Pazzi-komplot
’t Pazzi-komplot was ’n intrige in 1478 teegn de broers Lorenzo en Giuliano de’ Medici. De Pazzi woarn ôok bankiers in Firenze en rivoaln van de Medici.
Achter de Pazzi ountstound er e netwerk van menschn me macht, die de Medicibroers ols de facto regeerders over Toscane, wildegn vervangn deur Girolamo Riario.
Girolamo Riario was êen van de neevn van Francesco della Rovere, die ols Paus Sixtus IV regeerdeg’ over de Kerkelikke Stoat, ‘t gebied in Middn-Italië me Rome, woavan dat de paus ton ôok weireldlik soeverein was.
Paus Sixtus IV was de stoker van ’t Pazzi-komplot. Je wilde de Kerkelikke Stoat uutbreidn en je gebruukte doavôorn z’n macht ols paus, vo politieke benoemiengn te doen in ’t voordêel van zyn familie, w.o. zyn neevn Giuliano della Rovere (de loatern paus Julius II) en Pietro en Girolamo Riario.
De probleemn woarn begost round Imola van Galeazzo Maria Sforza, den ertog van Milaan. De stad lag ip de grenze van ’t Pauselik en ’t Toscoans gebied.
Lorenzo a geirn Imola g’ed, mo Sixtus dêed d'r olles an vo de reloatie tusschn Lorenzo en den hertog van Milaan te saboteern. Je kocht Imola vo te geevn ols trouwcadeau an Girolamo Riario, die trouwde me Catherina Sforza, d’ounwettige dochter van den hertog. Je vroeg doavoorn e lênienge an de Pazzi-bank, mo de Pazzi lietn Sixtus weetn da Lorenzo de’ Medici gevroagd aad vor em gin geld te lêenn, omdat 'n Imola wilde vo de verdedigienge van Firenze.
Doarip zette Sixtus direct d'intrige in gank, die loater ‘t Pazzi-komplot zou genoemd wordn.
Ôok Federico da Montefeltro, groaf van Urbino en condottiere (eurlink), speeldeg’ e grôte rolle in ’t komplot. Sixtus a Federico’s dochter Giovanna loatn trouwn me Giovanni Della Rovere, nog êen van zyn neevn, en je gaf Giovanni den titel van ertog van Urbino in 1474. Doadeure stound Federico da Montefeltro, die êest an de kant van Firenze stound, nu ôok an de kant van de paus. En achter Federico's dôod in 1482 kwam Urbino via zyn dochter by de Kerkelikke Stoat.
Ip e zundag in april 1478 wierdn Lorenzo en z’n broere Giuliano overvolln deur eurmoordenoars, binst de messe in de kathedroale van Firenze. Lorenzo gerakte lichtgewound en kost ountsnappn, mo Giuliano bloedde dôod.
Sixtus was roazend da z’n plang mislukt was. Vo van de Medici of te geroakn, riept ‘n d’excommunicoatie uut deur de kerke van ol de Medici die leefdn of nog mostn geboorn wordn.
Je probeerdeg’ ôok keunink Ferdinand I van Napels t'overoaln vo Firenze an te volln, mo Lorenzo reisde persoonlik no Napels vo met de keunink te klappn, omdat de republiek nie in gevoar zou kommn.
In 1480 trok Sixtus d’excommunicoatie van de Medici were in en je vroeg zelfs Lorenzo ’s steun teegn de Turkn, die gerêed stoundn vor ’n invoasie.
De republiek Firenze liet weetn dan ze van nu vôors, iederêen die Lorenzo zou probeern te vermôordn, ter dôod zoun veroordêeln.