Stephen Jay Gould

Stephen Jay Gould (New York, 10 september 1941 - 20 meie 2002) was een Amerikoanse paleontoloog, geoloog en evolutiebioloog. Je was een belangryke en vantydens een controversiêle figeure in de weireld van d' evolutiewetenschappers, moa stound ook bekend as een essayist en vo zyn gepopulariseerde boekn over evolutie. Gould was een professor an de Harvarduniversiteit, en je was ook verboundn an 't American Museum of Natural History in New York.

Bydraagn an d' evolutielêer

Gould zyn grôotste bydrage was de theorie van punctuated equilibrium dat je t'hope mè Niles Eldredge hèt ountwikkeld. Dien theorie zei dat evolutionaire veranderiengn vrê rap gebeurn in kort' èpisodes, mè doatussn lange perioodn woardat er nie veel veranderienge gebeurt.

Een ander belangryk princiep da Gould noa vôorn gebrocht hèt is wa dat je "exaptaotie" noemdige. Exaptoatie betêkent dan bepoald' eigenschappn van bêestn of plantn deur d'evolutie olmetêens vor een hêel ander doel gebruukt kunn'n wordn. Een vôorbêeld doavan zyn de vleugels van insektn: 't er wordt gepeisd dan d' êeste vleugels te klêne woarn vo te vliegn, moa dan ze up da moment as warmtewisseloars dienst deen, en dan ze pas loater vo 't vliegn gebruukt wierdn.

Andere ideeën van Gould zyn minder goed uutgevolln. Zo byvôorbêeld is zyn idee dat de verschêdenheid (wa da tje disparity noemdige) in de Cambrische periode veel grôter was dan nu deur andere wetenschappers ounderzocht, en te lichte bevoundn. Bêestn die Gould as monstrositeitn zaag woarn uutendelik goed up te neemn in bestoande groepn van bêestn, wa da betêkende da Gould zyn disparity veel klinder was dan da tje peisdige.

Gould vs Dawkins

Round de zelsten tyd da Gould begost zyn werk te publiceern kwaam Richard Dawkins ook an den bak mè zyn boek The Selfish Gene (1976). 't Is wel rare dan twê evolutionistn die olletwêe as ultra-darwinistn bekend stoan gedeurende under lôopboane piek-an-piek mè mankaor gestoan hèn, toet an 't punt da zels achter Gould zyn dôod der nog olsan een "Gould"- en een "Dawkins"-kamp bestoat ounder d' evolutionistn.

Neutroale woarnemers peizn da 't verschil in mênienge komt van een verschil in perspektief: Gould, as een paleontoloog, zaag evolutie as iet da mêer up 't niveau van 't organisme gebeurdige, binst da Dawkins, as een geneticus, peisde dat 't ollemolle een kwestie van geenn was.

Essayist

Gould hèt een onounderbrookn reekse van 300 essays geschreevn vo 't tydschrift Natural History, van 1974 toet an zyn dôod in 2002. Die zyn ollemolle heruutgegeevn in boekvorm, in totoal tien boekn. In zyn boekn en zyn essays ounderzocht Gould dikwils de reloatie van de nateurwetenschappn, en voarol d' evolutielêer, met andere filosofieën gelik godsdienst en de gêesteswetenschappn.

Bibliografie

1977, Ontogeny and Phylogeny: een boek over 't belang van embryologie voar 't ontstoan van nieuwe sôortn plantn en bêestn
1977, Ever Since Darwin: een êeste collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1980, The Panda's Thumb: een twidde collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1981, The mismeasure of man: een boek over 't verkêerd gebruuk van 't IQ over de joarn
1981, Hen's teeth and horse's toes: een derde collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1985, The Flamingo's Smile: een vierde collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1987, Time's Arrow, Time's Cycle: een boek die 't concept van "geologische tyd" exploreert
1987, An Urchin in the Storm: een reekse boekbesprekiengn ôorsprounkelik gepubliceerd in The New York Review of Books
1989, Wonderful Life: een boek over de Cambrische explosie
1991, Bully for Brontosaurus: een vuufde collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1993, Eight Little Piggies: een zesde collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1995, Dinosaur in a haystack: een zevende collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1996, Full House: een boek woarda Gould up 't gevoar van de statistiek van extreemn wyst
1997, Questioning the Millennium: een boek da kykt noa de culturêle en historische betêkenisse van 't kommende millennium
1998, Leonardo's Mountain of Clams and the Diet of Worms: een achtste collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
1999, Rocks of Ages: een kort boek over de reloatie tussn wetenschap en godsdienst
2000, The Lying Stones of Marrakesh: een negende collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
2002, The Structure of Evolutionary Theory: Gould zyn magnum opus, een verder uutbrêedienge van Ontogeny and Phylogeny
2002, I Have Landed: een tiende collectie van essays ôorsprounkelik gepubliceerd in Natural History
2003, The Hedgehog, the Fox and the Magister's Pox: een boek dat de reloatie tussn de nateur- en de gêesteswetenschappn ounderzoekt

Externe Koppelienge