Viertorre (Blanknberge)

De viertorre van Blanknberge stoat an de westkant van de zêedyk.

Geschiedenisse

De Blanknbergsche viertorre wordt vo 't êest vermeld in 1337. Je stound ton in 't ôostn van de stad. Ofbeeldiengn of têkeniengn uut die periode zyn der nie, moa wel uutgoavepostn van de stadsrekeniengn.

In 1394 ist er deur 't stadsmagistroat e primitieve viertorre of "viermast" ipgericht. Je stound in 't ôostn van de kerkstroate van nu, te middn van de dunen. 't Was e poale, deur keetns rechte g'houdn, mè zwoare stêens der round. Boven ip de poale was-t er e simpele vierkante lanteirn angebrocht met doarin "een eerdene vierpanne" (e panne in eirdewerk) met een lamet of wiek, gemakt van kôorde en lynzoadolie. Iedern dag teegn den oavend kwoamn der twi oude visschers, tegoare met e scheepsknecht, vo de lanteirn an te steekn. Ze brochtn e pulle mee gevuld met e miengsel van olie en reuzel. De scheepsknecht klemdege ton ip de mast, vuldege de vierpanne en stak de wiek an. 't Ounderhoud van de viermast viel te laste van de visschers, die doarom verplicht woarn van viergeld te betoaln.

Loater is de viermast vervangn deur e torre in stêen, woarin dat er vo brandstoffe strooi gebruukt wierd, vo lucht te geevn.

In de geschriftn ku j'ook leezn da temmerman Jan de Juede in 1421 werktege an de vierboete, en boutn, noagels en ankers leverde. Ook dat de stad in 1442 Cornelis Godewaert betoaldege vo 't ipkuuschn van d'assche.

't Is vaneigns nie te verwoundern da 't stookn van strooi en hout, vele brandgevoar meebrocht. Regelmoatig brandege de torre uut. In 1484-85 is 't boovnste dêel vernieuwd achter e brand. Michiel van Langhemaere vernieuwdege nog e ki de kappe in 1524 moar in 1526 brandege de torre hêlegans of.

De metsers Pier Ketele, Jacob Kint en Michiel Langhemaere reisdegen noar Ostende en Nieuwpoort vo doa te kykn noa de vierboetn en ton dezelfstn te bouwn in Blanknberge. E poar joar loater in 1537 was ter were brand en in 1555 wierd de viertorre were lêlik toegetoakeld. De Brugsche metser Jerome van der Beke brocht 1800 bakstêens en 25 werkdoagn in rekenienge vo 't herstel. Moa tien joar loater was 't were van dadde en der wierd were e nieuwe torre gebouwd.

De torre stound er nog moa in 1556, of de woatergeuzn begostn de zêe en de kust ounveilig te moakn. Achter de zomer van 1572 ountscheeptn ze vanuut Vlissiengn in Blanknberge en 't Brugse Vrye. Die periode was een rampe vor uze gewestn.

't Is moar in de Oostnryksche periode dat er were geschriftn gevoundn zyn over e viertorre (1771). De bouwheer was de stad Blanknberge en de kostprys was 29 pound. Moa 't zag ter noar uut da de nieuwe viertorre e gevoar was vo de visschersstad omda de vierboete in de dunen stound rechte teegnover de stad. Omdat er al e grôte brand gewist was in 1719, woarn der verschillige menschn die klacht indiendn by burgemeester Pollet. Burgemêester en schepens voundn de klachtn geground en beslistn de 14ste meie 1772 de vierboete te verplatsn, mêer ôostwoarts van de visscherswyk. Die viertorre is verzekers deur den oorloge in 1795 in ounbruuk gerakt en hêlegans vervalln.

In 1810 wierd er ip bevel van Napoleong e versterkte torre gebouwd in de dunen ter hoogte van de casino van nu. 't Was gin viertorre moa je wierd loater doavoorn gebruukt. Napoleon wildege e fort in de dunen met de bedoelienge vo d' Iengelsche scheepn te bespiedn en van de kust weg t'houdn. 't Is ounder 't bestier van d'Hollanders dat er in 1817 ip 't fort e lucht gezet is. Die viertorre blêef in gebruuk tout 1872.

By den anleg van d'hoave van Blanknberge (1863-71) liet 't Ryk in 1870 e nieuwe viertorre neffest d'hoavegeule bouwn. 't Was een achthoekige torre, 17 meter hoge in Boomsche bakstêen mè meurn van 1,5 meter dikke. Van ounder was 't verbluuf van de viertorrewachter en e stoapelplekke vo materioal. De torre teldege 121 trappn en de lanteirn kwam van Birmingham in Iengeland. Den êeste juli 1895 is de vaste lucht van de viertorre vervangn deur e knipperlucht, die om de 15 secondn knipperde. In 1944 is die viertorre vernield deur de Duutschers (Twidde Weireldoorloge).

De viertorre van nu is vo 't êest gebruukt in 1950. De latste viertorrewachter is gestorvn in 1970. Noadien zyn d'r nog twi ipzichters angesteld die allêne moa belast woarn me 't ounderhoud van 't gebouw, want de luchtn wierdn ton al bediend vanuut Zêebrugge.

Zêegenootschap

't Zêegenootschap, e club die gepassioneerd is deur 't leevn ip zêe, krêeg in 1994 de toeloatienge vor e "zêemuseum" en "nautisch en didactisch informoatiecenter" ip te richtn in 't viertorregebouw. D'r hangt ook e gedenkploate vo weireldzeiler Staf Versluys en 'n ipschrift ter êre van Jacques Brel, even oud of Versluys en met de zelfste passie vo zeiln.

Bronne

Danny De Soete

Externe koppelienge

Inventaris Bouwkundig Erfgoed

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Lighthouse of Blankenberge van Wikimedia Commons.