Germaansche toaln

Van Wikipedia

De Germaansche toalfamilie is e familie van styf verwante toaln, die up zyn toer dêel uutmakt van 't Indo-Europees. Oloewel da 't nie de grotste toalfamilie van de weireld is, is 't wel 'n belangryksn omdat Iengels voe vele zoakn e lingua franca is, e toale die deur bykan iederêen gebruukt is om in de vrimde makoar te verstoan.

Ounderverdêlieng[bewerkn | brontekst bewerken]

Nôord-Germoansche toaln: ██ Yslands ██ Feroes ██ Noors ██ Zweeds ██ Deens West-Germoansche toaln: ██ Schots (Anglo-Fries) ██ Iengels (Anglo-Fries) ██ Fries (Anglo-Fries) ██ Nederlands (Nederfrankisch) ██ Nederduuts (Nedersaksisch) ██ Hoogduuts

't Bestoat e masse discuusje over d'ounderverdêlienge van de Germaansche toaln, ierounder oglyk en overzichtje.

Nôord-Germaans[bewerkn | brontekst bewerken]

Oost-Scandinoavisch[bewerkn | brontekst bewerken]

West-Scandinoavisch[bewerkn | brontekst bewerken]

  • Yslands (300 000)
  • Fareurs (70 000)

Ôost-Germaans[bewerkn | brontekst bewerken]

'n Dag va vadoage zyn der gin levende Ôost-Germaanse toaln ne mi. 't Krimgotisch e bestoan toet in d'achttienste êeuwe.

  • Bourgondisch (†)
  • Gotisch (†)
  • Vandaals (†)

West-Germaans[bewerkn | brontekst bewerken]

  • Iengels (tusschn 350 en 400 meljoen)
  • Afrikaans (16 meljoen, dochtertoale, apart ereeknd)
  • kerngebied: N.-Duutsland, N.O.-Olland
  • Schots (mêestol by't Iengels ereeknd, 1,5 meljoen)

Oek in 't Papiamento of Papiaments (e creoolntoale van up de Ollandsche Antilln) zittn der West-Germaansche invloedn, mêerbepoald van 't Nederlands en van 't Iengels.

Dit ôofdstik es geschreevn in 't Ypers.


Diachronische verdelienge[bewerkn | brontekst bewerken]

Dizze tabelle toont de evoleusje van de Germoansche toaln. De toaln/toalgroepn stoan verticoal upgesomd in kolommn, under toalstadia orizountoal in reekn. De volgorde van de toalgroepn zegt nietn over eventuele ounderlienge overeenkomstn.

Yzertyd
500 v.C.–n.C. 200
Oergermoans
Oost-Germoans West-Germoans Noord-Germoans
Zuud-Germoans Anglo-Fries
Volksveruziengn
n.C. 200–700
Gotisch, Lombardisch1   Oudfrankisch Oudsaksisch Oudfries Oudiengels Proto-Noors
Vandoals, Bourgondisch Oudoogduuts
Vroege middelêeuwn
700–1100
Oudnederlands Runen Oudwestnoors Runen Oudoostnoors
Oge middelêeuwn
1100–1350
Middeloogduuts Middelnederlands Middelsaksisch Middeliengels Oudyslands Oudnoors Vroeg Ouddeens Vroeg Oudzweeds Vroeg Oudgutnish
Loate middelêeuwn2
1350–1500
Middeliengels Vroeg Schots Loat Oudyslands Oud Fareus Oud Norn Middelnoors Loat Ouddeens Loat Oudzweeds Loat Oudgutnish
Nieuwn tyd
1500–1700
Krimgotisch Vroeg modern Oogduuts Nederfrankische toaln (o.a. Nederlands, West-Vlams) Middelfries Vroeg modern Iengels Middelschots Yslands Fareus Norn Noors Deens Zweeds Gutnish
Nieuwstn tyd
1700 tot vandoage
ollemoale uutgestorvn Oogduutsche toaln Nedersaksische toaln Friesche toaln Iengelsche toaln Schots/ Schots-Iengelsche toaln uutgestorvn3 uutgestorvn3

Nota 1: 't Lombardisch èt ier e geïsoleerde classificoasje gekreegn. Andere bronn classificeern 't idder by 't Oudoogduuts of Oudsaksisch.

Nota 2:loate middeleeuwn verwyzn m'ier ook na de periode achter 'n tyd van 'n Zwortn Dood. Dat es belangryk vo d'evoleusje van et Noors te verstoane.

Nota 3: De vroegere sprekers van et Norn spreekn nu Schots, en et Gutisch es geëvolueerd tot e Zweeds dialect.