Gian Lorenzo Bernini

Gian Lorenzo Bernini (ook soms Gianlorenzo geschreevn) (Noapels, 7 december 1598 - Rome, 28 november 1680), was 'n Italioanschn beeldhouwer, architect en kunstschilder binst de barok.

Lik Donatello in de 15e êeuwe en Michelangelo in de 16e êeuwe, was Bernini 't uutzounderlik talent in de beeldhouwkunst in de 17e êeuwe.

Tegoare me zyn grôotn concurrent Francesco Borromini ist 'n bepoalnd gewist vor hoe da Rome d'r nu uutziet.

Zyn voader, Pietro Bernini, was ook schilder en beeldhouwer.

Zyn leevn

Gian Lorenzo Bernini is geboorn in Noapels en krêeg z'n ipleidienge in de werkplatse van zyn voader.

In 1605, o Gianlorenzo zeevn joar oud was, liet paus Paulus V zyn voader no Rome kommn vor e marmerreliëf te moakn vo de Santa Maria Maggiore. Azo groeide Gianlorenzo ip temiddn van de Romeinsche kunst.

An z'n acht joar hield 'n hem ol bezig me beeldhouwn en an z'n zestien joar krêegt 'n ol zelfstandige ipdrachtn. E vroeg werk is: de gête Amalthea me Zeuskiend en soater.

Gianlorenzo viel olgauwe in de smoake by kardinoal Padrone Scipione Caffarelli Borghese, vo wien dat 'n de vier beroemde marmersculpteurn van de Villa Borghese makte in de joarn 1618-1625:

Aeneas, Anchises en Ascanius (1618-1619)
Pluto en Proserpina (1621-1622)
Apollo en Daphne (1622-1625)
David (1623-1624)

In 1623 begost er e nieuwe scheppiengsfase vo Bernini. Zyn moat en ipdrachtgever, de grôte mecenas kardinoal Maffeo Barberini, wierd tout paus Urbanus VIII verkoozn en gaf hem ipdracht vo de decoroasje van 't interieur van de Sint-Pietersbasilieke me marmer, ornamentn in ploasterkalk en brons en me verschillige sôortn beeldhouwwerkn. J'overwelfde ook 't pauselik hoofdaltoar met 'n enorme bronzn trôonhemel of baldakyn. De trôonhemel, bekrôond me beeldn, betêeknde e nieuwe verbiendienge tusschn architecteure en beeldhouwkunst.

Ook me zyn grafmonument vo paus Alexander VII kost Bernini architecteure en beeldhouwkunst ip 'n expressieve maniere me makkoar verênign.

Bernini wierd in 1629 ipperbouwmêester. J'ountwierp in ipdracht van Paus Alexander VII de Piazza San Pietro, 't Sint-Pieterspling in Rome (1656-1657).

Kerkn

S. Andrea al Quirinale in Rome (1658-1661)
S. Tommaso da Villanova in Castel Gandolfo (1658-1661)
S. Maria della Assunzione in Ariccia (1662-1664)

Zyn fonteinn

Bernini zyn kunstfonteinn zyn e soamnspel van woater en stêen. De figeurn kommn mêestol uut de klassieke riviere- en zêe-mythologie.

De Triton-fonteine (1624-1643) wierd gemakt ter êre van paus Urbanus VIII en was gerêed in 1643. De paus leefde ton nog e joar.

't Specioale an de fonteine is da Bernini ollêne mo sculpteure en gin architect-elementn gebruukte.

’t Ounderwerp volgt 't verhoal over 't ende van de zondvloed in de Metamorfosen van Ovidius.

Triton, de zeune van de zêegod Poseidon met e vissesteirt, zit ip 'n enorme jakobsschelpe, oundersteund deur vier vissn. Je bloast ip zyn schelpe (Trionhoorn) vo de zêe te kalmeern.

In de middn stoan de têekns van de paus (tiara en sleutel) en de drie bieën uut 't woapn van de Barberini 's, 't belangryk Florentyns geslacht, woavan da paus Urbanus VIII dêel uutmakte.

De Fontana dei Quattro Fiumi (Vierstromenfonteine) (1648-1651) was 'n ipdracht van paus Innocentius X, e monumentoale fonteine ip de Piazza Nova. D'r wierd gebruuk gemakt van 'n obelisk en grotwerkn.

Ip de vier stikkn rotsn zittn de rivieregoodn, die de weirelddêeln verteegnwoordign:

de Ganges vor Azië, de Neyl vor Afrika, de Rio de la Plata vor Amerika en de Donau vor Europa.

Vanboovn ip 't monument stoat 't embleem van de Pamphili-paus, de duve die 'n olyvetak in zyn bek droagt.

Ip de Piazza Nova makte Bernini ook nog de Moro-fonteine (1653-1654) en achter dat 'n werekêerde van 't hof van Lodewyk XIV in 1665, nog e fonteine vo paus Alexander VII: den olifant en obelisk (1665-1667).