Alpaca
| Alpaca | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Twee alpaca's | |||||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soorte | |||||||||||||
| Vicugna pacos Linnaeus, 1758 |
Den alpaca (Vicugna pacos), wok wel nen berglama ghenoemd, is een soorte lama die voornkomt in de bergn van den Andes in Zuud-Amerika. Die bêeste is lid van de kemelfamilie en is nauwe verwant an de beter gekende lama.
Uuterlikke kenmerkn
[bewerkn | brontekst bewerken]Den alpaca is een stik klinder of de lama. Ze zyn olletwee olve wilde getemde beestn die familie zyn van de wilde guanaco. D'r zyn menschen die zeggen dat een alpaca een kruuschinge zou zyn tusschen een lama en een vicuña.
Alpaca’s en klene koptjes, een gespleten bovenlippe en grote puntoorn. Under lichaam is slank en z'en een lange nekke. Z'en lange beenn en een korte steirt. Den alpaca bestoat in tweeëntwientieg verschillende kaleuren van vel lik zwart, grysd, wit, bruun voe der moa een poar te nomeern. Ze wegen oungeveer tusschn de vuvenviftig en vuventsestig kilo. Ip under schoern zyn ze tusschn de tnegentig en ounderdenvuuf santimeter oge binst dat de lengte van under lyf tusschn de meter twientig en de twèè meter viftiene is.
Alpaca's in de geschiedenisse
[bewerkn | brontekst bewerken]'t Oudste overbluufsel van die gewaldige beestn dateirt van oungeveer duusd joar vo de grote pyramide in Gizeh. D'edele Inca's demonstreirden under rykdom mei 't aantal alpaca’s dan z'aan en deur under schône kostuumn in alpacawulle. De commercie in alpacawulle, oungeveir tweiduusd joar achter danze de grôte pyramidn gemakt ein, creëerde een bloeiende economie in Peru. Die gewaldige beesten zorgdegen duuzende joarn voe voorspoed en rykdomme voe under Inca boazetjies, toe dan in de zeventienstn eeuwe de Spanjoars den boel kwaamn bezettn.
D'Inca's zochtn beschermienge teegn de Spanjoars in de bergen van den Andes. Tewyle pakten z'een poar van under weirdevulle beestn mee. Aan ze da niet moetn doen woarn der nu verzekers gin alpaca’s overe.
Onderoud en voortplantienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Die beestn zyn gemakkelik t'oudn. Ter zyn d'r die under persoonlikeid omschryvn ols warme, vriendelik en zochte van oard. De sarme van die mysterieuze beestn was een goed bewoard secreet, moa nie voe een poar menschn die 't vorrecht aan voe zo’n schat t'ein. Een alpaca leeft viftiene toe vuventwientig joar, ter zyn uutzounderingn van dertig joar. De vrouwelikke beestn zyn vruchtboar toe an under zestien joar. In den Andes is 't deksiezoen van ogustus toe september. Den alpaca krygt oungevèèr olle aalf moandn een kria (alpacajoeng) da by de geborte zeevn toe neegn kilo weegt.
Weunomgevienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Alpaca’s zyn kuddebeestn die in 't wild leevn ip een oogte van viere à vuufduusd meetr. Den alpaca eet een dikke veste voe 't koude klimoat van den Andes te kunn overleevn. Z’n lange nekke is utermoate geschikt voe belagers ip te spôorn tusschn de rotsige kantn van den berg. Den alpaca is een erbivôor. Z' eetn gas, kruudn, struukstjes en boomn. Deur specioale magesoppn ka de beeste toe 't viftig percent meer voedingsstoffoasie ippakkn of een schoap, woardeure dat et beter kad overleevn ip een magere wee. In 't wild is een alpaca de prooie van poema's, panters en andere vleeseters.
Deur d'invasie van de Spoansche conquistadores was den alpaca oast uutgestorvn in Zuud-Amerika. Den dag van vandage leven der were zo’n drieënolf miljoen beestn in 't wilde.