Gebruker:Paul Pieniezny~vlswiki/Moskou

Moskou is den hoofstad va Rusland. In 't stad zelve weun d'r offisjeel 10.425.100 menschn. Zefs dommee is Moskou de grootste stad van Europa.

De burgemèèster va Moskou is voe 't moment (2007) de ferm oemstreedn Joery Loezjkov (ol sedert 1992). Lik Parys en New York, is Moskou êen van die steedn woa daje op e poar vierkante kilometers de hêle weireld bêen et. Alle sôort'n menschen weun d'r tope, va oenderd cultuurn, rasn en toaln. Mo voeral is 't de hoofstad van de Russische cultuur én van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Ivan de Verschrikkelike, de èèrste tsaar van Rusland, propageerde "Moskou is 't derde Rome, en 'n vierde got er nooit koomn."

Inweuners

Toen in 2002 de nasjonale sensus van Rusland 10.126.424 inweuners voend in Moskou, was da zefs voe de Moskovietn 'n grote verrassienge. Te mèèr oemda iederèèn peist da de tellers veel inweuners nie kosten telln, oemda ze zich verstookn: illegale immigrantn uut de Kaukasus, Centroal-Azië, China en Vietnam - mor ook ryke "niewe Russn" uut Amerika, Israel of de vorige Sovjet-Unie, die zich versteekn voe de belastiengn.

'n Joar voedien had de stedelike administraasje minder of 8,4 mijoen Moskovietn geteld. Sedertdien is 't offisjele inweunercyfer gesteegn toe 10,4 miljoen, woarschynlik os 'n gevolg van 'n begin van regularizaasje van (summigte) illegaaln oender Poetin.

Oorsproeng

De èèrste schriftelike verwyzynge no Moskou datèèrt van 1147, mo 't is Joery Dolgoroeky, (in 't Wesvlaams: Zjoris mee de langen arm) eigenlik de vorst van Soezdal, die in 1156 'n versterkynge bouwde ip 'n heuveltje by de Moskwa rivier, die algemèèn os stichter va Moskou wurd beschouwd. De oorsproeng van "Moskwa" is nie erg dudelik. Mèèst wurd verweezn no Finse taaln. Moskwa zou tons "Koeierivier" (Komi) of "Bèèrerivier" (Mordvin) beteekn. Mor oenlangs is weegns 'n oede Assyrische verwyzynge no "Moeskoe" os 't land van de doenkere moerasn, bewèèrd dat 't woord veel oeder is. In veel Baltische en Finse taaln betekent "Moeskoe" doenker, moeras of modder.

Geschiedenisse

Na 't beleg doe de Mongooln in 1237-8 wier Moskou totoal vernield en de inweuners wierden uutgemoord. Mo de stad erstelt em, en de niewe vorst slaagt erin em geliefd te maken by de Mongoolse Khans en zo de andere Russische steden (Tver, Soezdal en Vladimir) an em te oenderwerpn. Roend 1500 makte Ivan III, de èèrste Vorst van Moskou die weigerde belastyngn te betoaln an de Khans, van Moskou de hoofstad van Rusland, in de platse van Kiev (de oede hoofstad van de Varingiërs, mo tons in handn van Polen).

In 1612 wier Moskou kurte tyd bezet doe de Pooln, mo 'n volksopstand oender de leidynge van de Russische Jan Breydel, Kuzma Minin, verdreef de Pooln uut 't Kremin, uut Moskou en loater uut 't grotste dèèl van Rusland (uutgezoenderd Smolensk).

In 1712 wier de Russische hoofstad overgebracht no Sint-Petersburg, doe Peter de Grote die Rusland wilde modernizeern.

In 1812 wier Moskou bezet door de troepen van Napoleon. De stad wier byna hillegaans verwoest doe 'n brand, misschiens 't werk van 't volksverzet teegn de Fransche bezetters, misschiens ook van plunderende Fransche soldoatn. Napoleon moest wel Moskou ontrumen, en da was voer em 't begin van 't einde.

Oender Stalin wierd in de jaarn dertig 'n metro gebouwd en in november 1941 het Duutsche leger teruggeslaagn.

In 1980 voendn in Moskou de Olympische Speeln plats, woby Robert Van de Walle, 'n goedn medalje woen.

In ogustus 1991 en ip 21 September 1993 voendn in Moskou pogyngn voe 'n staatsgreep plats. Ollebei misluktn. De èèrste leidde toe 't ende van de Sovejet-Unie, de twèède toet den oentbindynge van 't parlement en grotere macht voe de èèrste Russische Prezident, Boris Jeltsin.