Friulisch en in 't ôostn ist er e Sloveensche minderheid.
Achter 'n hervormienge in 1972 krêegn de twêe provinsjes Trentino (Italioanstoalig) en Bozen-Zuud-Tirol (Duutstoalig), in de regio Trentino-Zuud-Tirol, de status van autonome provinsje en paktn de mêeste bevoegdheedn van de regio over.