Wervik

Dit artikel es geschreevn in 't Werviks, en da zou best ozô bluuvn.

Stad Wervik

Liggienge binn 't arroundissement Yper in de provinsje West-Vloandern
Geografie
Gewest	Vloandern
Provincie	West-Vloandern
Arroundissement	Yper
Liggienge	{{{nb}}} NB {{{ol}}} OL
Coördinoatn	50°46′NB 3°2′OL
Ippervlak	43,61 km²
Inweuners (Bron: NIS)
Inweuners – Vintn – Vrouwn – Bevolkiengsdichtheid	18.643 (01/01/2018) 50,18% 49,82% 427,49 inw./km²
Leeftydsipbouw 0–17 joar 18–64 joar 65 joar en ouder	(01/01/2013) 20,46% 60,46% 19,08%
Buutnlanders	6,44% (01/01/2018)
Weirklôoseidsgroad	5,08% (01/10/2018)
Polletiek
Burgemêester	Youro Casier (sp.a)
Coaliesje	sp.a, Open VLD-Groen-PP
Zetels sp.a Open VLD-Groen-PP CD&V N-VA	25 (2018-'24) 9 7 6 3
Dêelgemêentn me postcode
Postcode	Dêelgemêente
8940 8940	Wervik Gilwe
And're info
Zonenummer	056
Poliesjezone	{{{polz}}}
Webadres	www.wervik.be

Wervik es e stee in West-Vloandern. D'r weunn à peu près 18.400 inweuners. Wervik ligt langs de Leie die de grenze es mèi 't Franschke. A 'n overkant van de Leie ligt de Franschke gemeente Wervik-Zuud (Frans: Wervicq-Sud).

Geschkiedenisse

Wervik es bykan d'oodste stee van Belzjik, z'es in olle gevol oudder dan Toungern. In 1968 hèin z'hunder 2000-joarig bestoan gevierd, moa in 1992 hèin ze lanks de Leie restantn gevoundn van e Keltische nederzettienge van round 450 v.C. Wervik es dus van Keltischn oorsproung da in dien tyde Viroviacon noemde, wuk da wil zeggn plekke van Virovios. Dienen Kelt wos verzekers en bekend stamhoofd da doa toun wunde.

De Romeinn hèin de Keltische stadsnoame gelatyniseerd tot Viroviacum en z'hèin zynder in Wervik ne legerpost g'installeerd. 't Es doamei da 'n heirweg Boulogne-Kassel-Toungern ook lanks Wervik liep. Oen z'an 't bouwn zyn, vin ze nu nog dikkers restantn van eut dienen tyd. Sommigste geschkiedkundign peinz da d'r up de Sint-Moartensplekke ne Romeinsn tempel ter ere van hundern oorlogsgod Mars moe gestoan hèin moa zekers en es da nie. In olle gevol wos Wervik en belangrikke plekke vo de Romeinn.

't Middeleeuwsche Werveke kende eur bloeiperiode ounder de Bourgondische hertoogn. Ze kreeg in dien tyd heur magnifieke Sent-Medoarkerke die ofgewerkt hèit gewist round 1440. Albrecht en Isabella hèin Wervik in 1608 bezocht en z'hèin zynder gezei dat er in heel Vloandern gin schkondere kerke te vin wos.

D'r was toun ook en bloeiende textielindustrie en textielcommerce. 't Bewys doavan es et Kuerbouc van Werveke eut de vichtiende eeuwe mèi reglementn (keuren vander draperie) die de wevers moestn volgn. Dienen boek ligt nu in Leidn in Olland. Verzekers dan Wervikoansche calvinistn hem hèin meigepakt na doa oen ze zynder wegtrokkn van hier binst 'n Tachtigjoarign Oorloge.

In de loate middeleeuwn woarn d'r halln round 'n Vrydagmaart. Wervik hèit nu nog osan en middeleeuws stroatnplan.

De 16e en 17e eeuwe woarn vo heel euze streke regelrechte rampjoarn, ook vo Wervik. Deur de vele oorlogen dan de Spanjoarn by eus eutvochtn tegen de Franschke en tegen d'Ollanders viel d'economie bykans helegansn stille. Wervik hèit meer dan e kee in brande gestookn gewist, en e groot deel van d'inweuners (round de 90% !) goenk goan vluchtn. Voorol na Leidn en Haarlem in Olland, want vele Wervikoan an hunder bekeerd tot protestant of calvinist en woarn hier achtervolgd deur de styf katholieke Spoanschke bezetters.

Doa kwam moa beterienge in mèi 't Verdrag van Utrecht in 1713. An 'n enen kant wos da e goe zoake want dat hèit euze streke vrede gebrocht, moa an 'n andern kant wos da vree slicht vo Wervik. Want in da verdrag kwoamn de Spoanschke Nederlandn nu toe an d'Oostenrykers, en hèin ze toun gedecideerd vo de grenze tusschn 't Franschke en de vanof nu Oostnryksche Nederlandn up de Leie te leggn, twistn deur Wervik! 't Noordelik deel (boven de Leie) es Oostenryks gekommn, 't zeudelik deel (ounder de Leie) gounk vo goed na 't Franschke en es nu Wervik-Zuud. In heel Europa zyn d'r moa 2 steedn die zo letterlik in twee stikkn geschid hèin gewist: Wervik en Koomn, dat er vlak neffers ligt.

Toebak

De streke stoa bekend voe heurn goein toebak. Ol in 1650 wos Wervik en belangryke stee vo 't kweekn van toebak.

Nu komt 98 % van den Belschn toebak eut Wervik.

Bezienswoardigheedn

Kykt noa Bouwkundig erfgoed in Wervik

de 15e eeuwse gotische Sent-Medoarskerke mèi heur 13e-eeuwse crypte
't Nationaal Toebakmuseum
't Sint-Jansospitoal up 't Steenakker mèi e permanente tentoonstellienge over 't Wervikoans verleen
den Briekenmeuln, vlak by 't Nationaal Toabakmuseum
'n houtn Krusekemeuln
The Kiss up 't Steenakker, e kunstwerk van Wim Delvoye

Bekende Wervikoann

Jan Buuc (XVe) wos ne caféboas eut de vichtienste eeuwe woa dan ze nu nog van koutn. Zyn café noemde de "Groote Herberghe". Ge kut hem nu nog teegnkomn want 't es ene van de Wervikoansche reuzn die olle joare zynen toer mug doene binst de braderie an 't ende van ogustus.
Ronny Coutteure (1951 - 2000) makte films, wrochte vo 'n radio, tv, opera en theoater.
Wim Delvoye (°1965) es nen modernen conceptueeln kunstenoare.
Jef Demuysere (1907 - 1969) wos ne Wervikoaschn koereur die in 1934 de koers Milaan-San Remo hèit gewounn. Sinsn 1990 houdn ze 'n joarlikschn Jef Demuysere tocht, dat es ne koers vo wielertoeristn.
Jan Desmarets (°1961) es nen expressionistischn beeldhouwer die brounzn beeldn makt.
Gaston Durnez (°1928) es nen bekendn veelzydigen auteur die ol styf vele hèit gepubliceerd. J'hèit ook e hele reke pryzn gewounn en nie van de minste. J'es zefs tout ridder gesleegn. Je wos ook redacteur by de gazette De Standaard tout an zyn pensioen in 1992, en je schkreef hem ook tekstn vo films lik De Witte van Zichem. t Es olgemeen geweetn dat ne grootn liefebber es van de Provence, 't es doamei dat'n joarn geleen na doa es gevreusd.
Yves Leterme (°1960) wos minister-president van de Vlamschke regerienge en premier van de federoale regerienge. J'es gekwikt in Zillebeke en wunt nu in Yper.
Thurisaz es ne metalgroep die bekend begunt te groakn binn en buutn België. Z'hèin één echte ploate uutgebrocht (Scent of a Dream, mèi oundermeer 't nummer Anno Viroviacum). Ze speeln e miengelienge tusschn death, black, doom en artn metal. Een van hunder grôte vôorbeeldn es d'n Zweedschn groep Opeth.
Diederik van Gherbode (in 't Frans Thierry Gherbode, 13..-1422) wos secretaris, roadgever en verteegnwoordiger (diplomat) eerst van Lodewyk van Male, letstn groaf van Vloandern, d'rachter van de Bourgondische hertoogn Filips den Stoutn en zynen zeune Jan zounder Vrees. Die letste twee han veel confjensje in hem en z'hèin hem dikkers na Iengeland gesteurd om te goan negotieern over 'n oorloge tusschn Iengeland en Vloandern-Boergondië, wuk da in 1420 resulteerde in e bestand. Zynen grafsteen ligt in de grote kerke (Sent-Medoar).

Kerkn en Parochies

Wervik wos overtyd en apart dekenoat. Sinsn 2002 es 't en deel van et dekenoat van Mêende.

Sent-Medoarskerke, Wervik
Sent-Jozefkerke, Wervik
Sent-Dionysiuskerke, Gilwe
Illig Ertekerke, Kruuseke

Deelgemeentn

#	Noame	Ippervlak	Bevolkienge
I (III)	Wervik - Wervik - Kreuscheke	22,52	11.593
II	Gilwe	21,09	6.668

Gilwe es d'enigste echte deelgemeente van Wervik. Kruuseke (Werviks: Kreuscheke, Nederlands: Kruiseke) es e landelikke Wervikse parochie holverweuge Wervik en Beseloare.

Gemeentn die round groot-Wervik liggn:

Wervik en 't omliggende. De gève plekkn zyn bebouwde weunkernn.

a. Koomn en et Koomns gehucht Ten Brieln
b. Zandvôorde
c. Gilleveld
d. Beseloare
e. Deisel
f. Môorsele
g. Mêenn

Vrankryk:

Werviks

Int Werviks spreekn z'anders dan in Meen of Gilwe. Da komt verzekers omdat Wervik helegasn upgeslootn ligt tusschn mienschn die Frans spreekn, 't es te zeggen tusschn 't Franschke in 't zeudn en de Woalsche Komenoars in 't westn. Hier es e lystje mèi en poar verschkilln.

Olle Wervikoan spreekn de R eut lik de Franschke R. Wien da niën doet en es ginne Wervikoan!
Ook de 'schk'-combinoasje es up en top Werviks: "G'èit jou nie schkone geschkoorn". 5 km meer na Kortryk toe es 't ol 'sk', en 5 km meer na Yper toe es 't ol 'sjch'.
Ze slikkn ook 'n hèilt va hundr lettrs in
Olle ofkortiengn endigen up -tje:

    kiendje, bertje, broktje, boktje, keuntje, bomtje, heuzzetje, meistje
    (kindje, beertje, broekje, boekje, konijntje, boompje, huisje, meisje)

Int meervood endigt bykan olles ip en isse:

    keuns, meuls, zweens, brooks, ims, books
    (konijnen, muilezels, zwijnen, broeken, hemden, boeken)

En bitje Wervikoaschn koetnanschke (woordnschkat):

    ballesjiere, kanasjère, kroozn, gilf, palullen
    (schommel, boekentas, intrest van spaarboekje, geel, pannekoeken)

Ze spreekn dikkers hunder latste medeklienkers nie eut:

    gel, bel, la mi grus
    (geld, bellen, laat mij gerust)

Int Werviks wordn de 'Ja' en de 'Ni' wok vervoegd:

    joak, joag, joan, joam, joag, joans

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Wervik van Wikimedia Commons.

Externe koppeliengn

Provinsje West-Vloandern

België | Provinsjes