Golfstrôom

Van Wikipedia
De Golfstrôom. De woatertemperateure vermindert van rôod noa blauw.
De Golfstrôom makt dêel uut van de thermohaliene circuloatie.
Den Terra Modis ofbêeldienge toogt de Golfstrôom vanof 't nôordôostn van de Verênigde Stoatn. De warme Golfstrôom is oranje en gilve. De temperateurn wordn weregegeevn van warm noa koud: rôod, oranje, groen, gilve, lichtblauw, blauw en purper. Zwart betêekent dat er gin data beschikboar zyn (mêestol land). Bron: NASA

De Golfstrôom is een rappe, sterke warme strômienge in den Atlantischen Oceoan die zyn ôorsprounk viendt in de Golf van Mexico (vandoar de name). De Golfstrôom volgt den ôostelike kust van de Verênigde Stoatn en Newfoundland, woardat den Atlantischen Oceoan overstikt en an de Golf van Biskoaje uutkomt. Vandoa vloeit je ton noa 't nôordn toet an de Nôordzêe en de Nôordeliken Yszêe. De Golfstrôom makt dêel uut van de thermohaliene circuloatie, waddat een reekse oceoanstrôomn zyn die round de weirld zyn oceoann goan en gedreevn wordn deur een verschil in zoutgehalte van 't zêewoater.

In de Golfstrôom kunn'n d' er strôomsnelheedn van 3 meter per seconde vôorkommn, wadda betêekent dat een reize met de strôom veel rapper kan goan dan teegn de strôom up.

Deur de Golfstrôom is 't klimoat up 50° nôorderbrêedte (woada den Vlamschen kust ligt) veel warmer dan up gelykoardige plekkn up d' eirde. Ojje ziet da New York up de zelste brêedtegroad ligt gelik Madrid en Rome. Kuj' onmiddellik zien waffer verschil da makt. Voarol in Scandinavië is 't verschil vrê dudelik: de havens van Nôorweegn toet an Moermansk zyn in de winter vry van ys.

Naamgevienge[bewerkn | brontekst bewerken]

De name "Golfstrôom" wierd deur Benjamin Franklin bedacht. Vroeger wierd je ook de Floridastrôom genoemd en op koartn van 1600 en 1700 noemt je 't "Kanaal van Bahama".

Ontdekkienge[bewerkn | brontekst bewerken]

De Golfstrôom wierd ontdekt in 1513 gedeurende een expeditie van Juan Ponce de León. Van ton of hèn de Spoanse scheepn die van Amerika noa Spanje zildn olsan die route gebruukt. In 1786 hèt Benjamin Franklin de strômienge bestudeerd en in koarte gebrocht.

Ontstoan en historisch gedrag[bewerkn | brontekst bewerken]

De Golfstrôom begint in de Golf van Mexico en briengt warm woater noa 't nôordelik dêel van den Atlantischen Oceoan woarda 't water an de Nôordpool bevriest. Doadeure wordt het overbluvende woater ryker an zout en zwoarder, en zakt noa beneen, woarachter dat de strôom langs den oceoanbodem were noa 't zuudn vloeit.

Me weetn van 't ounderzoek van den yskappe in Groenland dat in den ystyd de zêewoatertemperateure vantydn rap veranderde.

't Er wordt gepeisd dat de Golfstrôom oftewel gestopt hèt, of in een mêer zudelike positie noa beneen gedookn hèt.

Toekomst[bewerkn | brontekst bewerken]

Sommige klimoatonderzoekers vôrspelln dat in een warmere weirld den dryfkracht voa de Golfstrôom minder sterk goa zyn, wadda zou kunn'n betêekenn dat globoale verwarmienge een platselike ofkoelienge in West-Europa zou kunn'n verôorzaakn.

Voa den ogenblik emme nog nie genoeg satelliet metiengn voa 't zeker te kunn'n zeggn.

Benjamin Franklin zyn koarte van de Golfstrôom.
Wikimedia Commons