Lodewyk den Vroomn
| 778- 840 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
 |
||||||
|
||||||
 |
||||||
|
||||||
 |
||||||
|
||||||
 |
||||||
|
||||||
|
Lodewyk I, bygenoamd de Vroomn (Chasseneuil by Poitiers, (778 - Ingelheim am Rhein, 20 juni 840) was e zeune van Karel de Grôotn.
Zyn leevn
[bewerkn | brontekst bewerken]In 778, binst da Karel de Grôotn ip veldtocht was in Nôord-Spanje, beviel zyn vrouwe Hildegarde in under Palts (verbluufplatse) van Chasseneuil van e twêelink.
Achter da Karel weregekêerd was, wierdn ze Lodewyk en Lothar gedopt. D’oudere zeuns han ol de Karoliengische keuniengsnoamn, Karel en Pepeyn en doadeure goavn ze de noamn van de belangrykste keuniengn van de Meroviengers, Chlodowech I (in ’t Frans en ‘t Iengels Clovis I) en Chlotarius I. Lothar stierf ol in 779. Lodewyk blêef leevn.
In 781, je was nog mo drie joar oud, wierd ’n tout keunienk van Aquitanië gekrôond. Karel de Grôotn had ’t ounderkeunienkryk vor hem gecreëerd, vo de grenze beter te kunn verdedign, achter zyn zwoare nederloage teegn de Baskn in Roncesvalles in 778. Lodewyk regeerde doa me regentn.
Zyn oudere broere Karloman wierd tout keunienk van Italië gekrôond en krêeg binst de keuniengsnoame Pepeyn, want den oudste zeune van Karel de Grôotn, Pepeyn met de Bulte, was ounwettig verkloard. Karloman kwamt dus Pepeyn van Italië.
In 810 stierf Pepeyn van Italië en in 811 zyn twi oudere broers.
Da makte da, achter den dôod van Karel de Grôotn, Lodewyk den ênigstn ipvolger van 't Frankisch Ryk was, en doamee vervielt de regelienge die ipgemakt was in 806, da ‘t ryk in drie stikkn gienk moetn verdêeld zyn, en ’t probleem van de keizerstitel was ook ipgelost.
Den elfstn september 813 wierd Lodewyk in Aakn tout co-keizer gekrôond deur zyn voader en wierd de macht gedêeld. Binst zyn regerienge in Aquitanië was ‘t an hem vo te zorgn vo de verdedigienge van de grenze in ‘t zuudwestn van ‘t ryk. J’herveroverde Barcelona van de Moslims in 801 en in 813 krêegt ‘n were de macht over Pamplona en de Baskn ten zuudn van de Pyreneeën.
’t Joar d’r ip stierf Karel de Grôotn en Lodewyk erfde ’n enorm ryk.
De vuufdn oktober 816 wierd ’n nog e ki officieel tout keizer gekrôond deur Paus Stefanus IV in Reims.
Round dien tyd gaf Lodewyk ’t klôoster van Tourhout an Anscharius, vo zendeliengn ip te leidn vo de Scandinoavn te bekêern. De West-Vloamienk Rembert van Tourhout was doa monnik.
Ordinatio Imperii
[bewerkn | brontekst bewerken]
Lodewyk de Vroomn stound vor e moeilikke keuze. Je most, volgns de Frankische traditie, zyn ryk verdêeln ounder z’n drie zeuns, mo je wildeg’ ook ‘t Frankisch Ryk, da deur zyn voader Karel de Grôotn ipgebouwd was, tegoare houdn. Doarom kwamt ’n in 817 me de kerke overêen, via de Ordinatio Imperii (Ordenienge van ‘t Ryk), da zyn oudste zeune Lotharius, de keizerstitel met Italië en ’t ippergezag zou krygn, Lodewyk den Duuts Beiern en Pepeyn Aquitanië.
Bernard van Italië, de zeune van Lodewyk zyn broere Karloman (Pepeyn), begost e complot teegn zyn nounkel, omdat ie nu moar e vazal mi was van zyn kozyn Lotharius en je wildeg ’n ounofhankelik Italië. Os ’t complot uut kwam liet Lodewyk hem blend moakn, deur ’n hête noalde in zyn oogn te loatn stekkn, en j’is doa twi doagn later van dôod gegoan.
In 818 stierf Lodewyks êeste vrouwe, Irmingard van Haspengouw, woamee dat ’n in 794 getrouwd was. J’hertrouwde me Judith van Beiern.
In 820 gaf Lodewyk Barcelona an Bernard van Septimanië. Bernard wierd e noaste roadgever van de keizer en surtout van zyn vrouwe Judith.
De probleemn begostn achter da Lodewyk in 823 nog ’n achterkommertje, Karel, had me Judith. Bernard wierd benoemd tout koamerlink en je speeldeg e grôte rolle in de stryd tusschn d’oudere zeuns van Lodewyk, teegn Judith en heur zeuntje Karel.
Stryd over de verdêlienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Judith wilde dat heur zeuntje ook zyn dêel krêeg. Ounder heur druk hield Lodewyk gin rekenienge mi me zyn Ordinatio Imperii. In 829 ip de ryksdag van Worms, krêeg Karel (je was ton zes joar oud) Zwaben, Retie, den Elzas en e dêel van Bourgondië. Lodewyk creëerde doamee ’t nieuw keunienkryk Alemannië. Lotharius, die ’t mêest benoadêeld was, overtuugde zyn broers vor in ipstand te kommn.
Van 830 wast er constant boel tusschn de broers en under voader en ook tusschn de broers ounder makoar. Ze voerdn den êenn oorloge achter den andern.
D’r wierd begost met e lastercampagne teegn Bernard en Judith. ’t Was surtout de kerke die nie kost verdroagn da Judith e grôotn invloed had ip heur vint. Ze wierd beschuldigd van overspel, hekserye en zelfs van plann vo de keizer te vermôordn. Ze wierd verplicht van in e klôoster te goan.
Os ze vry kwam probeerde ze were heur stiefjounges te benoadêeln in ’t vôordêel van heur zeuntje en doadeure kwoamn ze were in ipstand.
In 833 stoundn voader en zeuns by Colmar in den Elzas met under legers tegenover makoar. E grôot dêel van voaders troepn liepn over no de broers en de keizer most ipgeevn. Je wierd deur Lotharius ipgeslootn in de Sint- Medarduskerke in Soissons. In oktober wierd ’n gedwoungn tout trôonsofstand.
In 834 wierd ’n were ip den trôon gezet deur Pepeyn en Lodewyk den Duuts en in februoari 835 liet ’n hem were tout keizer krôonn in Metz.
In 838 stierf Pepeyn en kwamt er e nieuwe erfregelienge.
Lodewyk den Duuts begost ‘n oorloge in 839, achter da Lodewyk de Vroomn, were ounder invloed van Judith, e stik van zyn land an Karel gaf.
Lodewyk de Vroomn en Judith probeerdn were in de gunste te kommn van Lotharius en ze begostn me besprekiengn, vo ’t ryk loater in twi grôte stikkn te verdêeln tusschn Lotharius en Karel. Lodewyk den Duuts zoudt ollêne ’t klêen gebied Beiern krygn. Mo nog binst de besprekiengn wierd Lodewyk de Vroomn ziek en in 840 ist ’n gestorvn.
Lotharius wilde nu hêel ’t ryk vor hem en je begost plann te moakn vo Lodewyk den Duuts an te valln. Mo Karel slôot e verbound me Lodewyk en in juni 841 versloegn ze Lotharius in Fontenoy-en-Puisaye (25 juni 841).
Lodewyk den Duuts kost achter de slag zyn gebied uutbreidn me Saksn, Oost-Frankn, Alamannië en Thuringen. Lotharius blêef lastig doen deur de Saksn in ipstand te doen kommn teegn Lodewyk den Duuts en steun te zoekn by de Vikings, woadeure da Karel in moeilikheedn kwam.
Doarom kwoamn Karel en Lodewyk in 842 tegoare in Straatsburg, woa dan z’under me makoar verboundn teegn Lotharius in den Eed van Straatsburg (14 febr. 842), woadeure da Lotharius verplicht wierd van t’ounderhandeln. ’t Gevolg was ‘t Verdrag van Verdun in 843.
’t Verdrag van Verdun
[bewerkn | brontekst bewerken]
Met et Verdrag van Verdun in 843 wierd ’t ryk verdêeld in drie stikkn:
- Lotharius krêeg Middn-Francië met Aakn (hoofdstad van de Karoliengers) en Rome (de spirituele hoofdstad van ’t Christndom). J’hield zyn titel van keizer, mo zounder ’t gezag over zyn broers.
- Karel de Kletsn krêeg West-Francië (loater Frankryk)
- Lodewyk den Duuts krêeg Oost-Francië (loater Duutsland)
Da was ’t definitief ende van de êenheid van ’t Frankisch ryk. ’t Middnryk wierd loater verdêeld ounder Karel de Kletsn en Lodewyk den Duuts. ’t Oost- en ‘t West-Frankisch ryk, zoun loater elk under weg goan: Duutsland ounder de Ottoonn (van 911) en Frankryk ounder de Capetiengers (van 987).
Vrouwn en jounges
[bewerkn | brontekst bewerken]Lodewyk trouwde in 794 me zyn êeste vrouwe Ermengarde van Haspengouw. Met heur had ’n drie zeuns en drie dochters:
- Lotharius I (795–855)
- Pepeyn I van Aquitanië (797–838)
- Adelaide (799)
- Rotrude (800)
- Hildegard (of Mathilde) (802)
- Lodewyk den Duuts (806–876),
Me zyn twidde vrouwe Judith van Beiern had ‘n e dochter en e zeune:
- Gisela (820–874)
- Karel de Kletsn (823–877)
Vo dat ’n trouwde had ’n ook ol twi ounwettige jounges me Theodelinde:
- Arnulf
- Alpais
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Louis the Pious van Wikimedia Commons. |