Filips II van Spanje
| 1527 - 1598 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
 |
||||||
|
||||||
       Groaf van Vloandern, Artois, Franche-Comté,   Charolais en Henegouwn |
||||||
|
||||||
  Groaf van Zutphen,   |
||||||
|
||||||
 Sicilië en Noapels (van 1554) Hertog van Milaan (van 1540) |
||||||
|
||||||
 |
||||||
|
||||||
|
Filips II van Spanje (Valladolid, 21 meie 1527 - Madrid, 13 september 1598) was keunienk van Spanje (Castilië en Aragón) van 1556, keunienk van Sicilië en Noapels van 1554, keunienk van Portugal van 1580, hertog van Milaan van 1540 en soeverein van de Nederlandn van 1555 tout an zyn dôod. Je was ook jure uxoris keunienk van Iengeland en Ierland van 1554 tout 1558, binst zyn huwelyk me Mary I van Iengeland.
Zyn leevn
[bewerkn | brontekst bewerken]Filips II was den êenigste wettige zeune van keizer Karel V en Isabella van Portugal. Van 1539 wast 'n regent in Spanje.
In 1555 gaf zyn voader hem de Nederlandn en in 1556 dêe zyn voader trôonsofstand.
Vrouwn en jounges
[bewerkn | brontekst bewerken]Filips II trouwde vier kis:
- 1. Maria Emanuela van Portugal, dochter van Johan III van Portugal
- Carlos van Spanje (1545–1568). Maria stierf vier doagn achter de geboorte.
- 2. Mary I van Iengeland van 't Huus Tudor, (bygenoamd Bloody Mary), dochter van Hendrik VIII van Iengeland en z'n êeste vrouwe Catharina van Aragon. Achter heur dôod wilde Filips met heur joungere halfzuster, de protestantse keuniginne Elizabeth I van Iengeland trouwn, mo dat is nie deure gegoan. Filips peisde da z'n zeune Don Carlos doar achter zat en je liet hem gevangn zettn. Don Carlos stierf kort d'r achter en Filips z'n teegnstanders beschuldigdn hem van 't vermôordn van z'n eign zeune.
- Gin jounges
- 3. Elisabeth van Valois, dochter van keunienk Henri II van Vrankryk. In 1559 slôot Spanje et Verdrag van Cateau-Cambrésis, achter 60 joar oorloge teegn Vrankryk. Ols ounderdêel van 't vredesverdrag trouwde Filips me de 14-joarige dochter van Henri II, Elisabeth van Valois. Elisabeth was êest beloofd gewist an z'n ton 14-joarige zeune Don Carlos. Elisabeth krêeg twi dochters, mo gin zeuns. Ze stierf in 1568.
- Isabella (1566-1633]), trouwde met Albrecht van Ôostnryk
- Catharina (1567-1597), trouwde me Karel Emanuel I van Savoye
- 4. Anna van Ôostnryk, dochter van keizer Maximiliaan II van 't Hillig Rôoms Ryk en Maria van Spanje, dochter van Keizer Karel V. In 1570 trouwde Filips me z'n 22 joar jounger nichtje Anna van Ôostnryk (1549-1580), die verloofd was me z'n zeune Carlos vo dat 'n stierf.
- Fernando (1571-1578)
- Carlos Lorenzo (1573-1575)
- Diego Félix (1575-1582)
- Filips III van Spanje (1578-1621), zyn ipvolger
- Maria (1580-1583)
De Ottomoann
[bewerkn | brontekst bewerken]In 1558 haan de Ottomoansche Turkn de Baleaarn veroverd en geplunderd, en ze vieln ook de Spoansche kust an.
Achter 'n iproep van paus Pius V zette Filips hem in als verdediger van 't Christelyk Europa teegn 't Islamitisch Ottomoans Ryk.
In 1571 versloeg zyn vloot de Ottomoann, tegoare met een dêel Zuud-Europeesche boundgenôotn, in de Slag by Lepanto an de westkust van Grieknland.
De Tachtigjoarign Oorloge
[bewerkn | brontekst bewerken]
Achter de Beeldnstorm in 1566 in de Nederlandn, zound Filips II den hertog van Alva vor orde ip zoakn te stelln.
Z'n keihardn anpak lokte grôot protest uut en azo begost in 1568 de Tachtigjoarign Oorloge (of de Nederlandschn Ipstand).
De stryd in de Nederlandn, de spanniengn met Iengeland en d'invoazjes van de moslims woogn zwoar ip de stoatskasse. In 1581 verkloardn d'Hollandsche Stoatn-Generoal in 't Plakkaat van Verlatinghe, de ounofankelikeid van de Republiek der Verenigde Provinciën en was Filips doa z'n macht kwyt.
Keunienk van Portugal
[bewerkn | brontekst bewerken]
Round 1580 erfde Spanje Portugal. Filips benoemde z'n eign tout keunienk van Portugal omda z'n moeder e Portugeesche was. Da wierd êest nie anveird deur 't Portugees volk en doarom most 'n 't doen me geweld. Je zette den hertog van Alva in, die ton al weregekêerd was van de Nederlandn. Portugal zou 60 joar dêel uutmoakn van 't Spoans Ryk.
De Spoans-Iengelschn oorloge (1585-1604)
[bewerkn | brontekst bewerken]Iengeland was vrêe anti-Spoans en anti-katholiek gewordn achter 't beleid van Mary Tudor (Bloody Mary), die tegoare met heur vint Filips II 'n echt terreurbewiend teegn 't protestantisme gevoerd haad. Omdat 'n gin Iengelschn ipvolger haad met eur, is de trôone no de protestantsche Elisabeth I, dochter van Hendrik VIII van Iengeland en z'n twidde vrouwe Anna Boleyn, gegoan.
Elisabeth I, die ook d'ipstandeliengn in de Nederlandn steunde, gaf ipdracht vo d'execuusje (in 1587) van de katholieke keuniginne Mary Stuart van Schotland (nie te verwarrn me Mary I van Iengeland), die ounthoofd wierd. Da was vo Filips II de reedn vor in 1588 met e machtige vloot, den Armada, te vertrekkn noar Iengeland. Mo z'n leger leed 'n enorme nederloage en Filips most ofzien van z'n plann.
Zyn dôod
[bewerkn | brontekst bewerken]Filips vocht hêel z'n leevn vo 't katholicisme. Je stierf in 1598 en je wierd ipgevolgd deur z'n zeune Filips III. De Nederlandn kwoamn in handn van z'n dochter Isabella, die getrouwd was met Albrecht van Ôostnryk.
|
Mêer ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien ip Felipe II de España ip Wikimedia Commons. |