Spoansche Successieoorlog
De Spoansche Successieoorlog (1701-1713) was ’t gevolg van e belangryk Europees conflict over de Spoansche ipvolgienge van Karel II van Spanje.
‘t Hillig Rôoms Ryk, Iengeland, d’Hollandsche Verenigde Provinciën, Portugal, en ‘t hertogdom Savoye vochtn teegn Frankryk, Spanje en Beiern. Der wierd nie ollêne gevochtn in Europa, moar ook in Amerika, doa Queen Anne's War genoemd .
Belangryke generoals an de twi kantn woarn: Claude-Louis-Hector, hertog van Villars, James FitzJames, hertog van Berwick, John Churchill, hertog van Marlborough (vôorvoader van Winston Churchill), en Prins Eugene van Savoy.
Anleidienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Iederêen wist da Karel II zwak en ziekelik was en dat ’n gin trôonipvolger haad. De rivoaln van Frankryk woarn oengerust dan de keunienkrykn Spanje en Frankryk oender êen keunienk van ’t huus Bourbon zoun kommn.
’t Spoans Ryk was styf uutgestrekt mè Spanje, Milaan, Sicilië, Sardinië, de Zudelikke Nederlandn, Ipper-Gelre en de kolonies over zêe, woadeure dan de machtsverhoudingn in Europa styf zoun verstôord wordn.
Willem III, prins van Oranje, stadhouder van Holland en ook keunienk van Iengeland, bemiddelde en Iengeland, Frankryk en Holland sproakn of da ’t ryk verdêeld most wordn tusschn de zeune van Lodewyk XIV, de Fransche krôonprins Lodewyk, le Grand Dauphin en aartshertog Karel, twidde zeune van de Duutsche keizer Leopold I.
Karel II stierf in november 1700, mo kort vo zyn dôod haad ‘n Filips van Anjou, klêenzeune van Lodewyk XIV, angeduud ols ipvolger.
Zowel Lodewyk XIV of Leopold I, aartshertog van Oostnryk en keizer van et Hillig Rôoms Ryk woarn familie, en voendn dan ze recht haan ip de Spoansche trône. In 1701 brak den oorloge uut.
Keizer Jozef I, die zyn voader Leopold I ipvolgde in 1705, stierf in 1711 en zyn broere Karel VI voldeg hem ip. ’t Frans leger was styf verzwakt en nu zoatn ze der mee in da de Spoansche trône noar Ôostnryk zou goan en da brocht were gevoar mee vo ’t evenwicht van Europa.
Vo da te belettn begostn d'Iengelsche met oenderhandeliengn, die resulteerdn in de Vrede van Utrecht.
By de Vrede van Utrecht wierd Filips van Anjou erkend ols keunienk Filips V van Spanje, ip vôorwoarde dat ’n gin keunienk van Frankryk zou zyn. De Zudelikke- of Spoansche Nederlandn giengn were no den Ôostnryksn tak van ’t huus Habsburg oender keizer Karel VI, en woarn van ton d'Ôostnryksche Nederlandn.
Lodewyk XlV hield Artois, Woals-Vloandern, Koameryk en den helt van ‘t gewest Henegouwn. Je krêeg ook ‘t Prinsdom Orange.
’t Verdrag wierd in april 1713 in Utrecht geslootn en e joar loater deur de Duutsche keizer bevestigd in de Vrede van Rastatt. Nog ’n half joar loater wierd et Verdrag van Baden in Zwitserland geslootn vo d’Ôostnryksche landn.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie War of the Spanish Succession van Wikimedia Commons. |