Broabants

Ounder Broabants verstoan me de mêeste variantn van 't Nederlands die gesproken weirn in d' Hollandsche provinsje Noord-Broabant en de Vlamsche provinsjes Antwerpn en Vlams-Broabant. Vodder volln, brêed gedefinieerd, ôok et Kleverlands en de dialectn van nôordelik Hollands Limburg en et land van Hulst en westelik Belgisch Limburg ounder et Broabants. In 't nôordwestn van Nôord-Broabant (Willemstad) weird een Hollands dialect gesprookn, binst dat de dialectn van de dorpn Budel, Maarheeze en Soerendonk in essentie variantn zyn van 't Limburgs.

Et Brabants is tegôare med et Hollands den belangrykste groep Nederlandsche hôofddialectn. In 't begun van heur geschiedenisse oundergienk de standôardtoale ênigte Broabantsch' invloedn.

Kenmerkn

Grammatica

't Gebruuk van "gij" en -ke

Een belangryk kenmerk van 't Broabants is et persôonlik vôornoamwoord gij, dad in 't Hollands jij en in het Limburgs de, doe, dich en diech noemd. Typisch is ôok de vormienge van verklêenwoordn med et suffix -(e)(s)ke en de typische subjectsverdubbelienge achter gij meh mêestol -d/-t (regelmôatigen uutgank by werkwoordn vôor'n twidde persôon) + -e gij, wad ôok de regel is in Ôost-Vloandern. Werkwoordn die styf dikkels gebruukt zyn, hein hier dikkels ne g'assimileerde vorme, lik byvôorbild "hedde gij" (hè je gy), de regelmôatige stamklankverkortienge buutn beschouwienge gelôatn.

Den ounderwerpsvorme en possessieve vorme van gij is ou(w) (uut u(w)) tegôare meh (historische) verkortiengn dôarvan lik "oe(w)" en "a(w)".

Woordgeslachten

Juste lik de reste van de Zuud-Nederlandsche dialecten kend et Broabants een dudelike schêdienge in drie woordgeslachtn, te zien by de verbugienge van de lidwoordn, anwyzende- en bezittelike vôornoamwoordn en byvoeglike noamwoordn. Surtout de strikte geslachtsschêdienge deur 'n apart lidwoord by elk geslacht, ounderschêed et Broabants ols toalsysteem van 't Standôardnederlands. Med uutzounderienge van dêeln van West-Vloandern zyn de mêeste van de verbugiengn hier olgemêen in gebruuk in Zuud-Nederland.

Olsan Mannelik - Vrouwelik/Mêervoud - Ounzydig:

• Ounbepoald lidwoord: nen (ot 't volgend woord meh ne klienker of meh b, d, h of t begund; anders 'ne') - een (wôarvan de slot-n in vee dialecten gin assimilatie eird) - een (ot 't volgend woord meh ne klienker of meh b, d, h of t begund; anders 'e')
• Bepoald lidwoord: den (weerol den bdth-regel) - de ('d' ' ot volgend woord meh ne klienker of een h begund) - (e)t
• Ountkennend bepoald lidwoord: gênen (bdth) - gêen (wôarvan de slot-n in vee dialecten gin assimilatie eird) - gêen (bdth)
• Anwyzend vnw. : dênen (bdth) - die - da(d) (dad vôor ne klienker, anders da)
• Bezittelik vnw.: mijnen (bdth) - mijn (dikkels zounder assimilatie van de slot-n) - mijn (bdth)
• Byvoeglik nw.: grôten (bdth) - grôte (e vold weg vôor ne klienker en od et bvn ip ne klienker of een schwa + ne sonorant l/m/n/r/w/j eindigd) - grôot