Kwakkel

Geweune kwakkel
E kwakkelhenne
Taxonomische indêlienge
Domein: Eukaryootn Ryk: Animalia (Bêestn) Stamme: Chordata (Chordabêestn) Klasse: Aves (Veugels) Orde: Galliformes (Hoenders) Familie: Phasianidae (Fazantachtigen) Geslacht: Coturnix (Kwakkels)
Sorte
Coturnix coturnix Linnaeus, 1758

Kwakkels (Coturnix coturnix) zyn veugels uut de familie van de fazantachtign. 't Zyn de klinste hoenderveugels van Europa en ol hier zyn 't gin standveugels: ze vliegn in de wienter no 't zuudn, surtout nor Afrika, woamei dan 't oek d'ênigste hoenderveugels zyn die dat doen.

Leefgebeid en verspreidienge

Kwakkels zyn veugels die surtout leevn up plekkn woa dan der nie te vele boomn stoan. Wêen en stikkn zyn ideoal voun nunder, mor oek olle sôortn aar gesland (lik steppegebiedn).

In Europa (oundersôorte C. c. coturnix, Eurazioatische populoasje) kuj ze in de zomer verre overol viendn, buutn in verre hêel Scandinavië en 't nôorn Rusland, up Ysland, up de Faeroer (in tyde wel) en in stikkn van Grôot-Brittannië en Ierland. In Azië kommn ze in hêel Centroal-Azië vôorn, buutn in de droogste streekn lik de Gobiwoestyn. In 't westn van Azië lopt de populoasje deure toet in Turkeye en ezo zudelikker round de Middellandsche Zêe toet in Egypte. D'Eurazioatische populoasje lopt oek deure toet in 't nôorn van Afrika. In Europa goat het nie zo goed met de kwakkelpopuloasje, oundermêer deur de verbeterieng en vergrôtieng van de landbouw en deur de jacht, die in de mêeste landn in Europa (en oek in België) verboodn is. De kwakkels die hier nu nog eetn zyn (en oek d'eiers) zyn van gekwikte veugels. En aar reedn is de jacht die nog ossan gebeurt up d'eilandn van de Middellandsche Zêe (surtout up Malta). Overvliegnde trekveugels zyn doar massoal uut de lucht eschootn, etwot die e masse protest krygt uut de reste van Europa.

In de reste van Afrika zit de oundersôorte C. c. africana, die te viendn is van Somalië toet an Zuud-Afrika en up Madagascar en de Comoorn.

't Zittn der oek nog e masse up de Kaapverdische Eilandn, die ounder en aar oundersôorte volln, C. c. inopinata. En toune is er oek nog en oundersôorte, C. c. confisa, die leeft up Madeira, d'Azôorn en de Canoarische Eilandn.

Uutzicht en doenieng

E koppel kwakkels met e nest kieksjes.

Coturnix coturnix

Kwakkels zyn redelik klêne veugels, die toet 18 cantimeiters lank kommn. De hoann en d'henn trekkn stief up makoar, 'n bost van d'hoane is ollêne e bitje roster ekleurd, de pluumn an zyn kele zyn zwort en de witte striepn up zyn kop zyn oek beter te zien of van 't wuvetje. Voun de reste zyn ze bruun-grysde emarbeld van kleur.

De wuvetjes leggn in mei en juni tusschn de zesse en d'achtien eiers, die grysde met zworte of brune plekkn zyn. Ze broedt er 17 doagn ollêne up en ze zorgt oek ollêne voun de kiekens, die ol achter twêe doagn kunn vliegn.

Z'eetn olles dan ze up de ground tusschn 't ges kunn viendn, lik groan, zoad, bloarn en fernient. Omdan ze mêestol tusschn plantery zittn, zyn der nie vele menschn die kwakkels in 't wild gon zien. 't Is mêer keure voun ze t'hôorn, de vintjes roept etwot in 'n oard van kwi-kwe-kwi nog makoar.

Kwêek

Surtout in Vrankryk en Itoalië zyn der e masse kwakkelkwêkeryen, woa dan ze ekwikt zyn juuste lik henn, sommigte voun nunder vlêes en aar voun nunder eiers. 't Zyn oundertusschn oek ol verschillige rassn deur selecsje emakt, die grodder of aars van kleur kunn zyn ('t bestoat oundermêer ol e witte sôorte die oek witte eiers legt).

't Zyn oek kwakkels die in volières houdn zyn, mo dat zyn mêestol harlekingkwakkels (C. delegorguei) en Chineesche dwergkwakkels (C. chinensis).

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Coturnix coturnix van Wikimedia Commons.