Bourgondische Nederlandn
Den tyd van de Bourgondische Nederlandn is de periode woarin dan de Bourgondische hertoogn van 't Huus Valois de macht haan over e grôot stik van de Lêge Landn. Die periode begost in 1384 (dôod van Lodewyk van Male), en endigde in 1482 (dôod van Maria van Bourgondië).
Begun
[bewerkn | brontekst bewerken]Margaretha van Male, dochter van de groaf van Vloandern Lodewyk van Male, trouwde in 1369 in Gent mè Filips de Stoutn, zeune van de Fransche keunienk Jan II de Goein van ’t Huus Valois, die hem in 1363 et hertogdom Bourgondië gaf.
Achter den dôod van zyn schonvoader erfde Filips de Stoutn de groafschappn Vloandern, Nevers, Rethel Artesië en Franche-comté. In 1390 kwamt ie ook groaf van Charolais.
Filips de Stoutn regeerdeg over 'n uutgestrekt gebied, gevormd deur twi aparte blokken, die de landn van Derwoarts over (Bourgondië, Franche-Comté en Charolais), en de landn van Herwoarts over (Vloandern, Artesië, ‘t Markgroafschap Antwerpn en de Heerlikheid Mechelen) genoemd wordn.
Surtout zyn klêenzeune Filips de Goein kost zyn gebiedn styf uutbreidn, en deur de gewelddoadign dôod van zyn vader Jan zounder Vrees begost ie zyn polletiek mêer te richtn ip de Nederlandn.
In 1430 krêegt ie ‘t hertogdom Broabant, Limburg en Lothier, en in 1433 stound zyn nichte Jacoba van Beiern de groafschappn Holland, Henegouwn en Zêeland an hem of. Zyn voader en heur moeder woarn broere en zuster. Filips was ook markgroaf van Noamn van 1429 en hertog van Luxemburg van 1441.
Zyn zeune Karel de Stoutn ha vele g’erfd van zyn voader, mo zyn droom was van e grôot ryk te bekommn da strekte van de Nôordzêe tout an de Middellandsche Zêe, lik in den tyd van Middn-Francië, en j’ha geirn de keuniengstitel gekreegn van de Duutsche keizer Frederik III.
Vo de twi blokkn van zyn ryk an makoar te krygn, most ie vechtn vor et hertogdom Ipper-Lotharingen of Lorraine, dat er tusschn lag, en woa da René II hertog was. Deur zyn ambiesje kwamt ie in ruuzje mè de Fransche keunienk Lodewyk XI en binst de Slag by Nancy (5 januoari 1477) ist ie gesneuveld teegn de troepn van Zwitserland en Lorraine, ounder leidienge van hertog René II.
Frankryk profiteerde van de situoasje vo grôte stikkn van ’t ryk, w.o. Bourgondië zelve, te bemachtign.
Karel zyn dochter, Maria van Bourgondië, was nu erfgenoame van de Bourgondische Nederlandn, en de Fransche keunienk Lodewyk XI ha geirn g’hed da zyn zeune met heur zou trouwn, vor heur bezittiengn te kunn bemachtign. Mo Maria trouwde (19 ogustus 1477) mè Maximiliaan I, den aartshertog van Oostnryk en de zeune van de keizer.
Ende
[bewerkn | brontekst bewerken]Maria van Bourgondië stierf in 1482 en ze wierd ipgevolgd deur heur zeune Filips de Schôonn ounder ’t regentschap van zyn voader Maximiliaan I. Doadeure kwoamn de Bourgondische Nederlandn zounder Bourgondië zelve in Habsburgs bezit en van ton wordn ze de Habsburgsche Nederlandn genoemd.
Maximiliaan, die in 1508 keizer van et Hillig Rôoms Ryk kwam, stichtte in 1512 de Bourgondische Kreits, êen van de tien Kreitsn, woarin dat et Hillig Rôoms Ryk van 1500 ingedêeld was. de Kreits bestound uut de Habsburgsche Nederlandn en de Franche-Comté. In 1543 kost zyn klêenzeune Keizer Karel V de Bourgondische Kreits nog uutbreidn mè Gelre en Zutphen en begost de periode van de Zeventien Provinciën.
Filips de Schôonn en zyn zeune Karel V hieldn den titel van hertog van de Bourgondië.