Appelvienke
| Appelvienke | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 En appelvienke in de wienter | |||||||||||||
| Taxonomische indêlienge | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soorte | |||||||||||||
| Coccothraustes coccothraustes Linnaeus, 1758 |
Appelvienkn (Coccothraustes coccothraustes) zyn zangveugels uut de familie van de vienkn. 't Is d' ênigste sôorte in 't geslacht Coccothraustes. 't Zyn van de grotste vienkn van Europa en oek in West-Vloandern zyn ze te viendn.
Uutzicht
[bewerkn | brontekst bewerken]De vintjes en de puppn zyn verre gelykig van uutzicht, mêestol zyn de kleurn van 't vintje e bitje stravver of van 't wuvetje. 't Zyn kloeke veugels die surtout upvolln deur nundern grôotn, blauw-grysdn bek. Nunder kele en e striepe no d'oogn is zwort, voun de reste is nunder lyf lichtbruun of roste. Up nunder nekke is er e grysde plekke, de vlerkn zyn olounder zwort, doaboovn is er lichtbrune striepe en doaboovn nog ekir e dounkerbrune striepe. 'n Steirt is oek zwort.
An 'n ounderkant van nundern steirt en nunder vlerkn zyn der witte plekkn, die goed te zien zyn an ze in vlucht zyn.
Verspreidienge en leefgebied
[bewerkn | brontekst bewerken]
Appelvienkn zyn in verre hêel Europa te viendn, ollêne in Ierland, up Ysland en in Scandinavië buutn e striepe in 't zuudn van Nôorweegn, Zweedn en Finland zittn ze nie. Oek in 't nôorn van Rusland overleevn ze nie. Buutn Europa leevn ze in Turkeye, round de Kaspische Zêe, in Centraal-Azië toet an 't ôostn van Azië (Rusland (Mansjoereye, Kamtjatka), China, Korea en Japan), d'oude Sovjetrepubliekn in Centraal-Azië (Kazachstan, Kirgizië) en in Egypte.
Van leefgebied zyn ze nie zindelik, ol broedn ze wel 't liefst in loofbusschn met enoeg strukery. Oundertusschn henn ze nunder gewuntn oek veranderd en zyn ze oek countent me hovetjes, bogoardn en parkn, a 't er mor enoeg teetn en enoeg boomn zyn. 't Is oek best da 't er woater in 'n coté is en an ze joungn henn, moetn der enoeg rupsn zyn.
Leevnswyze
[bewerkn | brontekst bewerken]
Teetn
[bewerkn | brontekst bewerken]'t Teetn van appelvienkn zyn surtout van olle sôortn zoad en oek fruut, in 't vôorjoar eetn z'oek bottn en scheutn. Z'eetn oek hêel 't joar fernient, kobbn en tettienks, ze wachtn toune mêestol up e taksje toet an ze etwot zien en loatn nunder derup volln. Doarachter vliegn ze were omhoge voun nunder prôoie up te frettn. 't Gebeurt oek dan ze fernient in de vlucht trachtn te stekkn.
Van sôortn fruut dan z'eetn, zyn surtout kriekn en pruumn in trek, mor oek sleedôorns en de beiers van de lysterbes, veugelkers, hulste en taxus en oek rôzebottels. Z'eetn oek nog olle sôortn erreweetn en nootn lik hoazelnotjes, beukenotjes en okkernootn en toune nog 't zoad van boomn lik elzn en hoagebeuke.
Vôortplantienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Koppels bluuvn verzeker mêerder joarn thope, mêestol henn ze êen nest per joar. Ze droagn verre overol nest, mor henn egliek liefst hoge loofboomn, 't koppel doet dadde thope en ze zyn doar tusschn de 5 en de 10 doagn mei bezig. Achter dat 't nest grêed is, leg het wuvetje en ei of vuve, woa da ze vêertn doagn up broedt. Oundertusschn zort 'n man da ze nie verhoungert. De joungn zyn blend en henn nog gin pluumn, nunder oogn zyn hêlegans oopn achter vuuf doagn. Achter e dag of 16 kunn de joungsjes vliegn, mo 't deurt mêestol toet an ze e dag of 30 oud zyn, dan ze 't nest verloatn. Omdan der ossan êest êentige eiers uutkommn en de rest mo loater, zyn die latste fikkn en krygn ze mêestol verre gin teetn, 't gebeurt dus verre nôois dan olle joungn kunn uutvliegn. 't Zyn oek e masse eiers en joungn epakt deur marter, êekhôorns en kattn. Van olle joungn die ebôorn zyn, overleevn der mor e percent of 15.
Appelvienkn kunn in 't wilde 12 joar oud kommn, veugels in e volière kunn toet 20 joar leevn.
Oundersôortn
[bewerkn | brontekst bewerken]'t Zyn zes oundersôortn bepoald, woavan dan de vuve erkend zyn:
- C. c. coccothraustes: Europa, 't grotste aantal veugels, tusschn de 7 en de 25 meljoen, nominatiefvorme
- C. c. buvryi: Nôord-Afrika (Marokko, Algereye, Tunesië)
- C. c. nigricans: Ôost-Europa (oude Sovjetrepubliekn), Rusland toet de Kaukasus, dounkerder van kleur
- C. c. humii: oude Sovjetrepubliekn in Centroal-Azië (Kazachstan, Kirgizië), 't nôorn van India, Afghanistan en Pakistan, stief blêek van kleur
- C. c. japonicus: Japan, 't ôostn van China en Rusland, Korea
- C. c. schulpini: nie erkend
Externe koppelienge
[bewerkn | brontekst bewerken]- D'appelvienke up Soortenbank.nl.
- Verspreidienge van appelvienkn in België.
- E tember van 3 frang met en appelvienke up.
- Filmtje met en appelvienke die an 't eetn is.
|
Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Coccothraustes coccothraustes ip Wikimedia Commons. |