Karel den Goein

De môord ip Karel de Goein

Karel de Goein in de Sint-Basiliuskapelle van d'Illig-Bloedbasiliek (Burg, Brugge)

Karel de Goein (Denemarkn, 1080/1086 – Brugge, 2 moarte 1127) was Groaf van Vloandern van 1119 tout an zyn dôod. J’is vermôord gewist in de Sint-Donaaskerke ip de Burg in Brugge.

Zyn leevn

Karel van Denemarkn, loater Karel de Goein genoemd, was de zeune van keunienk Knud IV den Hillign van Denemarkn en van Adela van Vloandern, dochter van groaf Robrecht de Fries en Geertrui van Holland.

Achter de môord (ôok in e kerke) ip heur vint in 1086, vertrok zyn moeder no Vloandern met heur jounges Karel, Ingertha en Cecilia. Karel groeideg' ip an ’t hof van zyn grôtvoader Robrecht de Fries en zyn nounkel Robrecht II.

In 1092 vertrok zyn moeder nor Italië, vo te trouwn mè Rogier Bursa, hertog van Apulië.

In 1111 stierf groaf Robrecht II. Zyn zeune Boudewyn VII, bygenoamd Hapkin of met de Byle, volgdeg' hem ip. Karel van Denemarkn, zyn kozyn, die ouder was, was zyn belangrykstn adviseur.

In september 1118 gerakte Boudewyn VII gewound in de Slag van Bures-en-Bray in de Normandische oorloge. Je vocht an de kant van zyn lêenhere Lodewyk VI, keunienk van Frankryk, teegn Hendrik I, keunienk van Iengeland. J’ha gin jounges en vô zyn dôod kôost ‘n Karel van Denemarkn ols ipvolger.

In juni 1119 was Karel de Goein de volgendn Groaf van Vloandern. E joar of twêe der vôorn wast ’n getrouwd mè Margaretha van Clermont, dochter van Reinoud II.

In dien tyd bestound de soamnlevienge uut verschillige standn: den oadel, de geestelikeid, ryke burgers, vrye boern, horigen (olfvryen) en lyfeigenen (sloavn).

In Brugge haad er e familie van horigen, de Erembalds, ofkomstig van Veurne, under weetn ip te werkn. De zeune van Erembald van Veurne, Bertulf, wierd in 1089 ols prôost van de Sint-Donaaskerke in Brugge angesteld. Drie joar loater makteg't ie dêel uut van ‘t doageliks besteur en je zette zyn familie ip de machtigste posities van ‘t Groafschap Vloandern.

Karel de Goein was styf populair by ’t geweun volk, van doa zyn bynoame. In 1124-1125 wast er houngersnôod en je zorgde dat ‘t groan nie te diere verkocht wierd en dat d’oarme en zwakke menschn an eetn kostn geroakn. Je steunde ze en verdedigde ze teegn de ryke. Doadeure kwoamn der wryviengn tusschn hem en d'Erembalds, want Karel wildeg' hunder macht vermindern.

De môord

Den twiddn moarte 1127 is Karel de Goein ’s nuchtnds no de Sint-Donaaskerke gegoan vo z’n doageliks gebed, tegoare met ênigte woapnknechtn die vanachter in de kerke blêevn. Karel gienk an ’t altoar zittn en ip da moment zyn d'Erembalds binngekommn. ’t Zou Bordsiard, e neve van Bertulf, gewist zyn die hem nere gestookn hèt. Ze vermôordegn ôok de woapnknechtn.

Deur Karels ounverwachtn dôod en omdat ’n gin jounges haad, was d’oorsprounkelikke groafelikke dynastie uutgestorvn. Vloandern gerakte in e serieuze crisis, mor in ’t begun dost er niemand reageern uut schrik van d'Erembalds.

D’êeste stadsomwallienge van Brugge

De zeevnstn moarte 1127 stak Gervaas Van Praet den ipstand teegn d'Erembalds in gank. De Sint-Donaaskerke is ton zwoar beschoadigd gewist in da gevecht. In e paniekreactie versterktn de Bruggeliengn under stad mè grachtn en poalwerk. Ze maktn gebruuk van de bestoande woaterloopn vo vele groafwerk te bespoarn.

Da was d’êeste versterkte stadsomwallienge, die tegoare viel met de rienk van de binnreien, die nog ossan bestoat: in ‘t nôordn d’Augustynnreie en de Goudn-Handreie, van ’t ôostn no ’t zuudn de Sint-Annareie, de Groene reie, den Dyver en de Bakkersreie, in ’t westn de Kapucynnreie, de nu overwelfde Smeednreie (ounder ’t Zand) en de Speelmansreie.

In de volgnde joarn is d’omwallienge vôort uutgebouwd en verstevigd. Der woarn zeevn stadspôortn, woavan dat er nietnd mer over bluuft.

De pôortstroatn vormdn belangryke in- en uutvalsweegn. De Vloamingpôorte en d'Ezelpôorte stoundn in verbiendienge mè de Kust en de Polderstreke, d’oude Meulenpôorte mè de weg noar Eirdenburg en Antwerpn, de Nôordzand- en de Zuudzandpôorte mè de weg no Gistel, Oudenburg, Yper en Rysel en an de Mariapôorte begostn de weegn no Gent en Kortryk. De Mariapôorte stound an ‘t Oud Sint-Jan, rechtover d'Onze-Lieve-Vrouwekerke, en de Koetelwykpôorte an de Spegelreie.

In ‘n hofmeur van ‘t huus in de Pieter Pourbusstroate, 3 stoat er nog e restant, ’n holfrounde versterkiengstorre die dudelik zichtboar is vanuut de Pottenmakersstroate. Der zyn ook nog meurrestn an de Moerstroate en de Meulenbrugge.

D’ipvolgienge

De keunienk van Frankryk profiteerde van de crisis in Vloandern deur de Normandiër Willem Clito, ‘n achterklêenzeune van Boudewyn V van Vloandern te kiezn ols ipvolger. Den 23sten moarte volgde Willem Clito Karel de Goein ip, mo de Bruggeliengn verzettegn under teegn hem deur zyn anti-Iengelschn politiek. Economisch kwoamn Vloandern en Iengeland goed overêen, omdat de Vlamsche loaknindustrie Iengelsche wulle verwerkte.

De regerienge van Willem Clito deurde mor e joar. Ip 27 juli 1128 ist ’n gesneuveld in Aalst en Diederik van den Elzas, klêenzeune van Robrecht de Fries, volgdeg' hem ip. Ie haad de steun gekreegn van de Vlamsche steedn.

Galbert van Brugge

Galbert van Brugge was groafelik secretoaris an ’t hof van Karel de Goein. ‘t Was e Brugsche geestelikkn mo gin paster. Verzekers e kanunnik van de Sint-Donaaskerke. In zyn dagboek hèt ‘n d’anleidienge en de gevolgn van de môord (1127-1128), w.o. ’t machtsmisbruuk van de Erembalds, gedetailleerd beschreevn. ’t Is uze belangrykste bronne over de môord ip Karel de Goein. ’t Dagboek zoudt anzien zyn ols ‘t êeste dagboek in de Westersche literateurgeschiedenisse.

Literateure

Galbert van Brugge, De moord op Karel de Goede. Dagboek van de gebeurtenissen in de jaren 1127-1128, vert. A. Demyttenaere (Antwerpen 1978; Leuven 1999)

De môord ip Karel de Goein wordt ôok beschreevn in den historische romang Zonsverduistering boven Brugge, (Davidsfonds) van Vic de Donder, gebaseerd ip ‘t verslag van Galbert.

Zyn reliekschryn en portret in de Sint-Salvatorskathedroale

In 1782 hen ze in ‘t reliekschryn bêenders en zyn portret gevoundn en in 1804 an Sint-Salvators gegeevn. De gouache ip papier zou van de 15e êeuwe zyn. Van boovn stoat er: Le bon conte de Flandre. Je stoat in profiel in buste, geklid in ’t rôod en je droagt e poaternoster round zyn nekke.

In de Sint-Salvatorskathedroale van Brugge stoa zyn neogotisch reliekschryn (1883-1885) en zyn houtn portret achter glas, dat in 1957 uut ’t schryn g’hoald is en g’encadreerd.

In 1884 is Karel de Goein zoalig verkloard deur de katholieke kerke.