Lyste van keuniengn en keuniginn van Schotland
Geel: beweund deur de Pictn
Hier volgt de lyste van keuniengn en keuniginn van Schotland van 843 tout 1707.
Dalriada was e gemiengd Iers-Schots keunienryk, dat an de westkust van Schotland en e stik van de nôordkust van Ierland lag. De beweuners woarn de Scoti, die Gaelic klaptn en ofkomstig woarn van Ierland.
De Picti, e Keltisch volk, haan under in d’hooglandn van Schotland gevestigd. In de zesde êeuwe kwoamn Angelsaksers under vestign in ’t zuudôostelik stik van Schotland en mêer nôordelik ook nog Brittn. Tout an de 9e êeuwe was de streke verdêeld in verschillige clans die makoar bevochtn.
Van 843 woarn de Scotn en de Pictn verênigd ounder êen keunienk. D’êenheid van Schotland wast er kunn kommn deurdan de Pictn styf verzwakt woarn achter d’invalln van de Vikings.
Kenneth I (Gaelic: Cináed I) van et Huus Alpin, stichteg et keunienkryk Alba. Alba is de noame vo Schotland in ’t Gaelic: Rìoghachd na h-Alba, in ‘t Schots: Kinrick o Scotland.
Loater wierd et ryk nog mêer uutgebreid no ’t zuudn deur land van de Brittn en de Angeln te verovern.
In 1707 wierd Schotland met Iengeland (w.o. Wales) verênigd deur de Acts of Union. ’t Keunienkryk krêegt de noame Verênigd Keunienkryk van Grôot-Brittannië (Iengels: United Kingdom of Great Britain).
Huus Alpin (848-1034)
[bewerkn | brontekst bewerken]- Kenneth I (Cináed mac Ailpínca) (843-858)
- Donald I (Domnall mac Ailpínà) (858-862)
- Constantyn I Causantín mac Cináeda (862-877)
- Áed I (Áed mac Cináeda) (877-878)
- Giric (Giric mac Dúngail) + Eochaid (Eochaid mac Run) (878-889)
- Donald II (Domnall mac Causantín) (889-900)
- Constantyn II (Causantín mac Áeda (900-943)
- Malcolm I (Máel Coluim mac Domnaill) (943-954)
- Indulf (Ildulb mac Causantín) (954-962)
- Dubh (Dub mac Maíl Choluim) (962-967)
- Culen (Cuilén mac Ilduilb) (967-971)
- Kenneth II (Cináed mac Maíl Choluim) (971-995) – Amlaíb (Amlaíb mac Ilduilb) (973-977)
- Constantyn III (Causantín mac Cuiléin) (995-997)
- Kenneth III (Cináed mac Duib) (997-1005)
- Malcolm II (Máel Coluim mac Cináeda) (1005-1034)
Huus Dunkeld (1034-1286)
[bewerkn | brontekst bewerken]- Duncan I (Donnchad mac Crínáin) (1034-1040)
- Macbeth (Mac Bethad mac Findláich) (1040-1057)
- Lulach (Lulach mac Gille Comgaín) (1057-1058)
- Malcolm III (Máel Coluim mac Donnchada) (1058-1093)
- Donald III (Domnall mac Donnchada) (1093-1094)
- Duncan II (Donnchad mac Maíl Choluim) (1094)
- Donald III were (1094-1097)
- Edgar (Étgar mac Maíl Choluim) (1097-1107)
- Alexander I (Alaxandair mac Maíl Choluim) (1107-1124)
- David I (Dabíd mac Maíl Choluim) (1124-1153)
- Malcolm IV (Máel Coluim mac Eanric) (1153-1165)
- Willem I (Uilliam mac Eanric) (1165-1214)
- Alexander II (Alaxandair mac Uilliam) (1214-1249)
- Alexander III (Alaxandair mac Alaxandair) (1249-1286)
Huus Schôonhoar (1286–1290)
[bewerkn | brontekst bewerken](Betwist)
- Margaretha, Jounkvrouwe van Noorweegn (1286-1290)
Interregnum 1 (1290–1292)
[bewerkn | brontekst bewerken]Huus Balliol (1292–1296)
[bewerkn | brontekst bewerken]- John Balliol (Iain Balliol) (1292-1296)
Interregnum 2 (1296–1306)
[bewerkn | brontekst bewerken]Huus Bruce (1306–1371)
[bewerkn | brontekst bewerken]- Robert I (Roibert a Briuis) (1306-1329)
- David II (Dàibhidh Bruis) (1329-1371)
Huus Stewart/Stuart
[bewerkn | brontekst bewerken]
Stewart (1371–1567)
[bewerkn | brontekst bewerken]| Portret | Noame | Periode | Nota's | Vrouwe/Vint | Portret |
|---|---|---|---|---|---|
|
Robert II the Steward (Roibert II Stiùbhairt) |
1371-1390 | Zeune van Walter Stewart, zesdn High Steward (titel) van Schotland, en Marjorie Bruce | (1) Elizabeth Mure (tien jounges) (2) Euphemia de Ross (vier jounges) |
|
|
Robert III (Roibert III Stiùbhairt) |
1390-1406 | Zeune van Robert II en Elizabeth Mure | Anabella Drummond (zeevn jounges) |
|
|
James (Jacobus) I (Seumas I Stiùbhairt) |
1406-1437 | Zeune van Robert III en Anabella Drummond | Joan Beaufort (acht jounges) |
|
|
James (Jacobus) II (Seumas II Stiùbhairt) |
1437-1460 | Zeune van James I en Joan Beaufort | Maria van Gelre (zeevn jounges) |
|
|
James (Jacobus) III (Seumas III Stiùbhairt) |
1460-1488 | Zeune van James II en Maria van Gelre | Margaret van Denemarkn (drie jounges) |
_by_Hugo_van_der_Goes.jpg)
|
|
James (Jacobus) IV (Seumas IV Stiùbhairt) |
1488-1513 | Zeune van James II en Margaret van Denemarkn | Margaret Tudor (oudste zuster van Hendrik VIII van Iengeland (zes jounges) |
|
|
James (Jacobus) V (Seumas V Stiùbhairt) |
1513-1542 | Zeune van James IV en Margaret Tudor | (1) Madeleine van Valois (gin jounges) (2) Marie van Guise (drie jounges) |
 |
|
Mary I Mary, Queen of Scots (Mairi Stiùbhairt) |
1542-1567 | Dochter van James V en Marie van Guise | (1) Frans II van Frankryk (gin jounges) (2) Henry Stuart Lord Darnley (êen kiend) (3) James Hepburn, vierde groaf van Bothwell (gin jounges) |
|
Stuart (1567–1651)
[bewerkn | brontekst bewerken]In 1558 trouwde Mary, Queen of Scots mè Frans II van Frankryk. Ze veranderde doa de spellienge van heur noame Stewart in Stuart, vo zeker te zyn dan de Fransche heur Schotse noame correct zoun uutspreekn.
Ze wierd ipgevolgd deur heur zeune James VI. Zyn voader, Henry Stuart Lord Darnley, was e zeune van de groaf van Lennox. De Stewarts van Lennox stamdegn of van den twiddn tak. Under vôorouder was Alexander Stewart (1214–1283), de vierdn High Steward (titel) van Schotland.
Robert II, den êeste Stewart die keunienk van Schotland kwam, stamdeg of van den oudste zeune van Alexander Stewart, en de groavn van Lennox van zyn twidde zeune.
In 1603 kwam James VI ook keunienk van Iengeland en Ierland als James I, achter da zyn nichte Elizabeth I gestorvn was.
Ounder zyn zeune Charles I begost er ‘n burgeroorloge die acht joar deurde en endigde mè zyn execuusje.
| Portret | Noame | Periode | Nota's | Vrouwe /Vint | Portret |
|---|---|---|---|---|---|
|
James VI (Seumas VI Stiùbhairt) (Ook James I van Iengeland en Ierland) |
1567–1625 | Zeune van Henry Stuart, Lord Darnley en Mary I, keuniginne van Schotland, die olle twêe klêenkienders woarn van Margaret Tudor, d’oudste zuster van Hendrik VIII. | Anne van Denemarkn (zeevn jounges) |
|
|
Charles I (Teàrlach I Stiùbhairt) |
1625–1649 | Zeune van James I en Anne van Denemarkn | Henrietta Maria van Frankryk (neegn jounges) |
|
.jpg)
|
Charles II (Teàrlach II Stiùbhairt) |
1649–1651 | Zeune van Charles I en Henrietta Maria van Frankryk | Catharina van Bragança (drie wettige jounges, jounk gestorvn). |
|
’t Iengels parlement besliste dat er ’n ende kwam an de monarchie en de Commonwealth (gemenebest) wierd ipgericht. Oliver Cromwell kwam Lord Protector en je krêeg d’absolute macht. Zyn zeune Richard Cromwell volgdeg hem ip in 1658. Die periode wordt et Protectoroat genoemd.
In teegnstellienge met Iengeland anveirde ‘t Schots parlement Charles II wel als keunienk van Schotland, moar in 1651 wierd ie deur Oliver Cromwell versleegn in de Slag van Worcester. Je blêef neegn joar in verbannienge in Frankryk, de Nôordelikke- en de Spoansche Nederlandn, w.o. in Brugge.
In 1660 wierd Charles II were erkend deur ’t parlement en wierd et keunienkryk hersteld.
Huus Stuart (hersteld) (1660–1707)
[bewerkn | brontekst bewerken]| Portret | Noame | Periode | Nota's | Vrouwe /Vint | Portret |
|---|---|---|---|---|---|
|
|
Charles II (Teàrlach II Stiùbhairt) |
1660–1685 | Zeune van Charles I en Henrietta Maria van Frankryk | Catharina van Bragança (drie wettige jounges, jounk gestorvn). |
|
|
James II (Seumas II Stiùbhairt) |
1685 - 1688 | Zeune van Charles I en Henrietta Maria van Frankryk | (1) Anne Hyde (acht jounges) (2) Mary van Modena (zeevn jounges) |
 |
|
Mary II (Mairi II Stiùbhairt) +Willem II (Willem III) (Uilleam Orains) |
Mary II: 1689 - 1694 Willem II: 1689–1702 |
Dochter van James II en Anne Hyde | Willem III prins van Oranje | .jpg)
|
|
Anne (Anna Stiùbhairt) |
1702-1707 van 1707-1714 keuniginne van Grôot Brittanië |
Dochter van James II en Anne Hyde | George van Denemarkn (zeevntien jounges) |
|
Kykt ook no de lyste van keuniengn en keuniginn van Iengeland en van Grôot-Brittanië.