Huus Wittelsbach

't Huus Wittelsbach is een oude Duutsche dynastie. De Wittelsbachs leeverdn lange tyd groavn, hertoogn en keuniengn van Beiern en vormdn loater een Europeesche keunienklikke familie.

't Hoofd van de familie is siddert 1996 Franz, hertog van Beiern.

Deurda de verschillige takkn dikwils gedêeld en tegoare gevoegd wierdn, en under land ton an den overleevndn tak kwam, giengn under bezittiengn bykan nôoit verloorn.

Leedn van de familie regeerdn als hertoogn, keurvorstn en keuniengn van Beiern (1180–1918), Paltsgroavn an de Reyn (1214–1803 en 1816–1918), markgroavn van Brandenburg (1323–1373), en groavn van Holland, Zêeland en Henegouwn (1345–1432)

Ze leeverdn ook twi keizers van 't Hillig Rôoms Ryk (1328–1347/1742–1745) en êen Rôoms-Duutsche keunienk (1400–1410), twi Anti-keuniengn van Boheemn (1619–20/1742–43), êen keunienk van Hongareye (1305–1309), êen keunienk van Denemarkn, Noorweegn en Zweedn (1440–1447), keuniengn van Zweedn (1654–1720) en êen keunienk van Grieknland (1832–1862).

Geschiedenisse

In 't joar 1180 gaf keizer Frederik Barbarossa et hertogdom Beiern in lêen an groaf Otto VI van Wittelsbach, achter dat ie 't ofgepakt haad van Hendrik de Leeuw, den hertog van Saksn en Beiern.

Otto was den êestn hertog van Beiern van 't Huus Wittelsbach en je liet hem van ton Otto I van Beiern noemn. Zyn noakommeliengn blêevn nog tout in 1918 hertog en loater keunienk van Beiern.

Zyn zeune Lodewyk de Kelheimer trouwde me de weeuwe van de groaf van Boogn. Van doa komt et blow-wit geruut woapn van Beiern.

Achter 'n dôod van paltsgroaf Hendrik VI van Brunswik in 1214, kwam Lodewyk ook paltsgroaf an de Reyn. Je wierd in 1231 vermôord en zyn zeune Otto II volgdeg hem ip.

Ounder zyn bewiend kwoamn de domeinn van de groavn van Boogn, Andechs en Ortenburg in handn van 't hertogdom Beiern, omda de platselikke dynastien doar uutgestorvn woarn in 1242.

Achter zyn dôod in 1253 wierd Beiern ipgedêeld in Ipper-Beiern en Neder-Beiern.

Keuniengn en keizers van 't Huus Wittelsbach

Keizers van 't Hillig Rôoms Ryk.

Portreit	Noame	Titel	Regeerperiode	Nota's
	Lodewyk IV Lodewyk den Beier (Ludwig der Bayer)	Keunienk Keizer	1314-1347 1328-1347	Margaretha van Holland en Henegouwn was zyn twidde vrouwe. Achter 'n dôod van heur broere Willem IV kwam 't groafschap Holland ounder 't gezag van Beiern. Met die ipvolgienge begostn de Hoekse en Kabbeljowse ruuzjes
	Karel VII (Karl VII)	Keunienk Keizer	1742-1745 1742-1745	Schonzeune van keizer Jozef I Keurvorst van Beiern. Antikeunienk teegn Maria Theresia binst 'n Ôostnryksche Successieoorloge

Rôoms-Duutsche keunienk

Portreit	Noame	Regeerperiode	Nota's
	Ruprecht I (Ruprecht von der Pfalz)	1400-1410	Je was als Paltsgroaf êen van de vier keurvorstn die keunienk Wenceslaus ofgezet haan en in 1400 wierd ie zelve verkoozn

Anti-keuniengn van Boheemn

Portreit	Noame	Regeerperiode	Nota's
	Frederik V van de Palts	1619-1620	In 1618 kwoamn de protestantsche Boheemn in ipstand teegn keizer Ferdinand II, die vo de contrareformoasje was, en begost in Praag de Dertigjoarign Oorloge. De Boheemschn oadel wilde Frederik V van de Palts ip de trôone. Je wordt de wienterkeunienk genoemd omdat ie moar e wienter keunienk was. Keizer Ferdinand II kost zyn gezag were herstelln achter dat 't Boheems leger versleegn wierd binst de Slag ip de Wittn Berg (8-11-1620).
	Karel VII	1741-1743	Ook keizer van 't Hillig Rôoms Ryk (1742-1745)

Keunienk van Hongareye

Portreit	Noame	Regeerperiode	Nota's
	Béla V (Otto III van Beiern)	1305-1307	Hertog van Neder-Beiern (1290-1312)

Keunienk van Denemarkn, Noorweegn en Zweedn (1440-1448)
- Christoffel III van Beiern
Keuniengn van Zweedn (1654-1720)
- Karel X Gustaaf van Zweedn
- Karel XI van Zweedn
- Karel XII van Zweedn
- Ulrike Eleonora van Zweedn

Keunienk van Grieknland (1832–1862)
- Otto I van Grieknland

Andere belangryke leedn van 't Huus Wittelsbach

Groavn van Holland, Zêeland en Henegouwn:
- Willem V (ook Willem I van Beiern en Willem III van Henegouwn)
- Albrecht I van Beiern
- Willem VI
- Jacoba van Beieren

Sophie van Beiern, vrouwe van eirtshertog Frans Karel van Ôostnryk en de moeder van keizer Frans Jozef I
Elisabeth Amalie in Beiern (Sisi), hertoginne in Beiern, prinsesse van Beiern, en deur heur huwelik me keizer Frans Jozef I keizerinne van Ôostnryk. Ze was ook keuniginne van Hongareye.
Elisabeth Gabriele, hertoginne in Beiern, prinsesse en keuniginne van België deur heur huwelik me keunienk Albert I van België

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie House of Wittelsbach van Wikimedia Commons.