SI-systèm

't SI-systèm is een internationoal systèm van êenheedn die in 1960 zyn ingebrocht. De standoard wordt bewoard deur het Bureau international des poids et mesures in Sèvres, Vrankryk. SI stoat vô 't Franse Système International d’Unités (internationoal êenheednsystèm). Ieder fysische of scheikundige eigenschap kad uutgedrukt wordn in SI-êenheedn of een combinoatie dervan.

Geschiedenisse

Landn volgens under joar van metrikoasje

't Metriek systèm was ountworpn deur een groep wetenschappers (woarounder Lavoisier, de "voader van de moderne scheikunde") ounder d' instruksjies van Louis XVI, die een rationoal systèm van moatn en gewichtn wilde hèn. Achter de Franse Revolusje hèt de revolusjonêre regerienge da systêm g'adoptèrd, en is in voege gekommn up den tiensten december 1799, een moand achter da Napoleon an de macht was gekommn.

De bedoelienge van 't SI-systèm is vô 't gemakkeliker te maakn voar up 't internationoal vlak gegeevns uut te wisseln. Oorsprounkelik haad ieder land zyn eign moatstelsel, en zels nu gebrukkn landn gelik 't Verênigd Keunienkryk en de Verênigde Stoatn nog êenheedn gelik 't pond, den duum, de voet en de myle (de zogenoamd Imperioale êenheedn).

Êenheedn

't SI-systèm is upgebouwd round een antol basisêenheedn, die in combinoasje mè mankoar ofgeleide SI-êenheedn vormn. Deur die soamenhang wordt het gebruuk van omrekeniengsconstantn toet een minimum beperkt.

SI-basisêenheedn

De zeven, ounderlienk onafhankelike basisêenheedn zyn:

grôotheid	SI-basisêenheid
	naam	symbool
lengte	meter	m
massa	kilogram	kg
tyd	seconde	s
illetrieke stroom	ampère	A
absolute temperateure	kelvin	K
hoeveelheid stoffe	mol	mol
luchtsterkte	candela	cd

Olle andere SI-êenheedn kunn'n uutgedrukt wordn as combinaosjies van die basisêenheedn.

SI-vôorvoegsels

Neffenst de SI-êenheedn zyn der ook SI-vôorvoegsels die veelvoudn van 10 vôrenstelln:

SI-vôorvoegsels

10n	vôorvoegsel	symbool	name	decimoal equivalent
1024	yotta	Y	quadriljoen	1 000 000 000 000 000 000 000 000
1021	zetta	Z	triljard	1 000 000 000 000 000 000 000
1018	exa	E	triljoen	1 000 000 000 000 000 000
1015	peta	P	biljard	1 000 000 000 000 000
1012	tera	T	biljoen	1 000 000 000 000
109	giga	G	miljard	1 000 000 000
106	mega	M	miljoen	1 000 000
103	kilo	k	duusd	1 000
102	hecto	h	hounderd	100
101	deca	da	tiene	10
10−1	deci	d	tiende	0,1
10−2	centi	c	hounderdste	0,01
10−3	milli	m	duzendste	0,001
10−6	micro	µ	miljoenste	0,000 001
10−9	nano	n	miljardste	0,000 000 001
10−12	pico	p	biljoenste	0,000 000 000 001
10−15	femto	f	biljardste	0,000 000 000 000 001
10−18	atto	a	triljoenste	0,000 000 000 000 000 001
10−21	zepto	z	triljardste	0,000 000 000 000 000 000 001
10−24	yocto	y	quadriljoenste	0,000 000 000 000 000 000 000 001