Alletorre
D' alletorre (Brugs: d' olletorre), den alletôorn of 't belfort, is e gebow ip de Grôote Mart van Brugge. D' alletorre is vanof 4 decembre 1999 ipgenoomn in de weirlderfgoedlyste van UNESCO.
Geschiednisse
[bewerkn | brontekst bewerken]
Ip de platse van de teegwôordige alletorre stoen ôorsproenklik 'n antal alln of anhoars. By d' uutbreidienge van da bowwerk wierdr vanof 1240 ook e torre ipgetrokkn in stêen mêt 'n oetn tôornspitse. D' alln bestoen uut verschillnde oovredekte martn vo vornoamlik kommêrsje in wulle en loaken, en anhoars. De torre ad e mêer bestierlikke funksje : y bevatte e schatkoamre en 't arsjief van de stadsreekniengn.
In 1280 brandde 't boovnste dêel of en doamee gienk 't arsjief van vôo 1280 verloorn. Da zorgde drvôorn datr 'n ofzoendrlyk stad-uus wierd gebowd ip de Burg woa dat de mêeste bestierlikke funksjes noatoe vruusdn. Roend 1291-1296 wierd de tôorn êrsteld mê de twêe oendrste vierkante bowdêeln en 'n oetn spitse.
De stads-alln wierden in de viftiende êewe voddre uutgebreid en van 1483 toe 1487 wierd 't achtoekige gôotiesche boovngedêelte gebowd, ook mêt 'n oetn spitse woarop 't beeld van Sint-Michiel verschêen. Deur e bliksm-inslag in 1493 brandde da boovste gedêelte nog e kêe of en ook de stadsklokkn. By de riparoasje wierdr 'n oetn spitse met 'n ipklimmende lêew gebowd.
In de zestiende êewe wierdr achtr d' alln e galery bygebowd. Ook de rechtoekige binneplatse krêeg e poar galeryn ip 't êeste verdiep.
In 1741 brandde de tôornspitse nog mor e kêe of en wierd in 1753 êrsteld. In 1822 krêeg de torre de teegnwôordige neogôotiesche krôone-ofwerkienge in de platse van e spitse.
D' alletorre is 83 meetrs ooge en êlt lichtjes (1 meetr noa lienks). Vo boovn te groakn moetn dr 366 treedn beklommn wordn.
Funksje
[bewerkn | brontekst bewerken]D' alln oendre de torre addn e kommêrsjêele funksje. Ze bestoen uut verschillnde zoaln woada iedre kêe andre ambachtsprodukten mê stadskeure verandeld wierdn. Ip 't twidde verdiep wastr e schatkoamre en 't Stadsarsjief. De joarreekniengn vanof 1281 zyn praktiesch allemalle bewoard gebleevn; toe 1300 in 't Latyn, nodien in de volkstoale ipgesteld.
Vanof 't balkong boovn de toegangspôorte wierdn dr deur e baljuuw in anweezigeid van te minste twêe scheepn of andre oovreidspersôonn, al de riglementn ofgeroepn, de zogenoamde "alle-gebôon". Die omvattn wetgeevienge in verband met oopnboare orde, kommêrsje en nyvreid (woaroendre vonnissn en berichtn oovre bankroet). Die riglementn wierdn ook ofgeroepn ip andre platsn in de stad en loatre ip borden angeplakt vôo 't staduus. Vanof 1769 gebeurde die bekendmoakienge vanip d' ankondegiengsplatse van 't staduus, aa wierd de benoamienge alle-gebôon bewoard.
De torre diende in d' êeste plekke lik wachttôorn vo 't ziene van brand in de stad.
Beijoard
[bewerkn | brontekst bewerken]
Vôo de zestiende êewe wierden klokkn mê d' and geluujd. 't Luujn van de klokkn ad e wêlbepôalde betêeknisse, lik :
- 't oopndoen en sluutn van de stadspôortn;
- e "werkklokke" die 't begun en 't ende van de werktydn angaf - 't was verboodn vo te werkn mê te weinig kloarte;
- e klokke die angaf vanof wannêer daj nie mê mochte zoendre tôortse deur de stroatn loopn;
- fêestlikke klokkn luujn binst alle sôortn fêestlikeedn, lik byvôorbeeld binst d' Illige Bloedprecêsje.
Vanof 1523 zorgde e trommle, angedreevn deur 'n orloozje, vor 't reeglmoatig speeln van bepoalde klokkn (lik vo 't angeevn van 't eure). Mê de trommle wierd 't ook meuglik vo (weirldlikke en gêestelikke) liedjes of te speeln. Vanof 1604 wierd deur 't stadsbestier e beijoardier betoald vo da te doene binst de zun-, fêest- en martdoagn.
In 1675 bestoend de beijoard uutt 35 klokkn, oentworpn deur de Antwerpenoare Melchior de Haze. Achtr de brand van 1741 bestoat de beijoard uut 47 klokkn, gebowd deur Joris Dumery, oltegoare roend de 27,5 ton. Dedeeze zyn nog oltyd in gebruuk.
In 2010 wierdn de 21 klêenste (nie-iestôoriesche) klokkn van 1939 en 1969) vervangn deur niewe klokkn die ansluutn by d' iestôoriesche Dumery-seerje. Da gebeurde binst d' algemêene beijoardrestoroasje.
E bitje voddr kykn
[bewerkn | brontekst bewerken]- (fr) Duclos, Adolphe 1910 : Bruges, histoire et souvenirs, Brugge.
- (nl) Dacquin, Hedwig & Formesyn, Martin 1984 : Brugge, Belfort en Beiaard, Brugge.
- (nl) Beernaert, Brigitte e. a. 1995 : De Hallen en het Belfort, in : Burgerlijke openbare gebouwen, Open Monumentendag 1995, Brugge.
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Belfry of Brugge van Wikimedia Commons. |