Jan Provoost

De gierigoard en den dôod (Groeningemuseum, Brugge)

Schenker me St. Nicolaas, en zyn vrouwe me St. Godelieve (Groeningemuseum, Brugge)

Jan Provoost, (Mons, ca. 1465 - Brugge, 1529) was e belangryke figeure in de Vlamsche renaissanceschilderkunst.

J’is geboorn in Mons en krêeg z’n ipleidienge in Valenciennes. Loater vertrokt ie nor Antwerpn, woa dat ’n em in 1493 liet inschryvn in de Sint-Lukasgilde. Je wierd doa beïnvloed deur Quinten Metseys.

In 1494, ’t joar van Hans Memlings dôod, kocht ’n ‘t poorterschap van Brugge en je weunde in 't Ôost-Gistelhof. Ip da moment was Gerard David doa de grôte vôortzetter.

Mè zyn nieuwn styl brocht Provoost leevn in de Brugsche schilderkunst. In zyn religieuze werkn is den invloed van Memling en David te zien. Tusschn 1509 en 1527 krêegt ’n verschillige ipdrachtn van de clerus, ’t stadsbesteur en andere politieke instelliengn.

Je werkteg’ ook vo particuliern, die under geirn lietn ofbeeldn ip werkn met e religieus ounderwerp, lik de triptiek Schenker me St. Nicolaas, en zyn vrouwe met eur patrôonillige Godelieve van Gistel. ’t Middnstik van de triptiek bestoa nie me. ’t Is één van de werkn woarip da de stadskroane te zien is. Os ’t drieluuk toe was, kost j’an de buutnkant de Gierigoard en den dôod zien. De vint die achter Pietje den dôod stoat, is bykan zeker e zelfportret. De luukn zyn loater deuregezoagd, vo de vôor- en achterkant apart te kunn toogn. ’t Werk is te zien in ‘t Groeningemuseum.

Nog werkn van em in ’t Groeningemuseum zyn: De Kruusigienge en ’t Latste Oordêel, ’n ipdracht van ’t stadsbesteur uut 1525. ’t Most de magistroat herinnern an zyn plicht tout rechtveirdigheid. Vuufentwientig joar loater, in 1550, liet ’t stadsbesteur d’helletaferêeln vanounder reks, die doen peizn an Jheronimus Bosch, overschildern. Da gebeurdeg' in ipdracht van Keizer Karel V, omda de verdoemdn bykan ollemolle gêestelikkn woarn. Vierhounderd joar loater, in 1956, en ze d’overschilderienge weggedoan.

Provoost leidde de decoroatiewerkn vo de Blye Inkomste van Keizer Karel V in Brugge in 1515. Vo da project et ’n tegoare gewerkt me de Rederykers, die ossan e verantwoordelikheid aan by blye inkomstn. Vo sommigte van zyn werkn, lik de Gierigoard en den dôod liet ’n em deur under inspireern.

In 1520 kwamt ’n in Antwerpn in contact me de grôte Duutsche renaissancekunstenoare Albrecht Dürer, die meekwam met em no Brugge.

Jan Provoost is in Brugge gestorvn in 1529 en begroavn in de Sint-Gilliskerke.

• A poar vôorbeelden van schilderiën van Jan Provoost
• 
  't Latste Ôordêel (Groeningemuseum, Brugge)
• 
  De Kruusigienge (Groeningemuseum, Brugge)
• 
  Portret van e vrouwelikke schenker (Thyssen-Bornemisza Museum, Madrid

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Jan Provoost van Wikimedia Commons.