Wikipedia:West-Vlams/Dialect Tabel Arr

Gelieve dit artikel nie mee an te passn. 'n Inoud es gekopieerd na

Patrick 22:29, 10 ogustus 2007 (UTC)

Tabel met West-Vlaamse woorden, per streek. Dit blad doet geen uitspraak over waar bepaalde dialectgebied'n liggen of eventuele grenzen lopen., het doel is om hier een beknopt globaal beeld van de provinsje te kunnen schetsen, evenwichtig, maar zounder te veel detail.

Opzet

Tabel volgens streken. Als streken wordt de 8 arroundissementen in West-Vlaanderen genomen, daar deze:

geconcentreerd liggen round de grootste/historisch invloedrijkste steden
en oungeveer gelijkwaardig doorheen de provincie zijn verdeeld.

Details

Wikipedia:West-Vlams/Dialect Tabel Detail maakt vervolgens per arroundissement een ounderverdeling maken per gemeente. Deze tabellen kunenn dan eventueel verschillen aantonen tussen gemeenten in het uitersten van een arroundissement (wanneer de "grens" (of overgang in het dialectcontinuüm) van een bepaald taalfenomeen er bv. dwars door zou lopen)

Hoe invullen

We kunnen de gegevens destilleren uit de detailtabellen per gemeente, maar we kunnen ook manueel enkele triviale zaken invullen:

Wanneer meerdere woorden gangbaar zijn binnen een streek kunnen deze bijeen opgenomen worden. In Wikipedia:West-Vlams/Dialect Tabel Detail kunnen dan de details naar gemeente uitgediept worden.
Iemand die op de rand woont en vindt dat zijn taal bij 2 of meer streken past kan die gerust overal invullen. Eventueel blijkt dan wel of zijn uitspraak +/- overeenstemt met de rest van het gebied (eventueel uit de detailtabel), en kan er eventueel wat bijgeschaafd worden om tot een "ruwe grootste gemene deler per streek" te komen (met, ik herhaal, details en extra's in de andere tabel).
Iemand die op de rand woont van een arroundissement, maar vindt dat zijn dialect niet aansluit bij dat van die centrale stad, maar wel bij dat van de centrale stad van het buurarroundissement, kan zounder schroom daar zijn woorden invullen. Opnieuw: na enige tijd wordt wel duidelijk hoe het wat ligt en vlakt het wel wat uit.

Opmerkingen

Rangschikking

De arroundissementen worden van het noorden (Brugge ligt duidelijk in de top alleen als makkelijk startpunt, Kortrijk in het ZO is een makkelijk stoppunt als ander extremum) overlopen, via de kust, naar het zuidoosten toe. Ik heb volgende volgorde gepakt. 1/ Brugge (in het N) 2/ de kust en Oostende sluit daarop wat aan 3/ verder via de kust naar de Westhoek, dus Diksmuide en Veurne. 4/ Verder naar het oosten: Ieper. 5/ Verder naar het binnenland Roeselare en Tielt 6/ naar het zuidoosten: Kortrijk. Ik heb getracht het Oostends en Brugs als noordelijke tôpe te zetten zo. Oostens naar de Westhoek toe als kustdialecten tôpe te zetten. En Roeselare en Tielt als overgang naar Kortrijk (bv. de sch/sk) ook duidelijk naeen te zetten.

Een discontinuïteit treedt wat op in de streek van Lichtervelde en Torhout en zo: Torhout valt in het begin al ounder Brugge, Lichtervelde komt pas ver op het einde bij Roeselare, maar ja; met andere indelingen treedt er elders wel een grens op.

Uitbreidingen

Er zijn nog mogelijkheden om eventueel Zeeuws-Vlaams (voor Brugs), Zuid-West/Oost-Vlaams (na Kortrijks, dus de West-Vlaamse streek ounder de Leie die niet echt West-Vlaams spreekt en het aansluitende zuidelijke O-Vl), en zelfs Frans-Vlaams (achteraan? of bij Ieper wat?) een kolom te geven; maar om sprekers te vinden ?

Kaartjes

Tabel

Taalkundige fenomenen o.a. gebaseerd op:

nl:West-Vlaams

Merk op, de pijltjes in de voorbeelden ounderstaande tabel betekenen niet dat geschiedkundig het VLS een klank veranderd heeft tov. het NL, maar duidt gewoon op het verschil in uitspraak. Soms is het NL veranderd tov het VLS, of zijn ze apart geëvolueerd.

Grammatica

Nederlands	Brugge	Ostende	Diksmude	Veurne	Yper	Roeseloare	Tielt	Kortrik
	detail			detail
Grammatica
Verkleinwoorden
Glaasje	?	Glasje, gloazetje	glazeje	?	gloazetje	gloaz'je gloazegie	?	gloazeke
Eerste pers. enkelvoud
Ik ben	'k zyn	'k zyn	'k zyn	?	ik zyn	'k ben'kik, 'k zie'kik	?	ik benne
Meervouden (s of n)
Brillen	?	briln	brils	?	brils (W)	brils	?	brill'n
Broeken	?	broek'n	broeks	?	broeks (W)	broek'n	?	broek'n
Kleren	?	klèèrs	kleers	?	klees (W)	kleirs	?	klièr'n
Konijnen	keuns	keuns	keuns	?	keuns	keuns	?	keuns
Schoenen	schoes	schoes	schoes	?	sjhoen, sjkoen (W)	schoen [skoen]	schoen	skoen
Treinen	trings	trings	trings	?	trings	trings	?	trings

(W)ervik

Klankverschuivingen

Nederlands	Brugge	Ostende	Diksmude	Veurne	Yper	Roeseloare	Tielt	Kortrik
Klankverschuivingen
korte a -> o
vb. NL: zacht naar VLS: zochte
Af	of	of	of	?	of	of	?	of
Gebracht	gebrocht	gebrocht	gebrocht	?	gebrocht	gebrocht	?	hebrocht
Zacht	zochte	zochte	zochte	?	zohte	zochte	?	zochte
au -> ow
vb. NL: blauw naar VLS: blow
Blauw	blow	blow	blow	?	blow	blow	?	blow
Grauw	grow	grow	grow	?	grow	grow	?	grow
Klauwen	klown	klown	klown	?	klown	klow'n	?	klow'n
ein -> ing
vb. NL: trein naar VLS: tring
Plein	pling	pling	pling	?	pling	pling	?	pling
Trein	tring	tring	tring	?	tring	tring	?	tring
ij -> ie
vb. NL: rijk naar VLS: rieke
Bij (voorzetsel)	by	by	by	?	by	by	?	by
Kijken	kiekn	kiekn	kiekn	?	kikk'n	kiek'n	?	kikk'n
Pijl	?	piele	piele	?	pille	pielle	?	pille
ij -> u
vb. NL: vijf naar VLS: vuve
Pijp	pupe	pupe	pupe	?	puppe	puppe	?	pùpe
Vijf	vuve	vuve	vuve	?	vuvve	vuvve	?	vùve
Wijf	?	wuuf	wuuf	?	wuf	wuf	?	wùf
o -> u
vb. NL: zon naar VLS: zunne
Bos	bus	bos	bus	?	bus	bus	?	bos
Mossel	mussel	mussel	mussel	?	mussel	mussjel	?	mossel
Vol	?	vul	vul	?	vul	vul(zet)	?	vul
Zon	zunne	zunne	zunne	?	zunne	zunne	?	zunne
oo -> eu
vb. NL: zoon naar VLS: zeune
Boter	beuter	butter	beuter	?	butter	beuter	?	beuter
Vogel	veugel	veugel	veugel	?	veugel	veugel	?	veugel
Zoon	zeune	zeune	zeune	?	zeune	zeune	?	zeune
oo -> eu -> u
vb. NL: schotel naar scheutel naar VLS: schuttel
(Keutel)	?	keutel	kuttel	?	keutel	keutle	?	keutel
Schotels	schuttels	schuttels	schuttels	?	sjhuttel	skeutels	?	skeutels
u -> i
vb. NL: rug naar VLS: rik
Dun	?	dun	dinne	dinne	fin	dinne	dunne	dunne, deune
Put	pit	pit	pit	?	pit	?	?	put
Rug	rik	rik	rik	?	rik/rughe	ruhhe	ruhhe	ruhhe
ui -> uu
vb. NL: muis naar VLS: muus
Huis	?	us	uuus	?	us	ûs	?	us, eus
Luid	?	lude	Luud	?	ludde	luwwe	?	luwe
Muis	Muze	muze	Muus	?	muzze	muzze	?	muzze, meuze
ui/uu -> ie
vb. NL: vuur naar VLS: vier
Kuiken	kieken	kiek'n	kieken	?	kiek'n	kiekne	?	kiek'n
Vuur	vier	vier	vier	?	vier	vier	?	vier
uu -> eu
vb. NL: muur naar VLS: meur
Muur	meure	meur	meur	?	meur	meur	?	meur
Uur	eure	eur	eure	?	eure	ûre	?	eure

Uitspraak

Nederlands	Brugge	Ostende	Diksmude	Veurne	Yper	Roeseloare	Tielt	Kortrik
Uitspraak
oe (eenklank) of oeë (tweeklank)
Moe	?	moeë	moeë	?	moe / moeë (Pop.)	?	?	moe
sch/sk
schenen (v/d benen)	?	schèèn	scheen	?	sjheen (i) sjkeen (W)	?	?	skeen
school	schole	schole	schole	?	sjhole (i) sjkole (W)	?	?	skole
andere
Mensen	?	menschn	mens(ch)n	?	ménsjhn (i) miesjn (W)	?	?	minsn
Heldere aa (Oostends) <-> ao == oa
hamer	amer	amer [1]	oamer	?	oamer	?	?	oamer
vandaag	vandaahe	vandaahe, vdahe	vandaohe	?	vandoahe	?	?	vandoahe
accent aigu èè zoals franse père (Oostends) <-> jee, ië, of verwante spellingen
meer	?	mèèr	mjeer	?	mejer (i) meer (W)	?	?	mêer
zee	?	zèè [2]	zjee	?	zee	?	?	ziè

(i)pper
(W)ervik
(Pop)eringe

Woordenschat

Nederlands	Brugge	Ostende	Diksmude	Veurne	Yper	Roeseloare	Tielt	Kortrik
Vocabularium
Verwant met saksisch
Een beetje (a little)	e bitje	e bitje	?	?	è bitje	?	?	een bitje
Nergens (nowhere)	nieverst	nievers(t), nievens	nowwers	?	nowwers (i & Pop.) / nievers (w)	?	?	nievers
Onkruid (weed)	?	oenkruud	wied	?	wied (i & Pop.) / oenkruud (w)	?	?	(on)krùd (kreud)
Schreien (scream)	schreemn	?	schreemn	?	krisjn	?	?	skrêemn
Varia
Kruiwagen	?	kortewaah'n	kort(e)woahn	?	korwoahn (i & w) / puppehoale (Pop.)	kortwoahne	kortwoahen	kortwoagen/bakwoagen	Varia
emmer	?	seule	?	?	è seule (i) / oaker (pop.)	?	?	ketel/seule/oaker

Pop. = Poperienge

Voorbeeldzinnetje:

AN: Thuis is er een ruit gebroken, en wanneer het regent, regent het binnen. Dialect: Ti e rut ut thus en at rint, rint trin...