Ekostreeke
Een ekostreeke (ekologiesche streeke) is 'n ekologiesch en eirdrykskundig bepoalde landstreeke (of woatre-ippervlakte) die kleindre is dan 'n ekoprovinsje, die ip ze toer kleindr is dan 'n ekozôone. Ekostreekn bedekkn toamlik grôote stikn land of woatre, en bevattn kenmerknde, eirdrykskundig verschillnde gehêeln van nateurlikke gemêenschappn en sôortn. De biodiversiteit van flora en fauna en ekostelsls die 'n ekostreeke kenmerkn zyn in de mêeste gevoln verschillnd van dedeeze van andre ekostreekn. In theorie zyn ekostreekn betrekklik grôote landstreekn of woatre-ippervlaktn woa dat de woarschynlikeid verschillnde sôortn en gemêenschappn teegn te kommn ip glyk wukke platse, toamlik konstant is binn 'n oanveirdboare vorke van varioasje.
Dr zyn drie beperkiengn an olle benoadriengn van 't biologiesch-eirdrykskundig in koarte briengn. Ten êeste, gin biogeogroafiesch netwerk is geschikt vor alle sôortn. Ekostreekn zyn 't beste kompromies vo zo veel meuglik sôortn. Ten twidde zyn grenzn van ekostreekn zeldn scherp bepoald; inteegndêel, ekotôonn en mozaiekvormige leefgebiedn begrenzn ze. Ten derde bevatn de mêeste ekostreekn ook leefgebiedn die verschilln van de deze in 't bioom woaroendre ze volln. Biologiesch-eirdrykskundige grenzn kunn oentstoan deur verschillnde ôorzoakn. Sommigte zyn fyziesch (ploate-tektoniek, topografíe), sommigte klimoatiesch (brêetegroad, sezoensvorke) en sommigte oceoan-scheikundig van oard (zoetgeholte, zuurstoffegeholte).
Bepoalienge en kategorizoasje
[bewerkn | brontekst bewerken]'n Ekostreeke is e "weerekêernd patrôon van ekostelsls die tegoare goan mê kenmerknde kombinoasjes van groend en landvormn die typiesch zyn vô die streeke" [1]. Omernik (2004), werkte de bepoalienge verdre uut vo d' ekostreekn as vôgt "ippervlaktn woarin datr ruumtelikke soamank is vo kenmerkn vor eirdrykskundige verschynsls die tegoare goan mê verschilln in de kwaliteit, de gezoendeid en êeneid van ekostelsls" [2]. "Kenmerkn van eirdrykskundige verschynsls" kan de geologie, fyziografie, vegetoasje, klimoat, hydrologie, groendippervlakte- en woatrefauna, en groend omvattn, en kan wêl of nie de gevolgn van de menschlikke andliengn (byvôorbeeld patrôonn van landgebruuk, verandriengn van de vegetoasje) insluutn. Dr is e betêeknisvul, mo gin absoluut verband tusschn die kenmerkn, tgêen makt da de begrenzienge van ekostreekn 'n oenvulmakte weetnschap is. 'n Andre komplikoasje is da de leefomgeevienge heel geleidlik kan verandern bin 'n ekostreeke, byvôorbeeld den oovregank prairie-bus in 't midnwestn van de Verêenigde Stoatn, wat dat 't moeilijk makt om 'n precieze grenze vaste te leggn. Zukke oovregankszôonn wordn ekotôonn genoamd.
Ekostreekn kunn in kategorien gestookn wordn tzy deur e stap-vo-stap tzy deur e holistiesche benoadrienge ("ofweegiengs" benoadrienge woa da 't belang van verschillnde faktôorn kan schommln). E vôorbeeld van de stap-vo-stap benoadrienge is 't werk van Robert Bailey vo de U.S. Forest Service (bosbowdienst), die e hierarchiesche klassifikoasje gebruukt da êest de landippervlakte indêelt in heel grôote streekn gesteund ip klimoatiesche faktôorn, en oendreverdêelt die streekn, gesteund êest ip d' oovrehêersnde potentiêele vegetoasje, en tonne ip de geomorfologie en groend-kenmerkn. De ofweegiengs-benoadrienge wordt byvôorbeeld gebruukt in 't werk van James Omernik vo de United States Environmental Protection Agency (Agentschap vo de beschermienge van de leefomgeeviene), noadien angepast vo Nôord-Amerika deur de Commission for Environmental Cooperation (Komiesje vo leefomgeeviengs-soamnwerkienge). De vôorgenoomn doelstellienge van ekostreekn-begrenzienge kan 'n invloed ên ip de gebruukte werkwyze. Byvôorbeeld de ekostreekn van de Weirld Nateur-Stichtienge (WWF) wierdn ipgemakt vo de bewoarienge van de biodiversiteit beetre te kunn plann, en ze legn mêer nadruk dan de systêemn van Omernik of Bailey ip plantkundige en fauniestiesche verschilln tussn streekn. De WWF-klassifikoasje bepoalt 'n ekostreeke ip vôgnde maniere:
E grôote ippervlakte land of woatre die 'n eirdrykskundig apart gehêel bevat van nateurlikke gemêenschappn die:
- (a) 't mêestndeel van undre sôortn en ekologiesche verschynsels gemêenschapplik ên;
- (b) e gelykoardige omgeevienge ên, en;
- (c) ekologiesch ip mekoar inwerkn ip maniern die oenmisboar zyn vor undre vôortbestoan ip lange termyn.
Vôgns 't WWF, zyn de grenzn van 'n ekostreeke by benoadrienge de ôorsproenklikke uutbreidienge van de nateurlikke gemêenschappn vôo de grôote oendrebreekiengn of verandriengn. 't WWF ê 867 land-ekostreekn êrkend, en by benoadrienge 450 zóetwoatre-ekostreekn oovre hêel d' eirde.
Eksterne koppliengn
[bewerkn | brontekst bewerken]Verwyziengn
[bewerkn | brontekst bewerken]<references>
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Ecoregions van Wikimedia Commons. |