Maximiliaan I
| 1459 – 1519 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
.svg) |
||||||
|
||||||
 |
||||||
|
||||||
      Groaf van Vloandern, Artois, Franche-Comté, Charolais, Henegouwn,   |
||||||
|
||||||
|
Boovn: Maximiliaan I, Filips de Schôonn, Maria van Bourgondië. Ounder: Ferdinand I, Karel V en Lodewyk II van Hongareye
Maximiliaan I (Wiener Neustadt, 22 moarte 1459 – Wels, 12 januoari 1519), van 't Huus Habsburg, was van 1477 hertog van Bourgondië (titulair), van 1486 Rôoms-Duutsche keunienk, van 1493 eirtshertog van Ôostnryk en van 1508 keizer van 't Hillig Rôoms Ryk.
Zyn jeugd
[bewerkn | brontekst bewerken]Maximiliaan is geboorn in Wiener Neustadt. Je was den êenigste zeune van keizer Frederik III en Eleonora van Portugal.
Je trouwde de 19stn ogustus 1477 mè Maria van Bourgondië, dochter van Karel de Stoutn, den hertog van Bourgondië. Z'haan twi jounges:
- Filips de Schôonn (22 juni 1478 - 25 september 1506), trouwde me Johanna van Kastilië
- Margaretha van Ôostnryk (10 januoari 1480 - 1 december 1530) was landvoogdesse van de Habsburgsche Nederlandn.
De 27ste moarte 1482 veroungelukte z'n vrouwe Maria met heur peird. Ze was mo 25 joar oud. Z'is begroavn in de Onze-Lieve-Vrouwekerke in Brugge.
Ipstand van de Vlamsche steedn
[bewerkn | brontekst bewerken]Deurdat under zeuntje nog mo drie joar oud was, most ie e regent hen tout an z'n zestien joar. Mo de Vlamsche steedn, die e grôotn ottonomie haan, eistn da Vloandern zou besteurd wordn deur e regentschapsroad in noame van Filips, en ze wildn 't regentschap van Maximiliaan nie erkenn.
Deur z'n oorloogn vo z'n expansjepolletiek mostn ze mêer belastiengn betoaln en ze kwoamn doateegn in ipstand. Keunienk Louis XI van Vrankryk steunde den ipstand.
Ounder Vlamschn druk wierd er geluusterd no de Fransche eisn. By de Vrede van Atrecht kwoamn z'overêen da Maximiliaan zyn dochter, de twi-joarige Margaretha, loater zou trouwn mè de joungn dauphin van Vrankryk. Ze zou dovôorn e hêel dêel van 't Bourgondisch groundgebied krygn.
Mor in 1483, achter den dôod van Louis XI, hield Maximiliaan hem nie mèr an de vrede van Atrecht, en Brugge en Gent kwoamn were in ipstand. Mo mè d'hulpe van Duutsche heurliengn wierdn ze gedwoungn vo Maximiliaan als voogd t'erkenn.
In 1486 liet zyn voader, Frederik III, Maximiliaan krôonn in Aken tout Rôoms-Duutsche keunienk. Je kêerde were met 'n heurliengnleger en je viel Vrankryk binn vo z'n verloorn gebiedn were te veroovern, teegn de gouste van de Vlamsche steedn, en ip 't ende van 1487 brakt er were 'n ipstand uut.
Gevangn in Brugge
[bewerkn | brontekst bewerken]Den 31stn januoari 1488 riep Maximiliaan de Stoatn Generoal tegoare in Brugge vo den ipstand t'ounderdrukkn, mo doa paktn z'hem gevangn.
De 10stn februoari slootn z'hem ip in 't huus Craenenburg ip de markt. Van doaruut kost ie zien hoe da verschillige van zyn volgeliengn ter dôod veroordêeld wierdn en ip de pynbank mostn.
In Brugge herinnern nog vele plekkn an die confrontoasje tusschn Maximiliaan en de Bruggeliengn.
Je wierd loater ook nog ipgeslootn in 't hof de Gros in de Sint-Jacobsstroate. Je verblêef ook in 't Prinsenhof en 't vredesakkôord is getêkend in de Sint-Donaaskathedroale.
Achter vele ounderhandeliengn, e militaire bedreigienge deur z'n voader de keizer, en paus Innocentius VIII, die dreigde met excommunicoasje, kwamt ie were vry. Je most akkôord goan met e joarlikse byêenkomste van de Stoatn Generoal, die zoun mee beslissn over oorlogs- en vredesverkloariengn.
Mo je was nog mo vry of je vertrok no Leuvn, woa da Frederik III toegekommn was met e leger van twientigduusd man, gerêed vo Vloandern an te valln. Gent en Brugge krêegn hulpe van hoge eedeln lik Filips van Kleef en Lodewyk van Gruuthuse, en ook van Broabant, w.o. Brussel en Leuven.
De Vrede van Frankfurt en Montillez-Tours in 1489, tusschn de Fransche keunienk Charles VIII en Maximiliaan, miek 'n ende an den ipstand. De Broabanders die nu de Fransche steun mostn missn goavn ip. De 25stn ogustus 1489 wierd Brussel bezet, en Brugge in november 1490. Gent hield stand tout de 29stn juli 1492.
De gevolgn
[bewerkn | brontekst bewerken]Den ipstand van Vloandern teegn Maximiliaan ha zwoare gevolgn vo d'economie, surtout de Brugsche. De joarmarktn van Antwerpn en Bergen-op-Zoom hoaldn doa profyt uut. En 't economisch zwoartepunt verschoof van Brugge nor Antwerpn. 't Was 't begun van 't ende vo de Brugschn bloei. De verdere verzandienge van 't Zwin en de Tachtigjoarign Oorloge in de volgnde êeuwe miekn Brugge êen van d'oarmste steedn van Vloandern.
Volgns e legende zou Maximiliaan de Bruggeliengn verplicht hen van zwoann t'houdn, omdan ze z'n baljuw Pieter Lanchals, die e zwoane in z'n woapnschild haad, ounthoofd hen.
Zyn vrouwn
[bewerkn | brontekst bewerken]- Maria van Bourgondië (1457-1482), 18 ogustus 1477, getrouwd in Gent.
- Anna van Bretagne (1477-1514), getrouwd in 1490.
- Bianca Maria Sforza (1472-1510), dochter van den hertog van Milaan, getrouwd in 1493.
Keizer van 't Hillig Rôoms Ryk
[bewerkn | brontekst bewerken]Maximiliaan zyn voader stierf in 1493. In 1494 begost zyn zeune Filips de Schôonn zelfstandig an zyn regeerperiode, mo je stierf al in 1506.
Maximiliaan kwam ton regent van z'n klêenzeune Karel, die nog mo zes joar oud was. Omda Maximiliaan ook most regeern over Duutsland en Ôostnryk wierd z'n dochter Margaretha angesteld als landvoogdesse.
Ounder Maximiliaan I, die keizer kwam in 1508, kwoamn der grôte rykshervormiengn. Je richteg e groep stoatn binn 't Hillig Rôoms Ryk ip, Kreitsn genoemd, van 't Duuts woord Kreis, wa da cirkel of district wil zeggn.
In 1500 wierdn der zes Kreitsn ipgericht, en in 1512 nog viere, w.o. de Bourgondische Kreits.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Maximiliaan I (HRR) van Wikimedia Commons. |