Blauwn
Blauwn is productn over de grenze smokkeln, zounder de invoerrechtn te betoaln. 't Is e wôord daj vroegertyd surtout ôorde an de Schreve in de Westoek.
Ôorsproung
[bewerkn | brontekst bewerken]Twêe condisjes voe te blauwn: d'r moet e grenze zyn, en je moet er geld mei kunn verdienn:
- Die grenze in de Westoek lopt van De Panne tout Euvelland. Ol de dorptjes die an weerskantn van die grenze leggn kostn blauwn. Moa de mêeste blauwers weunde in de streke va Poperienge, e mêer bepoald Roesbrugge en Oarienge. In Vrankryk wos Godsvelde e berucht smokkeloarsnest.
- 't Woarn ouk tydn, e we klappn nu van 'n êestn elft van 'n 20stn êeuw, dan de menschen mi rôoi nunder brôod verdiende, ouk ol vrochtn ze nunder kapot (dikkers tout 18 eurn op e dag).
E blauwer die round 1930 op zyn eigen werkte, leverde een paksje toebak van 250 gram tegen 8 Fransche frang (dus e kilo teegn 32 FF). De winst is rap bereeknd: 15 kilo kostte voe de blauwer à peu près 105 FF, moa da kost 'n verkoopn voe 480 FF. Dat is e winste van 375 FF. E klêne vergelykieng: 375 FF wos 't gemiddelde moandlôon van e Fransman die op 't stik vrocht.
Blauwers tegen kommiezen
[bewerkn | brontekst bewerken]De Fransche douaniers (kommiezen) speurnde surtout na voetspôorn: rabat, noemt dadde. Z'addn dikkers e prieme op zak van e goein meiter lengte, mi weeraksjes an. Doamei kostn ze stekkn in 't strôoi, e rap zien of dat er gin smokkelgerief in verdookn wos. Blauwers verdiende mêer of kommiezen. Dus je ku goa peizn da 't voe de kommiezen nu en toen moeilik wos om de wet te respecteern en ni in 'n duuk mei te doen met de blauwers.
Edendoagse vormn van blauwn
[bewerkn | brontekst bewerken]'n Dag van vandoage es 't er nog ossan redelik geblauwd, moa 't volt mindr ip omdamme mêer mobiel zyn.
- Tot in de joaren 80 wast'er nogol redelik vele geblauwd me illegoaln kortendrank. Dat es nu straf verminderd moa der es nu wel en commerce in hasj, wiet en consorten.
- Vele camiongchauffeurs verdiendn ne schônen frang by me tobak noa Iengeland te blauwn, moa da schynt ôok gekalmeerd te zyn. Oan n'andren kant zyn der nogol Iengelse die ier komn tobak kôpen vô in Iengland te verkôopn; dat es dus ôok blauwn oanze oovr de wettelikken limiet goane.
- Randgevallen in verband me de definitie van blauwn zyn:
- De gediefde containers me segritten die uutgevoerd wirden of in sommigste privé-kriengen verkocht wirden.
- De gasten die meedoene aan BTW-carrousels of me mersjandyze die van de camiong "gevolln" es.
- De zwarte commerce in de illegoale copies van cd's, dvd's en surtout van grôte merken (Lacoste, Cartier,...).
Karel de Blauwer
[bewerkn | brontekst bewerken]Karel de Blauwer is e personage uut vertelliengsjes die symbool stoat voer olle blauwers. Zyn standbeeld stoat in Oarienge.
Toerisme
[bewerkn | brontekst bewerken]- In Oarienge organiseern ze idder joar e Karel de Blauwer verkiezienge bissn de Blauwersfêestn.
- In 'n omtrek van Mêenn kuj de Kommiezenroute volgen: 50 kilometers mi je vèlo ol gemêentn lik Wervicq-Sud, Bousbecque (Busbeke- bosbeke), Halluin (Haelewynde), Rekkem en Lauwe.
- Blauwersroute: mi de bôte (je voart van de streke van Wervik e Koomn tout an Wambrechies (Wemmersies), op de Leie en de Deûle) of mi 'n otto.
Bronne
[bewerkn | brontekst bewerken]SOHIER, R., Van Blauwers en commiezen, Davidsfonds 1999, Poperinge - IJzereweelde