Simon Stevin

Dit artikel es geschreevn in 't Brugs, en da zou best ozô bluuvn.

Handtêkenienge

De Thiende: pagina 13 met een vôorbêeld hoe dan decimoale breukn wordn upgeteld

Decimoale notoasje van 184,54290 met omcirkeld 't antol kêern da deur 10 moe wordn gedêeld.

Simon Stevin (1548-1620) wier geboorn in Brugge. Je werkte doar ols klerk by de belastiengn en tussendeure ook ols boekouder in Antwerpn. Achter dat y ip roendreize deur Pruusn, Pooln, Zweedn en Nôorweegn gewist was, gienkt y in 1581 in Leidn weunn. Sedert tonne is 't y nooit mè no Vloandern weregekeird.

In 1585 gaft y e pamflet uut mè reclame vo de tiendelige breuke, lik da me da nu nog oltyd kenn. In 1590 kwamt y in dienst by den Ollandse stadouder Maurits van Nassau ols rekenmeister en adviseur vo de financies. Je was ook nog dykboas en vestiengenbouwer. Je bouwde zelfs een zèlwagen voa Mauritz.

Simon Steven was 'n belangrykn ingenieur en rekenkundigen omdat y eigenlik den eestn was die 'n theoretischn oendergroend zocht vo practische probleemn. Je was den eestn die den droad weer ippakte van de mechanika en de hydraulica, weetnschappn woar dat et van in den tyd van Archimedes (roend 200 vor Christus) geleen was dat er nog eentwa veranderd was.

Simon Steven was styf overtuugd van d'importensie van de wetenschap vo de moatschappy en doarom ielpt y mee an de verspreidinge van de kennesse in de toale van ’t volk.

Leevn

Simon Stevin wierd in 1548 in Brugge geboorn as den ounwettige zeune van Antheunis Stevin en Cathelyne van der Poort. Zyn voader kwaamt uut Veurne, woarda zyn voader burgemêester was, binst da zyn moeder uut Yper kwaam.

Je werktige as kassier en boekhouder in Antwerpen en was een klerk by de belastiengn in Brugge. In 1581 verhuusde tje noa Leiden, woarda tjem twê joar loater as Simon Stevinius Brugensis' (Simon Stevin uut Brugge) inschreef aan 't unif van Leiden.

Roend 1590 wierd je adviseur van Prins Maurits van Oranje. Vôr hem ountwierp tje vestiengwerkn en legerkampn gebasèrd up wiskundige principes. Hierup vroeg Prins Maurits Stevin vôr een ounderwysprogram vô den engenieursschole an 't unief in mankoar te zettn.

Stevin weunde tope mè Catherina Craij en haad vier kienders met hur: Frederik (1612), Hendrik (1613), Susanna (1615) en Levina (1616). Uutendelik trouwde tje met hur otje 68 joar was, in 1616. Je stierf in 1620 in Leiden of Den Haag.

Werk

Wiskunde

Zyn êeste publikaosje was Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver (1582). zo'n tabelln woarn toet ton een beroepsgeheim van de bankiers. Stevins zyn belangrykste werk was De Thiende (1586) waarin dat je de decimoale breukn invoerdigde en doamee 't berekenn van breukn vrê verêenvoudigd.

Wetenschappelike methode

Stevin lêerdigd' ol rap - juste gelik Galileo Galilei - 't belang van de wisselwerkienge tusschn theorie en experiment vô de wetenschappelyke methode: in zyn wôordn spiegheling en daet.

Nateurkunde

Je berekendigde de hydrostoatische kracht up vertikoale meurn en formulèrde als êestn de hydrostatische paradox.

Ook maktigde tje bydraagn an perspectief, statica en mechanica, en was tjie den uutviender van de parallellogram van krachtn vô 't samenstelln en ountbiendn van krachtn.

Tope mè Jan Cornets de Groot voerdigde Stevin een experiment uut up de torre van de Nieuwe Kerke in Delft: je liet twê lôodn bolln met een verschillend gewichte van 30 m hoogte noa beneen volln, en beweesd azô da lichte en zwoare vôorwerpn met de zelste snelheid volln ot de weerstand van de lucht verwoarlôosboar is.

Sterrenkunde

In zyn boek De Hemelloop van 1608 was tje êen van d' êeste vô 't heliocentrisch systèm van Copernicus te steunn. Je verkloardigde ook de getyn deur d' antrekkiengskracht van de moane.

Techniek

As militair adviseur vô prins Maurits schreef Stevin De Stercktenbouwing (1594), woarin da tje militaire versterkiengn up een mêetkundige groundslag aangepastige teegn 't gebruuk van kanongs.

Zyn zilkarre is vrê beroemd. Stevin ontwierpt hem in 1601/1602 vô den prins, die hem gebruukte voa zyn êregastn. In februoari 1602 reed de zilkarre van Scheveningen toet an Petten in twê eurn, met een snelheid van 50 kilometer per eure.

Publikoasjes

Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver, 1582
Problemata geometrica, 1583
L'arithmétique, 1585 (olgemêne methode vô 't uplossn van algebraïsche vergelykiengn)
De Thiende, 1586
De Beghinselen der Weeghconst, 1586
Het Burgerlick Leven, 1590
De Stercktenbouwing, 1594
De Weeghdaet
De Beghinselen des Waterwichts
Wiskonstighe Ghedachtenissen (vroegere publikoasjes gelik De Driehouckhandel (driehoekmeetkunde), De Meetdaet (Landmeetkunde) en De Deursichtighe (Perspectieflêer))
De Havenvinding, 1599
Meetdaet, 1605
De Hemelloop, 1608
Vorstelicke Bouckhouding, 1608
Castrametatio, dat is legermeting en Nieuwe Maniere van Stercktebou door Spilsluysen, 1617
De Spiegheling der Singconst

Vernoemiengn

In Brugge stoat er een standbèld van Simon Stevin up 't pling dat ook achter hem genoemd is
De Brugschn campus van de Hogeschool West-Vlaanderen (HOWEST) draagt ook zyn name.

Standbèld van Simon Stevin
Clootcrans

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Simon Stevin van Wikimedia Commons.