Vrankryk

Liggienge van Vrankryk binn Europa

Vlagge van Vrankryk

Vrankryk of Frankryk is een Europees land te zuudn van België. In 't westen van Vrankryk legt de Atlantische Oceoan, in 't zuudn lign Spanje, Andorra en de Middellansche Zêe. In 't zuudôosn legt Italie. In 't ôosten grest Vrankryk oek nog an Zwitserland, Duutsland, Luxemburg en Monaco.

'n Oofdstad van Vrankryk is Parys. De nationaaln fêestdag is 14 juli (Quatorze Juillet).

Geografie

Nôord-Vrankryk is plat, gelik in Vloandern. Bergen vind je vôornoamelik op 3 plekkn: de Pyreneeën (op de grenze mi Spanje). 't Centroal Massief, in zuud-centroal Vrankryk (streke van Auvergne en Lyon). Oender de Rhône leggn d'Alpn.

Vrankryk legt in 't westn an de Nôordzêe en de Atlantische Oceoan. In 't zuudn an de Middellandsche Zêe.

Geschiedenisse

• Vrankryk, lik of da 't nu bestoat, komt grosso modo overêen mi ’t Gallië va de Keltn ten tyde van Julius Caesar. De noame komt van de Frankn, een Germaans volk da doa kwam weun.
• Achter de Romeinn wos ‘t land verdêeld in duusd en êen stiksjes. Ieder dêeltje ad e boas (lêeneern) die ’t zwoare werk overliet a ze vazalln (ofmeiers).

De Merovingers e Karolingers

Clovis I, e Merovinger, koste e masse va die stiksjes tope briengn in êe keunienkryk (a peu prè round 500 achter Christus). Dat is ‘t echte begun van Vrankryk. Achter Clovis kommn d'ofmeiers an de macht. Dat is de dynastie van de Karolingers. De bekendstn wos Karel de Grote. Oender nem floreert Vrankryk. E makt Vrankryk intern sterker, en e verovert nog stikkn land op Duutsland en Italie. De paus benoemt Karel de Grote toet keizer in 800. A Karel de Grote dôod goat, goa Vrankryk over na zyn zeune. Moar at'n dien op zyn toer sterft, is 't land verdêeld ounder zijn ergenoamn. In die periode ountstoat oek 't Groafschap Vloandern.

De Middelêeuwn

De Vikiengn (round 850) kwaamn e grôot stik va Vrankryk plundern; loater va tyd noemnde ze dat Normandie. Achter de Karolingers kwaamn de families Valois e Bourbon an de macht. Dedie trouwnde goed, en azo kostn ze Vrankryk e bitje met e ki grodder moakn. Up a bepoalde momente wilde de Fransche keunienk het groafschap Vloandern verover'n. De vloamieng'n en daor a stoksje vor'n gestok'n. In deze periode begunt oek de ruuzje mi Iengeland die goat endigen in de hounderdjoarige ôorlog (va 1337 toet 1453). Die ôorlog is voerol gekend deur Jeanne d'Arc. Zie zorgt d'r vôorn da de Fransche, die d'r slicht vôorn stoundn, were kunn winn van d'Iengelsche.

De Renaissance

De macht van de keuniengn komt grodder en grodder. 't Komt toet een oogtepunt mi Lodewijk (Louis) XIV, e ze fantastisch kastêel in Versailles, by Parys. Frankrijk breidt ossan mêer uut, oek overzêe. Moar op e moment kom et volk, esteund deur de burgery die mêer macht wilt, in opstand...

De Revoluusje en Napoleon

De Fransche Revoluusje is begunn. Sleuteldoatum: 14 juli 1789, mi de bestormieng van de Bastille (e stoatsgevang). Lodewijk XVI komt op de guillotine, e tope mi nem vele eedeln. Vrankryk is vanaf nu nie langer e keunienkryk, moar e republik. Roend 1800 komt er olmeteki were e sterke figure opzettn: Napoleon Bonaparte. E krôont ze zelven zelfs toet keizer. Oender Napoleon begunt Vrankryk Europa te verovern. Oek Vloandern komt ounder Frans gezag. Napoleon komt te gulzig en ie attakeert Rusland. Dat is 't begun van 't ende. Op 1815 wordt ie in Waterloo definitief versloagn deur e coaliesje van Europeesche landn.

De twêe Weireldôorlogen

Vrankryk komt nog êne ki e Keizerryk (ounder Napoleon III), moar bluuft voe de reiste, toet op de dag va vandoage, e republik. In de twêe Weireldôorlogen kiest Vrankryk ossan party tegen Duutsland, op êen klêen pleksje noa, in de Twêede Weireldôorloge: Vichy kiest, ounder leiding van generoal Pétain, de kant van Duutsland.

Nog ossan e weireldmacht ?

Vrankryk verliest, mi 't begun van de dekolonialisering, grôte stikkn van zyn territorium. Zelfs De Gaulle kostte ni verindern da ze in 1954 Indo-China verlôorn. Eden ten doage is Vrankryk nog ossan styf belangryk. Z'en byvôorbeeld nog ossan e permanente plekke in de Veiligheidsroad van de Verenigde Naties. En ze zyn oek e nucleaire macht. Moa 't is duudelik da 't gin machtsblok ne mi is lik in overtyd tydn.

Bestuur

Officieel logo van d'overeidsdienstn

Officieel logo van d'overeidsdienstn

Vrankryk is e demokroatische republik. Z'en e president die om de vuuf joar is verkoozn. Sedert juni 2007 is dat Nicolas Sarkozy, die ip nen top derek zynen entree gemakt eit deur canard voorn de micro te stoane.

Indêlieng

Sedert 1972 telt Vrankryk 22 regio's. Dedie zyn ounderverdêeld in departementn (je verkent ze an de latste twêe cyfers op de nummerploate op nunder auto's), arroundissementn, kantongs en gemêentn. Der zyn 95 departementn in Vrankryk en vodder nog een deel departementn Outre Mer me speciale faciliteitn.

Bevolkienge

• D'r zyn à peu près 60 miljoen Fransmans.
• Ze klappn d'r Frans - officieel toch. Want ier en doar ej oek nog (voernoamelik oude) menschn die Vloams klappn (in Frans-Vloandern). Bretoes e je oek nog in Bretagne, Baskisch in de Pyreneejn, Corsicoans op Corsica, en in 't ôosten zyn d'r nog die Elzassisch klappn. J'et ton oek nog 't Frankoprovensal (Francoprovençale) dan z'in de Provence klappn, en Occitaans in de Midi.
• Z'eetn geirn fluutn, en ze drienkn geirn wyn. Moa da's e bitje e veralgemêning nateurlik.
• 75% van olle Fransche weun in 't stad.
• 80% van olle Fransche zegt katholiek te zyn, ma 't is moa 5% da na de kerke goat.

Grôte en/of belangryke steedn

Avignon – Bordeaux – Cannes – Duunkerke – Grenoble - Le Havre – Lourdes - Lyon – Marseille – Nice – Nîmes – Orléans – Parys – Riesel – Rouen – Stroatsburg – Tours - Versailles

Sport

Bekende Fransche sportwedstrydn zijn:

• Roland Garros: tennis
• Rounde van Vrankryk: koers, drie weken lank
• Parys-Roubaix: oek koers, moa 't deurt moa êen dag
• 24 eurn van Le Mans: ottokoers, setoe bekend van de 'Le Mans-start'

Klimoat

Vrankryk is e grôot land. D'r zyn 3 klimoatzones.

• Vochtig zêeklimoat: frische zomers
• Semi-landklimoat: arte winters en warme zomers.
• Mediterroan klimoat: zochte winters en ête zomers.

Vervoer

In Vrankryk e ze goe otoroutn moa je moe wel betoaln ('péage'). De trings ryn oek zêre (TGV); d'r rydt zelfs e tring ounder de zêe na Iengeland ('Eurostar').

Externe koppelienge

• Officiële website publikke dienstn Vrankryk