Hendrik Conscience

Dat artikel es geschreevn in 't Noordelik West-Vlams.

Hendrik Conscience (Antwerpn, 3 december 1812 - Elsene, 10 september 1883) was e Vlamsche schryver. Zyn historische romang De Leeuw van Vlaenderen makte van hem de belangrykste verteegnwoordiger van de Vlamsche romantiek. Deur 't grôot succes van da werk verdiende Conscience den titel "De man die zijn volk leerde lezen".

Hendrik Conscience wierd in 1812 in Antwerpn geboorn. Zyn voader was ofkomstig van Besançon in Vrankryk, zyn moeder was van Brecht in de Kempn. By hunder thuys wierd er Frans geklapt, moa Conscience koos al gauwe vo 't Vlams. Achter zyn schooltyd wierd 'n oenderwyzer ip verschillige plekken in België.

By 't begun van de Belgischn Ipstand teegn keunink Willem I van de Nederlandn in 1830, sloot Conscience hem an by de rebellen en an zyn zeevntien joar kwam-t 'n vrywilliger.

Achter zyn tyd in 't Belgisch leger begost Consciences literaire carrière echt. In 1837 kwam zyn êerstn historische romang uyt: In 't wonderjaer 1566.

Zyn echte deurbroake volgde by 't verschynen van De leeuw van Vlaenderen in 1838. De romang goat over de grôte overwinninge van de Vloamingn ip de Fransche by de Guldenspôrenslag oender leidinge van Robrecht van Béthune, bygenoamd ‘de Lêeuw van Vloandern’. 't Boek hè sterk bygedreegn toet de Vlamsche bewustwordinge in de 19e êeuwe en de groei van de Vlamsche Beweginge.

Vanof de joarn 1840 schrêef Conscience moatschappelike romangs, lik Wat eene moeder lijden kan (1843), Het Geluk van Rijk te zijn (1855) en Bavo en Lieveken (1865). Je schrêef ook Kempense dorpsverhoaln, lik De Loteling (1850) en Baes Gansendonck (1850) en ook oa Het Goudland (1862) en memoires.

By d' inhuldiginge van zyn standbeeld in Antwerpn, den 13n augustus 1883 kost 'n der nie by zyn wegens ziekte. Je stierf ip 10 september 1883. Ip zyn begroavinge liet Peter Benoit de "Treur- en Triomfzang" ("Conscience-cantate") uytvoern. Loater wierd 't grafmonument van Conscience overgebrocht noa 't Schoonselhof in Antwerpn.

Beeld van Hendrik Conscience vo d' erfgoedbibliotheke in Antwerpn
Monument in Blankenberge (1912) ter êre van Hendrik Conscience deur Gustaaf Pickery met ipschrift: 'Hij leerde zijn volk lezen'
't Proalgraf van Hendrik Conscience ip 't Schoonselhof in Antwerpn

Werk

In 't Wonderjaer 1566 (1837)
Phantazy (1837)
De Leeuw van Vlaenderen (1838)
Hoe men schilder wordt (1843)
Wat eene Moeder lijden kan (1843)
Siska van Roosemael (1844)
Geschiedenis van België (1845)
Geschiedenis van graaf Hugo van Craenhove en van zijnen vriend Abulfaragus (1845)
Avondstonden (1846)
Eenige bladzyden uit het boek der natuer (1846)
Lambrecht Hensmans (1847)
Jacob van Artevelde (1849)
De Loteling (1850)
Baes Gansendonck (1850)
Houten Clara (1850)
Blinde Roza (1850)
Rikke-tikke-tak (1851)
De arme edelman (1851)
De Gierigaard (1853)
De Grootmoeder (1853)
De Boerenkrijg (1853)
Hlodwig en Clothildis (1854)
De Plaeg der Dorpen (1855)
Het Geluk van Rijk te zijn (1855)
Moeder Job (1856)
Jubelfeesten (1856)
De geldduivel (1856)
Batavia (1858)
Redevoeringen (1858)
De omwenteling van 1830 (1858)
Simon Turchi (1859)
De Kwaal des Tijds (1859)
De Jonge Dokter (1860)
Het IJzeren Graf (1860)
Bella Stock (1861)
De burgers van Darlingen (1861)
Het Goudland (1862)
Moederliefde (1862)
De Koopman van Antwerpen (1863)
Een Uitvinding des Duivels (1864)
Mensenbloed (1865)
De Ziekte der Verbeelding (1865)
Bavo en Lieveken (1865) - Bekrôond met de Stoatsprys vo Letterkunde
Valentijn (1865)
De Burgemeester van Luik (1865)
Levenslust (1868)
De Kerels van Vlaanderen (1870)
Koning Oriand (1872)
Een Goed Hart (1872)
Eene O te veel (1872)
Een Stem uit het Graf (1872)
Een Zeemanshuisgezin (1872)
Een Slachteroffer der Moederliefde (1872)
De Twee Vrienden (1872)
De Baanwachter (1872)
Korte Levensbeschrijving van F.A. Snellaert (1873)
De Minnezanger (1873)
De Dichter en zijn Droombeeld (1873)
De Keus des Harten (1873)
Everard 't Serclaes (1874)
Eene verwarde zaak (1874)
Levensbeschrijving van Willem Demol (1875)
Schandevrees (1875)
Gerechtigheid van Hertog Karel (1876)
De Oom van Felix Roobeek (1877)
De Schat van Felix Roobeek (1878)
Het wassen Beeld (1879)
De Gekkenwereld (1880)
De Welopgevoede Dochter (1880)
Geld en Adel (1881)
Geschiedenis mijner jeugd (1888)
De Duivel uit het Slangenbos (1889) (Angevuld en uytgegeevn deur zyn dochter Maria Antheunis-Conscience)

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Hendrik Conscience van Wikimedia Commons.